صفات و ویژگی‌های پیامبران در قرآن

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، پایان نامه «صفات و ویژگی‌های پیامبران در قرآن» پژوهشی از «فاطمه برخورداری شریف آباد» به بررسی ویژگی‌ها و صفات پیامبران با استناد به آیات و تفاسیر قرآن اهتمام ورزیده است.

بر اساس این گزارش، در چکیده این پایان نامه می‌خوانیم:

چکیده:

در این پژوهش با استناد به آیات و تفاسیر قرآن به بررسی ویژگی‌ها و صفات پیامبران در قرآن پرداخته شده است. پیامبران گل سرسبد حیات هستی هستند و خداوند پیامبران را برگزید تا به هدایت و راهنمایی بشریت بپردازند و در تمام عرصه‌های زندگی نمونه یک الگوی کامل برای انسان‌ها باشند و اینان کامل ترین افرادی هستند که در طول تاریخ بشریت پا به عرصه هستی نهاده‌اند و اعمال و کردار آنان می‌تواند راهنما و راه گشای بسیاری از مسائل در مراحل مختلف زندگی انسان‌ها باشد و به همین علت لازم است نسبت به آن‌ها شناخت داشته باشیم و آن‌ها را الگو قرار دهیم؛ لذا در این تحقیق سعی شده به سؤالاتی از قبیل پیامبران چه ویژگی هایی دارند؟ ویژگی‌های پیامبران اولوالعزم و اولوالأمر چیست؟ پاسخ داده شود.

برای پاسخ گویی به سؤالات و تبیین آن‌ها از روش تحقیق توصیفی تاریخی استفاده شده که با مراجعه به کتابخانه‌ها و مراکز اسناد و سایت‌ها مطالب جمع آوری و تدوین گردید. از آنجا که هدف این تحقیق شناخت هرچه بهتر و بیشتر پیامبران جهت الگو گیری و تأسی بوده، یکایک پیامبران که نامشان در قرآن کریم آمده اعم از اولوالأمر یا اولوالعزم در این تحقیق مورد مطالعه قرار گرفته‌اند به این ترتیب که هر کدام از آن‌ها ابتدا معرفی و سپس ویژگی‌ها و صفات آن‌ها تبیین گردید. کلام آخر این که همه پیامبران مظهر صفات و ویژگی‌های برجسته و والای انسانی هستند و مظهر انسانیت کامل می‌باشند و هر کدام از پیامبران بنا بر موقعیت فردی و سیاسی برخی از این صفات در آن‌ها برجسته‌تر شده است لذا پیامبران به خاطر داشتن این ویژگی هاست که افرادی برجسته شده‌اند و این خصایص آن‌ها را به عنوان الگو چراغ هدایت انسان‌ها قرار داده است.

ویژگی‌های عمومی پیامبران:

الف) ویژگی‌های اعتقادی:

1ـ دعوت به یگانه پرستی:

هر یک از پیامبران مسأله توحید را در قالب خاص بیان می‌کردند، اما روح کلی آن همان پرستش خدای یگانه بوده است؛ بنابراین بی هیچ تردیدی می‌توان گفت که حقیقت مشترک و روح اصلی دعوت همه پیامبران الهی همین مسأله توحید و یکتاپرستی است.

2ـ دعوت به تعالی:

پیامبران هم خود در مکانت علیا قرار داشتند و دائماً با خدای سبحان در ارتباط بودند و هم دائماً انسان‌ها را از حضیض دنیاگرایی به بلندای توحید فرا می‌خواندند.

3ـ عصمت:

سختی ترک گناه و نافرمانی برای آنان آسان‌تر می‌شود زیرا می‌دانند که گرفتاری‌های ناشی از انجام آن‌ها به مراتب سخت‌تر و دردناک‌تر است و اگر نافرمانی خدا کنند هیچ کس آن‌ها را از عذاب رهایی نمی‌بخشد.

