گنجینه‌ای از ۳۶۵ نسخه خطی قرآن در کتابخانه مجلس
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از کتابخانه مجلس شورای اسلامی، این کتابخانه با داشتن 26 هزار جلد نسخه خطی دارای گنجینه بزرگی از دانش بشری و تراث ایرانی و اسلامی است. در این راستا طی گفت‌وگویی با سهراب یکه‌زارع، مدیر بخش خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی مروری بر قرآن‌های خطی این کتابخانه داشته‌ایم که در ادامه می‌آید.
ـ کتابخانه مجلس چه تعداد نسخه خطی قرآن دارد و قدیمی‌ترین آنها کدام است؟
این کتابخانه 365 نسخه خطی قرآن و مجموعاً 1100 نسخه خطی مرتبط با علوم قرآنی را داراست. قدیمی‌ترین نسخه خطی قرآن موجود در گنجینه نسخ خطی کتابخانه مجلس قرآن کتابت شده توسط «علی بن محمد مخلصی طبری» به سال 353 ق است. البته قرآنی در کتابخانه مجلس وجود دارد که یک برگ از آن منسوب به امام رضا علیه‌السلام است.
کتابخانه مجلس دارای نسخ خطی قرآن بسیار نفیس و هنری از خطاطان و هنرمندان مشهور و بزرگ است. از جمله آنها قرآن بسیار نفیس، زیبا و هنری به خط جمال‌الدین مبارک شاه معروف به یاقوت مستعصمی از نسخ‌نویسان و کاتبان بزرگ قرآن در قرن هفتم هجری است که در سال 681 ق کتابت شده.
نسخه بسیار نفیس دیگر قرآن موسوم به امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه است؛ قرآن بسیار نفیس به خط میرزا احمد نیریزی (1085 – 1155 ق) ملقّب به سلطانی که از بزرگترین خوشنویسان خط نسخ و کاتبان قرآن در سده دوازده هجری (اواخر حکومت صفوی) است در سال 1122 ق کتابت شده؛ این قرآن از سوی محمّدتقی خان بیگلربیگی یزدی وقف شده تا توسط ورّاث تلاوت شود و با ظهور امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه به دست مبارک ایشان برسد و به همین جهت به قرآن وقف تلاوت امام زمان(عج) معروف شده است.
صفحات اولیه این قرآن دارای تذهیب‌های زیبایی متعلق به دوران صفویه است و سایر صفحات جدول‌بندی و همچنین حاشیه‌هایی با شمسه و ترنج دارد و تمام قرآن مذهّب به طلای اشرفی است.
ـ آیا این کتابخانه اقدامی درباره انتشار این قرآن‌ها انجام داده است؟
کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی سال 1389 و در راستای گسترش فرهنگ قرآنی و دسترسی همگانی به نسخ خطی ارزشمند قرآن، این قرآن نفیس و بسیار ارزشمند «قرآن موسوم به امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه» را به صورت چاپ عکسی منتشر کرد.
همچنین در سال 1388 برگ‌هایی زرین از قرآن‌های نفیس در کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی با عنوان «مصحف بهارستان» منتشر شد. این کتاب که با کیفیت بالا منتشر شده دربردارنده تصاویر برگزیده‌ای از نسخ خطی نفیس، هنری و ارزشمند کتابخانه مجلس است.
از جمله اقدامات دیگر، به نمایش گذاشتن دوره‌ای قرآن‌های نفیس در ویترین‌های بخش خطی برای بازدید عموم است. به عنوان مثال اکنون به مناسبت اعیاد شعبانیه تعدادی از نسخ خطی مرتبط با این ماه مبارک از جمله «قرآن موسوم به امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه» در ویترین‌های بخش خطی به نمایش گذاشته شده است.
ـ برای حفظ و نگهداری این آثار چه اقداماتی را انجام داده‌اید؟
پس از دریافت نسخ خطی که به صورت خریداری یا اهداء است، چنانچه نسخه مورد نظر نیاز به مرمّت و آسیب‌زدایی داشته باشد تحویل بخش مرمّت می‌شود تا کارهای لازم در این باره انجام شود. همچنین ضمن نگهداری نسخ خطی در فضای مناسب، شامل مکان، دما، رطوبت و ... به صورت مستمر و دوره‌ای نسخه‌ها مورد بازدید قرار می‌گیرد تا در صورت نیاز کارهای مرمّت و آسیب‌زدایی انجام شود.
اگر نسخه خطی پس از دریافت، قابلیّت اسکن شدن و تهیّه تصویر دیجیتال را داشته باشد به واحد دیجیتال‌سازی ارسال می‌شود تا با دستگاه‌های مخصوص و پیشرفته تصویر دیجیتال رنگی از آن گرفته شود و در صورتی که قابلیّت اسکن شدن را نداشته باشد پس از انجام مرمّت و آسیب‌زدایی اسکن آن گرفته می‌شود./907/د102/ق