قناعت در سیره امامین انقلاب

به گزارش سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، صفت قناعت یکی از مهم ترین عوامل خودسازی در انسان­ها و به معنای اکتفا کردن به اندازه نیاز است که در مقابل حرص و زیاده طلبی است به کار برده می شود؛ قناعت، یکی از فضایل اخلاقی مورد تأکید اسلام و از ويژگي هاى افراد با ايمان و انسان‌هاى با فضيلت است و این فضیلت، هنگامی به دست می­‌آید که انسان با همت بلند، قلب خویش را از دوستی دنیا خالی کرده و توجه خود را به زندگی ابدی و آخرت معطوف کرده باشد.

در سیره ائمه معصومان (ع) و بیانات امامین انقلاب اسلامی قناعت، یکی از ویژگی­‌های بارز ایشان بوده و قناعت را «حيات طيّبه» می­‌دانستند[1] و پیروان خود را از اسراف و ریخت و پاش پرهیز می‌دادند؛ زیرا هر مسلمانی به تناسب امکانات، توانایى و کارآیى خود، در برابر جامعه مسئولیّت دارد و این مسئولیت‌پذیری، او را دارای صفات نیک اخلاقی می‌کند، در غیر این صورت فرد، اسراف‌کار خواهد بود و از اجراى مسئولیت و تعهدات اجتماعى خود باز ‏مانده و دچار عادت­‌های سوء اخلاقی می شود که از این رهگذر بر پیکر جامعه نیز ضربه وارد خواهد کرد؛ جامعه قانع دارای عزت نفس، اعتماد به نفس، آرامش، امنیت، همت والا و هم بستگی است.

یکی از بزرگ­‌ترین ویژگی­‌های امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی، ساده زیستی و قناعت ایشان است، چیزی که کمتر در افرادی که به مقام بلند و منزلتی می‌رسند، وجود داشته و دارد؛ امام راحل از ابتدا تا انتهای عمر پربرکتش، دست از ساده زیستی و قناعت نکشید؛ در سیره امام خمینی (ره)- به‌عنوان رهبر و پیشوای ملت ایران اسلامی- قناعت یکی از اصول رفتاری و سیره الهی ایشان بود و بر قناعت در امور زندگی، اهمیت قائل می‌­شد و دیگران را نیز بر قناعت توصیه و تشویق می­‌کرد. آقای سید رحیم میریان یکی از خادمان و پاسداران امام راحل نقل می‌کند: وقتی‏‎ ‎‏پله‌­های جلوی ایوان منزل امام ساییده شده بود؛ بنّایی آوردند که آنها را تعویض کند.‏ ‎‏بنّا گفت این تعداد موزاییک و ماسه و سیمان می­‌خواهد و این قدر هم‌خرج دارد؛ امام‏‎ ‎‏به او فرمودند: «نمی‌شود کاری کرد که خرجش کمتر شود؟» بنّا هم گفت: «نه، این‏‎ ‎‏کمترین خرجی است که من پیشنهاد کرده‌­ام» امام به او فرمودند: «پس من یک راهی پیش پای شما می‌گذارم تا خرج کمتر شود»‏‎ ‎‏بنّا گفت: «بفرمایید!» آقا فرمودند: «آجرها را بردارید و زیرش را ملات بریزید و بعد‏‎ ‎‏آجرها را از طرفی که ساییده نشده مجدداً کار بگذارید.» بعد با تبسم گفتند: «این روش‏‎ ‎‏خرجش کمتر نیست؟» بنّا گفت: «بله، آقا من اصلاً فکرش را هم نکرده بودم».[2]

