نظام مدارج علمی حوزه نیاز به بازنگری جدی دارد

حجت الاسلام والمسلمین سید صمصام الدین قوامی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، ضمن تبریک فرارسیدن سال تحصیلی حوزه های علمیه به مراجع، اساتید و طلاب به مهمترین الزامات نشاط علمی در حوزه اشاره کرد و اظهار داشت: یکی از مشکلاتی که امروز در حوزه دیده می شود، این است که گاهی اوقات می خواهیم از دانشگاه تبعیت بی چون و چرا داشته باشیم.

رییس بنیاد فقهی مدیریت اسلامی افزود: به نظر من به عنوان مثال این نظام مدارج علمی تقریبا کم تأثیر شده است و پایان نامه ها فقط چیزی برای عبور از یک مرحله است و اهداف علمی و نظریه پردازی ندارد، در حالی که پایان نامه ها باید از سوی افرادی نوشته شود که دانش خود را برای تدوین آن به کار بگیرند و این اثر مبنای کارهای بعدی شود.

وی با بیان این که برخی اوقات رساله های علمی حوزه برداشته شده از نوشته های دیگر است، گفت: در این صورت می بینیم سیستم برعکس عمل می کند یعنی آن فایده ای که باید از این طرح بگیریم نخواهیم گرفت، حال شما تأخیر در پذیرش، تصویب موضوع و طرح نامه را نیز در نظر بگیرید که چقدر می تواند به کم شدن کیفیت رساله ها و خسته شدن طلاب بیافزاید.

حجت الاسلام والمسلمین قوامی با تأکید بر این که استاد راهنما، مشاور و داور نباید با مسامحه عمل کنند، تصریح کرد: اگر این الزامات رعایت نشود، طلبه ای که از این مرحله عبور می کند و وارد دروس سطح چهار می شود دانشی که لازم باشد را ندارد، در حالی که خود طلاب باید آزاد باشند، کتاب و مقاله بنویسند تا گسترش مفید علم پیدا کنند و البته در این زمینه باید برای اساتید نقش محوری قائل شد.

وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو با بیان این که در نشاط علمی طلبه، نقش اصلی را استاد ایفا می کند، خاطرنشان کرد: استادی که درس می دهد بهتر طلبه خود را می شناسد، به عقیده من استاد باید خودش امتحان بگیرد نه این که همه امتحانات را به عهده مرکز مدیریت بگذاریم که هم ممتحن خسته است و هم کسی که امتحان می دهد.

رییس بنیاد فقهی مدیریت اسلامی تقویت سیستم تولید علم مزرعه ای را در حوزه ضروری عنوان کرد و یادآور شد: حوزه می توان به یک مزرعه شبیه باشد که باید هر گیاهی متناسب با هر زمینی کاشته شده و همچنین همه جای آن درست آبیاری شود تا درختان شکوفا شوند، در حوزه نیز باید هرکس در مسیر خودش رشد کند و به جلو برود؛ حوزه باید نخبگان و دانشمندان و میوه های رسیده را بچیند تا یک تکاپو و نشاطی ایجاد شود.

وی تصریح کرد: سیستم گزینش نیز باید اصلاح شود چراکه گزنیش نادرست ممکن است حوزه را ضعیف کند به همین جهت خیلی از مردم نگران آینده حوزه هستند؛ نظام تهذیبی حوزه نیز خیلی در کارها مؤثر است ولی باز هم کند است و درس اخلاقی در حوزه به آن صورت دیده نمی شود.

حجت الاسلام والمسلمین قوامی با بیان این که درس اخلاق بزرگی که مورد پذیرش همه باشد باید در حوزه به صورتی دائمی برگزار شود، خاطرنشان ساخت: علاوه بر آن باید نظارت بر طلاب بدون بگیر و ببند و برخوردهای ضد اخلاقی صورت بگیرد، مسؤولان و مدیران و اساتید و البته طلاب عزیز ما تکبر و تجمل را کنار گذاشته و زی طلبگی خود را حفظ کنند، بنابراین اگر روی تهذیب کار شود و به دست اهل فن باشد در نشاط علمی مؤثر است ولی نظارت های تند و سخت نهایتا طلاب را رشد نمی دهد.

وی در ادامه با بیان این که طلبگی یک نوع آزادی درون خود دارد، گفت: مجموعه این ها الان حالتی شده که خیلی از اوقات طلاب را خسته می کند چراکه ما از یک طرف می گوییم باید کرسی های نظریه پردازی زیاد شود و از آن طرف طلبه و استاد باید آن قدر فرم پر کنند که خسته می شود، به نظر من باید نظام هوشمندی باشد که یک بار اطلاعات کسی را داشته باشد و همیشه از آن استفاده کند به علاوه این که اصلا خود حوزه دعوت کند و این همه تشریفات نداشته باشد.

امام جمعه پردیسان اضافه کرد: همین نشریاتی که هست نشاط علمی را می گیرد، بنابر این ما باید سیستم سلف را داشته باشیم تا هرکسی بتواند عقاید خود را نشر بدهد؛ این که بگوییم مقالات ما در آی اس آی و امثال آن منتشر شده است و نتیجه بگیریم که خیلی خوب کار کرده ایم، درست نیست چراکه این ها آمار کمی است و ما باید ضمن حفظ این مسأله، فرصت سازی کنیم که هرکسی سریع عرصه ای برای عرضه نظریاتش داشته باشد.

وی در ادامه با تأکید بر این که روند تولید علم در حوزه قوی نیست، ابراز کرد: این که باید به چه کسی مجتهد بگوییم هنوز معلوم نیست، مجتهد واقعی کسی است که تولید علم می کند و نظریه جدید می دهد تا گره ای از جامعه اسلامی باز کند، این که فردی درس های سنتی حوزه را حفظ باشد و ارائه بدهد که نشانگر اجتهاد نیست.

حجت الاسلام والمسلمین قوامی در پایان خاطرنشان ساخت: اگر روی همه جوانب حوزه کار کنیم می توانیم نتیجه بگیریم به شرط آن که خودمان را باور داشته باشیم و اشکالات را حل کنیم و ایمان داشته باشیم که از دل همین حوزه هم می تواند امثال صاحب جواهر قرن 21 خارج شده و جامعه علمی را متحول کند./1330/ت۳۰۲/ج