محقق حوزه علمیه قم ارائه کرد؛
جریان شناسی نومعتزله و تفاوت و تشابه آن با دیدگاه های معتزلیان
خبرگزاری رسا ـ محقق حوزه علمیه قم، در مقاله ای به ارائه جریان شناسی نومعتزله و وجوه اشتراک و اختلاف آن با دیدگاه های معتزلیان پرداخت و سروش را یکی از برجسته ترین روشنفکران نومعتزلی در ایران دانست.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام جواد گلی محقق حوزه علمیه قم روز پنج شنبه در همایش ملی جریان شناسی کلامی جهان اسلام در سده اخیر که در مؤسسه امام خمینی(ره) قم برگزار شد، مقاله خود را با عنوان جریان شناسی نومعتزله ارائه کرد.
وی با بیان اینکه جریان نومعتزله یکی از جریان های مهم در جهان اسلام است، ابراز داشت: خاستگاه این جریان در در آرای معتزلیان قدیم وجود دارد و به دنبال تجدید بنای معرفتی اسلام برپایه عقل گرایی است.
این محقق حوزه علمیه قم هدف از مقاله خود را بررسی عوامل شکل گیری جریان نومعتزله در جهان اسلام، تبیین نقاط اشتراک و افتراق و دیدگاه های کلامی طرفداران این عقیده ذکر کرد و گفت: از ظهور این جریان حدود دو قرن می گذرد، اندیشمندان نومعتزلی در زمینه های علوم گوناگون و به ویژه علوم اسلامی و مباحث کلامی نظریه پردازی کرده اند.
وی با اشاره به عوامل شکل گیری جریان نومعتزله، به تبیین مشابهت های بین این گروه و معتزلیان پرداخت و خاطر نشان کرد: میان این دو جریان مشابهت هایی دیده می شود که می توان وجود این شباهت ها را سبب درستی اطلاق واژه نومعتزله بر این جریان دانست و جریان نومعتزله را استمرار جریان فکری معتزله قدیم به حساب آورد.
حجت الاسلام گلی ابراز داشت: پیدایش معتزله ریشه در زمینه های اجتماعی و سیاسی در درون جامعه اسلامی داشت، اما یکی از زمینه های مهم شکوفایی و تکامل مکتب معتزله رویارویی جامعه اسلامی با افکار خارجی بود.
وی گفت: این جریان فکری تلاش می کند با احیای آثار و آموزه های معتزله به ویژه رویکرد عقلانی آنها در جهان اسلام تحول اجتماعی پدید آورد و افزون بر مشکلات داخلی دیدگاه خاورشناسان در مورد اسلام را نفی می کند.
محقق حوزه علمیه قم با اشاره به اینکه معتزله در میان مکاتب گوناگون کلامی در جهان اسلام بیش از دیگر مکاتب به نقش عقل در داوری و حکم تاکید دارد، بیان داشت: از جمله آموزه هایی که تمام متکلمان معتزلی بر آن اتفاق نظر دارند می تواند به حادث و مخلقوق بودن قرآن، اختیار انسان، پذیرش حسن و قبح عقلی و اصول توحید و عدل اشاره کرد.
وی تاکید کرد: نومعتزلیان نیز به این آموزه ها اعتقاد دارند، اینها ضمن دوری از آرای اشاعره، به معتزله نزدیک شده و آرای خود را موافق با اصول فکری معتزله شکل داده اند.
حجت الاسلام گلی تاثیرپذیری قرآن از فرهنگ عصر نزول و تاریخ مندی بسیاری از احکام اسلامی را از جمله تفاوت های بین نومعتزله و معتزله برشمرد و گفت: به باور و اعتقاد نومعتزلیان احکام و آموزه های اسلامی متناسب با شرایط زمانی و مکانی عصر نزول بوده است، از این رو معتقدند که این آموزه ها اعتبار امروزی ندارد.
وی سروش را از جمله نومعتزلیان در ایران دانست و گفت: وی درباره تاریخ مند بودن احکام اسلامی می گوید «تمام احکام فقهی اسلام موقت اند و متعلق به جامعه پیامبر و جوامعی شبیه آن هستند، مگر اینکه خلافش ثابت شود»
دانش پژوه کارشناسی ارشد دین شناسی در ادامه علم گرایی و سکولاریسم را از جمله مبانی نومعتزلیان دانست و ابراز داشت: اینها به جای اینکه آموزه ها و تعالیم اسلامی را محور قرار دهند، دستاوردهای علوم بشری را ملاک و معیار قرار داده اند.
وی گفت: اینها با معیار قرار دادن علوم بشری و قواعد آن به سراغ قرآن و روایات می روند و به دنبال ارائه تفسیری از گزاره های موجود در قرآن و احادیث نبوی اند که با علوم بشری سازگار باشد.
حجت الاسلام گلی گفت: یکی از مبانی دیگر که بسیاری از نو معتزلیان به آن اعتقاد دارند سکولاریسم است، اینها دعوت به اسلامی کردن را نه تنها در فقه، بلکه در ادبیات، هنر و به طور کلی دانش را مردود دانسته و با دینی کردن مسائل اجتماعی، سیاسی و علمی مخالفت می کنند. /924/پ202/ص
ارسال نظرات