همچنین آقای میریان درباره قناعت حضرت امام در تهیه یخچال نقل می‌کند: ‏آن اوایلی که بیت آمده بودم در خانه امام یخچالی وجود نداشت؛ حاج سید احمد آقا‏‎ ‎‏به آقای کفاش زاده[3] فرمود که یخچالی برای منزل امام تهیه کند. آقای کفاش زاده هم یک یخچال 14 فوت تهیه کرد.‎ ‎‏من و یکی از برادران یخچال را‏‎ ‎‏به آشپزخانه منزل حضرت امام بردیم.‏‎ ‎‏حضرت امام ‏‏مشغول قدم زدن بودند تا‏‎ ‎‏ما‏‎ ‎‏را‏‎ ‎‏دیدند فرمودند: این چیست؟ ‎‏جواب دادیم: آقا، یخچال است. فرمودند: کجا‏‎ ‎‏بود؟ عرض کردم: حاج‏‎ ‎‏احمد آقا‏‎ ‎‏در جریان است. دیگر چیزی نگفتیم یخچال را‏‎ ‎‏مستقر کردیم و ‎‏برگشتیم؛ در بین راه من به شک افتادم و گفتم نکند یخچال اتصالی کند ‏‎‎‏و بسوزد لذا‏‎ ‎‏برگشتم تا‏‎ ‎‏دوباره دوشاخه یخچال را‏‎ ‎‏که به برق زده بودم‎ ‎‏امتحان کنم. وارد که شدم دیدم حضرت امام دوشاخه را‏‎ ‎‏از برق کشیده و ‎‏روی یخچال گذاشته‌اند. حاج احمد آقا‏‎ ‎‏تا‏‎ ‎‏دیدند امام دوشاخه را‏‎ ‎‏از برق ‏‎‎‏کشیده، گفتند که این یخچال بزرگ است، آقا‏‎ ‎‏فرموده‌اند اگر یک یخچال ‏‎‎‏کوچک باشد بهتر است؛ ما‏‎ ‎‏فوراً‏‎ ‎‏یک یخچال کوچک تهیه کردیم و به حضرت امام اطلاع دادیم که یخچال کوچک آماده است، اجازه می‌دهید ‏‎‎‏یخچال بزرگ را‏‎ ‎‏ببریم و آن یخچال کوچک را‏‎ ‎‏بیاوریم. آقا‏‎ ‎‏فرمودند: آن ‎‏را‏‎ ‎‏نیاورید این را‏‎ ‎‏هم ببرید.‏ ‏‏بر حسب وظیفه و اینکه اطاعت از امام واجب است ما‏‎ ‎‏یخچال بزرگ‏‎ ‎‏را هم بردیم. بعد احمد آقا‏‎ ‎‏آمدند و ناراحت شدند که چرا‏‎ ‎‏شما‏‎ ‎‏یخچال ‏‏را‏‎ ‎‏آوردید، من با تلاش بسیار امام را‏‎ ‎‏متقاعد کرده بودم که یخچال را‏‎ ‎‏قبول‏‎ ‎‏کنند، آن وقت شما‏‎ ‎‏یخچال را‏‎ ‎‏برداشتید و آوردید. وقتی‌که به صاحب ‎‏یخچال زنگ زدم و گفتم بیا‏‎ ‎‏یخچالت را‏‎ ‎‏ببر، او گویا‏‎ ‎‏از خُلقیات امام ‎‏خبر داشت و می‌دانست که حضرت امام هدیه و نذورات را‏‎ ‎‏رد نمی‌کنند،‏‎ ‎‏لذا‏‎ ‎‏به من گفت: به حضرت امام عرض کنید این یخچال نذر شماست؛ ‏‏این مطلب به عرض امام رسانیده شد و امام به علت نذر بودن، یخچال را‏‎ ‎‏قبول کردند.[4]

در اندیشه امام راحل، همه اقشار جامعه اسلامی باید خود را به رعایت قناعت مقیّد کنند. ایشان معتقد بودند ازآنجا که کارگزاران و مسئولان حکومتی نسبت به شهروندان، مسئولیت بیشتری بر عهده‌ دارند، باید نسبت به رعایت قناعت و ساده زیستی متعهدتر باشند تا بهتر بتوانند درد مردم محروم و مستضعف و طبقات پائین جامعه را لمس کنند.[5] و تمام ادارات از بزرگ‌ترین تا کوچک‌ترین اداره، از تجمل‌‏پرستى و اسراف و کاغذ بازى بپرهیزند.[6]

