مراتب توکل و نقش آن در زندگی انسان

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی، رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) شب گذشته در حسینیه امام خمینی(ره) قم با اشاره به این که این دنیا عالم اسباب است، اظهار داشت: با ارتباط با خدا راهی باز می شود که اسباب دیگر تحت تأثیر آن واقع می‌شوند؛ البته این هم نظام خاصی دارد و بی حساب و کتاب نیست.

وی افزود: معجزات انبیاء اصولا از قبیل تأثیر و تأثرات عالم مادی نیست؛ این نظام معنوی تنها از طریق ارتباط با خدا حاصل می شود، این قدرتی است که هیچ سبب دیگری نمی تواند آن را مغلوب کند زیرا خداوند قهار است و همه چیز زیر سیطره او است.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم نظام معنوی یا عالم مجرد را الهی دانست و گفت: اگر معتقد شدیم به این نظام هایی که غیر از نظام سبب و مسببی است آنگاه می توانیم به اوج توکل برسیم.

آیت الله مصباح یزدی با بیان این که حضرت ابراهیم(ع) دارای بالاترین درجات توکل بود، ابراز داشت: تصور چنین توکلی هم مشکل است، این که در شرایطی که بین زمین و آسمان به طرف حجم انبوهی از آتش سوزان پرتاب می شود حتی به جبرئیل می فرماید به تو احتیاجی ندارم؛ خدا هم در پاسخ به این توکل فرمود «یَا نَارُ کُونِی بَرْداً وَ سَلاَماً عَلَى إِبْرَاهِیمَ‌».

اگر توکل حضرت ابراهیم را داشته باشیم آتش برای ما هم گلستان می شود
وی با تأکید بر این که فیوضات الهی منحصر به عده محدودی نیست، گفت: اگر شخص دیگری هم توکل ابراهیم(ع)را داشته باشد قطعا این چنین مورد عنایت خدا قرار خواهد گرفت.

رییس مؤسسه امام خمینی(ره) کسب معرفت و فهم نسبت به نقش خداوند در دستگاه آفرینش را لازمه رسیدن به توکل دانست و اضافه کرد: در این مسیر تنها فهم عقلی کافی نیست بلکه عامل دیگری نیز برای رسیدن به این مهم لازم است؛ بسیاری از علوم را ما می دانیم اما در مقام عمل از آن غافل هستیم.

رسیدن به قله توکل تنها با توجه میسر است
نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری گفت: ما می دانیم خداوند همه جا حضور دارد و همه چیز را می بیند اما باز هم در محضرش مرتکب گناه و خطا می شویم؛ بنابراین برای رسیدن به قله توکل نیاز توجه داریم؛ این امر ارادی است، می توان مقدمات توجه را فراهم کنیم و تا آنجا پیش برویم که با تلاش خود این صفت ارزنده را ملکه خویش کنیم.

آیت الله مصباح یزدی در تعریف حداقلی توکل اظهار کرد: پایین‌ترین مرتبه توکل این است که اعتماد کنیم به آن کسی که سر رشته همه کارها دست او است؛ برخی بندگان نقش پروردگار را بسیار بیش از این می بینند از این رو می‌گویند «یُطْعِمُنِی وَیَسْقِینِ» یعنی نقش خداوند را اول و سپس اسباب را می ببینند.

وی با بیان این که توکل با تمرین حاصل می شود، گفت: باید در همه کارهایمان به نقش خداوند توجه کنیم مخصوصا زمانی که نیازمند می شویم بیش از سایر اوقات باید به این نکته توجه داشته باشیم؛ همه اذکار و ادعیه وارده برای این است که توجه ما به خداوند بیشتر شود.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم عدم توکل به خداوند در گرفتاری ها را بسیار مذموم دانست و تصریح کرد: آنجا که کاری از عهده همه اسباب برنمی آید خیلی بد است که به خدا توکل نکنیم؛ کسانی که اولین مرتبه ایمان را دارند می دانند که خداوند می تواند نیازهایشان را رفع کند.

ناامیدی از همه اسباب دنیایی توکل را تقویت می کند
رییس مؤسسه امام خمینی(ره) در تشریح درجات بالای توکل، گفت: وقتی همه اسباب عادی ضعیف می شوند بیشترین جای توکل به خدا است؛ زمانی که همه دکترها بیماری را جواب می کنند و می گویند کاری از دست ما ساخته نیست، در چنین شرایطی مؤمن نگران نمی شود زیرا می داند خدا می‌تواند راه دیگری را برای نجاتش فراهم کند؛ مؤمن اگر از گرسنگی به دم مرگ برسد باز ناامید نمی‌شود.

آیت‌الله مصباح یزدی با بیان این که خداوند فرشتگانی دارد که می‌توانند اسباب را تغییر دهند، ابراز داشت: همان گونه که سوزن‌بان مسیر حرکت قطارها را تغییر می دهد این فرشتگان هم می توانند به اذن خداوند کاری بر خلاف روال عادی دنیا انجام دهند؛ در زندگی خود و دیگران نمونه‌های فراوانی از این دست مشاهده کرده‌ایم، یک کاری که به هیچ وجه امکان نداشت انجام شود محقق شده است؛ اما معمولا نسبت به این وقایع غافل هستیم.

وی توکل با تأکید بر این که توکل تنها در امور مادی نیست، گفت: بسیاری از علما و بزرگان هنگامی که در یک مسأله علمی گرفتار می شدند با توکل به خداوند پاسخ آن را پیدا می کردند؛ ابن سینا می گوید من در چنین شرایطی به مسجد می روم و دو رکعت نماز می خوانم.

خدا دوست ندارد برای رفع نیاز خود دچار چاپلوسی شویم
استاد اخلاق حوزه علمیه قم با بیان این که خداوند دوست ندارد برای رفع حاجات خود جلوی دیگران سرخم کنیم و به چاپلوسی گرفتار شویم، ادامه داد: اگر برای رفع نیازهای خود راه حرام و ناپسند را نرویم خداوند راه حلال را پیش پای ما می گذارد.

رییس مؤسسه امام خمینی(ره) با اشاره به روایتی گفت: گاهی با توکل هم کار انسان حل نمی شود چراکه مصلحتی در کار است؛ در روایت آمده است به خدا توکل کن اما اگر به خواسته خود نرسیدی به تقدیر الهی راضی باش زیرا خداوند مصلحت شما را بهتر می داند./928/پ201/ع