هجرت؛ سنگ بنای تبلیغ اصیل

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، وظیفه ذاتی یکی طلبه و دانش آموخته دین، تبلیغ و ابلاغ کلام وحی است. هر طلبه حداقل برای یک بار و حداکثر به عنوان فعالیت اصلی، طعم شیرین تبلیغ را چشیده است. برخی وظایف تبلیغی شان را در ایام مشخص تبلیغی انجام داده و برخی دیگر در طول سال نیز این مهم انجام می دهند. البته گفتنی است یک طلبه همیشه در معرض مردم است و باید منش و روشش به سان شخص دائم التبلیغ باشد که چه بسا رفتار روزمره یک طلبه نیز تبلیغ است.

معنای تبلیغ در اسلام را می توان در لابه لای تاریخ جست‌وجو کرد. تبلیغ دین از زمان رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم ادامه داشته و تا روز قیامت ادامه دارد و هر برهه از زمان به شکلی و موضوعی خاص.

وقتی به متون دینی برمی گردیم، تبلیغ به معنای مطلق آن همواره جنبه تربیتی و نه صرفا فرهنگی داشته است. یعنی یک مبلغ دینی که نماد و تجلی اکمل آن در سیره اهل بیت علیهم السلام دیده می شود، نگاهش، رفتارش و هدفش کار تربیتی بر خود و اطرافیانش است. درست است که تبلیغ مقطعی نیز بسیار حائز اهمیت بوده و از جنبه فرهنگی، دارای بعد مؤثر اجتماعی است؛ اما اصل تبلیغ، استقرار یک روحانی و استمرار فعالیت های تبلیغی اش در قالب زندگی روزمره است. بدیهی است این مهم با روشی که رسول الله صلی الله علیه و آله پیش روی مبلغین اسلام گذاشته اند کامل تر و بهتر خواهد بود.

هجرت در دین اسلام مسأله مهمی است به طوری که در صدر اسلام به عنوان اساسی ترین نقش در پیروزی حکومت اسلامی ایفا کرد. «هجرت» در زندگی بشر و پیشرفت علوم و بوجود آمدن تمدن‌ها نقش تعیین کننده‌‏ای داشته و دارد؛ اسلام به عنوان آخرین دین الهی در ابعاد مختلف مسأله هجرت را مطرح کرده و بر آن پای فشرده است.

جریان های سیاسی یا کشورهای مستعمره نظیر انگلیس در طول تاریخ از این حربه موثر یعنی هجرت برای اهداف شوم خود بهره برده اند به شکلی که سالیان سال با هجرت یک فرد انگلیسی به مناطقی حتی فقیر نشین در آفریقا، سیاست های انگلیس را در آن کشور پیاده کرده اند. شاید بتوان گفت یکی از راه های نفوذ استعمار استفاده نابه‌جا از این ابزار الهی است.

مسلمانان به عنوان داعیه داران اصلی این ابزار الهی، می بایست بیش از پیش خصوصا در عصر انفجار اطلاعات، با هجرت خود، زمینه را برای پیشرفت اسلام ناب دنبال کنند. مگر نه این است که بهترین شیوه تبلیغ دین تخاطب شفاهی است؟ و مگر نه این است که تخاطب شفاهی و کار موثر تربیتی نیازمند استمرار است؟ پس چرا برخی از مبلغان دین به حداقل فعالیت تبلیغی اکتفا کرده اند و یا سازمان ها و نهادهای حوزوی مرتبط با امر هجرت و تبلیغ، انگیزه ای برای حضور حداکثری طلاب در اماکن مختلف کشور ایجاد نمی کنند؟

قرآن در بیش از ۱۴ آیه به زبان‌های مختلف دستور به هجرت داده است. گاهی با زبان ملامت، می‏‌گوید «مگر سرزمین خدا گسترده نبود، چرا دست به هجرت نزدید؟».

گاهی پاداش عظیم آن را گوشزد می‌‏نماید و می‌‏فرماید: «آنان که ایمان آوردند و هجرت کردند و با اموال و جان‌های خود در راه خدا جهاد کردند درجه بزرگتری نزد خدا دارند و آن‌ها رستگارند.»

ماهیت هجرت صرفا فعالیت تبلیغی نیست بلکه رویکرد سیاسی و اجتماعی به دنبال دارد. حضور یک طلبه فعال به عنوان نماد دین و اسلام و در معرض بودن و به طور مداوم در بین مردم بودن، دارای اهمیت بالایی است. نکته جالب تر اینکه مبدا تاریخ مسلمانان، هجرت پیامبر اعظم علیه و آله السلام می باشد.

در تاریخ بشریت، کسانی بیشترین نقش سازنده را داشته‌‏اند که حرکت و هجرت کرده‌‏اند. هجرت آدم علیه ‏السلام تاریخ بشر را، هجرت موسی علیه‏ السلام تاریخ یهودیت را و هجرت مسیح علیه ‏السلام سرنوشت مسیحیت را رقم زد و هجرت پیامبر اکرم صلی ‏الله ‏علیه ‏و ‏آله سرآغاز فصل نوینی برای بشریت شد و هجرت علی علیه‏ السلام از مدینه به کوفه و هجرت حسین بن علی علیهماالسلام از مدینه به مکه و از آنجا به کربلا، موجی شد که تمام حرکت‌ها و موج‌ها و هجرت گذشتگان در او جمع آمد و همین طور ائمه دیگر به شکلی باعث موج و جریان سازی هایی شد که در تاریخ ماند.

اما همه ماجرا به هجرت صرف، برنمی گردد بلکه شخص مهاجر نیز باید دارای خصوصیاتی باشد تا هجرتش موثر باشد. ان شاءالله در ادامه این نوشتار، به بررسی انواع هجرت و خصوصیات شخص هجرت کننده خواهیم پرداخت./829/ی704/ف

محمدمهدی مرادی