4ـ ارائه بینات، کتاب و میزان:

از اصول مشترک بین همه پیامبران ارائه بینات، کتاب و میزان است. (الحدید/25)

5ـ اعجاز:

اعجاز کاری است که دیگران از انجام دادن آن عاجز باشند و لزوم معجزه برای آن است که پیامبران با معجزه مخالفان را عاجز کنند تا توان انکار وحی را نداشته باشند.

ب) ویژگی‌های اجتماعی:

1- اختصاص رسالت به مردان:

پیامبر باید مرد باشد و هیچ پیامبری از زنان نبوده است. زن به مقام نبوت نمی‌رسد گرچه به مقام ولایت که پشتوانه نبوت و رسالت است می‌رسد چون نبوت و رسالت کاری اجرایی و مستلزم تماس با مردم است و در آن اموری مانند صلح و جنگ و...مطرح است.

2ـ آموزش و ارائه تعالیم سعادت بخش:

پس از آن که دین یکتاپرستی به اقوام گمراه و خرافه پرست عرضه شد و نور ایمان به وحدانیت پروردگار و کتاب‌های آسمانی و برپایی روز محشر دل‌ها را زنده کرد زمینه پذیرش و التزام عملی به دستورات و تعالیم الهی پدید می‌آید.

3ـ عامل وحدت (دعوت به وحدت):

یکی از اصول مشترک بین پیام آوران الهی و قوانین کلی نبوت و رسالت عامه دعوت به وحدت و پرهیز از اختلاف است (البقره/213) اصولاً پیامبران مبشر و منذرند و برای حل اختلافات آمده‌اند. انبیاء آمدند تا اولاً حق و باطل را بیان کنند، ثانیاً در برابر حق بشارت دهند و در برابر باطل انذار کنند.

4ـ راست‌گویی و امانت داری و صراحت گفتار:

راست‌گویی و امانت داری دو صفت هستند که برای انجام رسالت خطیر ابلاغ تعالیم الهی به مردم و پذیرش آن‌ها و کم و زیاد نکردن و خیانت در امانت وحی، نقش اساسی دارند. به طوری که پیامبران به خاطر راست‌گویی و امانت داری به پیامبری برگزیده شده‌اند (آل عمران/161)

5ـ نرم خویی و مهربانی:

اولین قدمی که برای جلب توجه مردم پیموده می‌شود آن است که دل‌هایشان به سوی گوینده سخن متمایل گشته حاضر به شنیدن گفته‌های او باشند.

6ـ مبارزه با فساد و زشتی‌های رایج اجتماعی:

هر یک از پیامبران با مفاسد شایع در امت خویش به مبارزه بر می‌خواستند. برای نمونه حضرت شعیب با کم فروشی رایج در زمان خود از سوی فروشندگان مبارزه کرد. (شعراء/193-195)

ج) ویژگی‌های عبادی:

1ـ تسلیم و بندگی:

پیامبران تمام توجه بندگان را به پرستش و طاعت تنها آفریدگار جهان معطوف می‌دارند و هیچ پیامبری مردم را به عبادت خود یا دیگر پیامبران و یا فرشتگان خدا فرا نمی‌خواند.

2ـ ذکر و دعا و توکل:

با هر حادثه‌ای که روبرو می‌شدند فوراً لب به ذکر و دعا می‌گشودند و با هر ناکامی یا خطری که مواجه می‌گشتند زمام امر را به دست خدا می‌دادند و خود را به او می‌سپردند.

ویژگی‌های پیامبران اولوالعزم:

در منابع دینی سه ویژگی برجسته در رسالت و شخصیت پیامبران اولوالعزم مشاهده می‌شود:

1ـ آوردن کتاب مخصوص به خود

2ـ جهانی بودن دعوت

3ـ عزم و اراده راسخ و صبر و شکیبایی بسیار   

شایان ذکر است، پایان‌نامه «صفات و ویژگی‌های پیامبران در قرآن» پژوهش پایانی «فاطمه برخورداری شریف آباد»، برای اخذ مدرک سطح 2 حوزه علمیه حضرت خدیجه(س) تهران است که در تابستان 1389 دفاع شده است و استاد راهنمای آن «خانم فرجی» و استاد داور آن «دکتر طوبی شاکری» است. /9193/پ202/ی