شبکه‌های اجتماعی و معضل تحقیر و تمسخر

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی واجتماعی خبرگزاری رسا، حجت الاسلام حسینعلی رحمتی استاد اخلاق فناوری اطلاعات با اشاره به شبکه‌های اجتماعی و معضل فروکاستن زنان به سوژه تحقیر وتمسخر گفت: ماینرها دستگاه های استخراج رمزارز، و واینرها کسانی هستند که ویدیوهای طنزآمیز و سرگرم‌کننده می‌سازند و آنها را عمدتا با هدف کسب شهرت و درآمد در شبکه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام و یوتیوب منتشر می کنند.

وی با بیان اینکه وجه اشتراک‌شان این است که هر دو در بستر فضای مجازی فعالیت می کنند، اظهار داشت: با این تفاوت که ماینرها با محاسبات دیجیتالی سروکار دارند و واینرها با انسان ها. در چند سال اخیر با فراگیر شدن شبکه های اجتماعی تعداد واینرها به طور چشمگیری افزایش یافته است. این کار تا آنجا که مجالی برای ایجادشادی و کاستن از درد و رنج دیگران یا اصلاح رذائل باشد نه تنها از نظر اخلاقی درست است بلکه یک وظیفه محسوب می شود، اما زمانی که ابزاری برای تحقیر و تمسخر دیگران شود کارکرد تربیتی و اصلاحی خود را از دست می دهد و تاثیرات مخربی را از خود باقی می گذارد.

استاد فلسفه اخلاق با اشاره به نمایش گذاشتن تصویر نادرست از زن و زنانگی، خاطر‌نشان کرد: زنان و دختران سوژه تعداد قابل توجهی از ویدیوهای طنزآمیزی هستند که در شبکه ها منتشر می شود. آنچه از نظر اخلاقی قابل توجه و تاسف است تصویر نادرستی است که برخی از این ویدیوها از زن و زنانگی به نمایش می گذارند.

وی در ادامه افزود: در بسیاری از این ویدیوها دختران به عنوان افرادی نادان و ابله، بی منطق، پرتوقع، دمدمی مزاج، پول پرست، وراج، دهن بین، شکاک، شکم پرست، بی وفا، خائن، سست اراده و غیرقابل اعتماد معرفی می شوند.

حجت الاسلام رحمتی با اشاره به اینکه از منظر اخلاقی، تربیتی و اجتماعی تولید و انتشار این گونه ویدیوها در درازمدت پیامدهای زیان باری را به دنبال دارد، اذعان داشت: صدها هزار مخاطب جوان و نوجوانی که هر روز شاهد تصویری مغشوش و مشوش از زن و زنانگی در فضای مجازی هستند که اگر دختر باشند؛ کرامت انسانی شان مخدوش می شود، نوعی شرمساری از دخترانگی خود پیدا می کنند، اعتماد به نفس خود را از دست می دهند، و در ایفای وظایف اخلاقی و تربیتی خود در خانه و جامعه با مشکل مواجه می شوند.

وی با اشاره به دومین پیامد برای دختران افزود: انگیزه انتقام جویی و مقابل به مثل را پیدا می کنند و به آتش اختلافات جنسیتی دامن می زنند. مثلا سعی می کنند با ساختن ویدیوهای مشابه در این رقابت غیراخلاقی از حریف شان عقب نمانند. تداوم این ستیز مانع از شکل گیری یک ارتباط مبتنی بر احترام و مسوولیت بین دختران و پسران در زندگی خانوادگی و اجتماعی آنان می شود.

استاد اخلاق فناوری اطلاعات با توضیح اینکه اگر پسر باشند، عنوان کرد: به مروز زمان فضیلتِ‌شرم نزدشان از بین می رود و جرات تکرار این رفتارها را پیدا می کنند. شکل گیری تصورِ «کالای دم دستی» بودن زنان و دختران همچنین می تواند به اِعمال خشونت های کلامی و فیزیکی نسبت به آنها در فضای حقیقی منجر شود.
وی با اشاره به تهیه و پخش چالش های خانوادگی گفت: آتشی که در این میان بر پا می شود به خرمن خانواده هم می افتد و حرمت مادر و خواهر خودشان نیز دستمایه شوخی های غیراخلاقی می شود (مشارکت آنها در چالش شوخی رکیک با والدین و انتشار آنها در فضای مجازی می تواند نشانه ای از این فاجعه باشد).

حجت الاسلام رحمتی با بیان اینکه در شکل گیری این تصویر مخدوش عوامل مختلفی نقش دارند، اظهار داشت: از آن جمله سرگرمی و فان بودن، تربیت نادرست خانوادگی، حرص و طمع، اصالت دادن به کسب شهرت و درآمد از هر طریق، ناتوانی در مدیریت سطح و سقف خواسته های خود، عدم احساس مسوولیت اخلاقی در بهره گیری از فضای نسبتا باز و آزاد شبکه های اجتماعی، و بالاخره ضعف شخصیتی و اخلاقی (به فرموده پیامبر اکرم(ص) افراد دارای کرامت نفس به زنان احترام می گذارند و افراد پست و لئیم به آنها بی احترامی می کنند «ما أَكرَمَ النِّساءَ إلاّ كَريمٌ و َلا أَهانَهُنَّ إلاّ لَئيمٌ».

وی در پاسخ به اینکه چه باید کرد، ابراز داشت: تا وقتی برای واینرها تبیین نکنیم که کسب شهرت و درآمد در فضای مجازی و ساده بودن تولید و انتشار محتوا در این فضا مجوز فراموشی مسوولیت اخلاقی نیست،‌ تا وقتی به دختران مان آموزش ندهیم که در پاسداری از «زن بودن» خود آنان نیز مسوولیتی بزرگ دارند، تا وقتی ما کاربران از ویدیوهای تمسخرآمیز استقبال می کنیم، آنها را برای دیگران ارسال می کنیم و حتی پشتیبان مالی (اسپانسر) آنها می شویم همچنان باید شاهد باشیم که واینرها نیز مانند ماینرها در خدمت سود و سرمایه باشند، اما از راه تجاوز به حریم حرمت های اخلاقی و اجتماعی زنان و دختران ما.