در سیره امام راحل هزینه کردن بیت‌المال در اموری که به حال ملت و جامعه اسلامی مفید و سودمند نباشد، ممنوع بوده و باید از آن پرهیز شود؛ حتی اگر هزینه کردن از بیت‌المال، برای نوشتن مطالب غیرمفید در روزنامه‌ها و یا گفتن در رادیوها باشد.[7]

در سیره مقام معظم رهبری(مدظله) نیز مسئله‌ صرفه‌جویی، پرهیز از ریخت‌وپاش، پرهیز از اسراف، پرهیز از هزینه‌کَردهای زائد و بیجا یک اصل بوده و امری است که بر کسی پوشیده نبوده و در سیره عملی ایشان نیز قابل مشاهده است. رهبر معظم انقلاب همه مردم و خصوصاً مسئولان را به قناعت و ساده زیستی در امور زندگی، توصیه و تشویق می‌کنند.[8] ایشان معتقدند که مسئولان نه‌تنها در زندگی‌های شخصی خودشان بلکه در درجه‌ اول و در حوزه‌ی مأموریت خودشان باید به جد از ریخت‌وپاش پرهیز کنند.[9] امام خامنه‌ای(مدظله) در این‌باره می‌فرمایند: بلای اشرافی‌گری، بلای بزرگی است؛ برای بنده تصویر یک ساختمانی را که با پول بیت‌المال در یک نقطه‌ای ساخته‌شده است آوردند، من حیرت کردم واقعاً که چطور جرئت شده است، چطور دست و دل کسی به او اجازه داده است که پول بیت‌المال را صرف یک چنین چیزی کند.[10]

باشد که مسئولان و اقتدا کنندگان به سیره نظری و عملی امامین انقلاب ساده زیستی و قناعت را یک اصل اساسی در زندگی خود تلقی کرده و در این راه گام­های موثری را برداشته و امانتدار مجاهدت­‌های ملت بزرگ ایران و خون­‌های ریخته شده شهیدان بزرگوار برای تشکیل نظام اسلامی باشند.

[1]. از اميرالمؤمنین (ع) پرسيدند منظور از حيات طيّبه در آيه شريفه: مَن عَمِلَ صالِحا مِن ذَكَرٍ او انثى وَ هُوَ مُؤمِنٌ فَلَنُحيِيَنَّهُ حَيوةً طَيِّبَةً (سوره نحل: 97) چيست؟ فرمود: «هِيَ القَنَاعَةُ»؛ یعنی حيات طيّبه همان قناعت است. نهج البلاغه، ص508.

[2]. خاطرات خادمان و پاسداران امام خمینی (ره)، چاپ و نشر عروج (وابسته به موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ره)، چاپ اول، ص 27.

[3]. آقای مصطفی کفاش زاده یکی از اعضای دفتر امام خمینی(ره) بودند.

[4]. خاطرات خادمان و پاسداران امام خمینی (ره)، چاپ و نشر عروج (وابسته به موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ره)، چاپ اول، ص 27.

[5]. صحیفه امام خمینی، ج‏17، ص 377 و 376.

[6]. همان، ج‏6، ص 266.

[7]. سخنرانی امام (ره) در جمع مردم و مسئولین نظام اسلامی، حسینیه جماران، صبح 13 شهریور 1364.

[8]. رهبر معظم انقلاب، جلسه تبیین سیاست‌های اقتصاد مقاومتی 20/02/1392.

[9]. همان

[10]. بیانات در دیدار نمایندگان و کارکنان مجلس شورای اسلامی، 30/03/1397.