لزوم اهمیت روزافزون به اشعار آیینی در کشور

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، در فرهنگ ما زندگی، با شعر آغاز و با شعر بدرقه می شود. کودکان در گهواره، لالایی می شنوند و از همان آغاز با شعر اُنس می گیرند و حتی پس از مرگ نیز آرایه مزارشان، شعری است که برایشان می سرایند و چه بسا خود پیش از مرگشان برای خویش شعری می سُرایند.

آمیختگی مردم جامعه ما با شعر و تأثیری که اشعار بر فرهنگ، روحیات و رفتار افراد جامعه ما می گذارد، ضرورت پرداختن به شعر و ادب ضرورت پرداختن به شعر و ادب ساخته و لزوم اهمیت دادن روزافزودن به آن را نمایان می سازد.

اشعار انقلاب ساز

اشعار آیینی و حماسی جایگاه و اثر بسیار مثبتی در قبل، حین و بعد از انقلاب اسلامی داشته و دارد که تاثیرگذاری، نقش آفرینی و جایگاهی مهم در پیروزی انقلاب اسلامی داشته است و بیشترین نقش و جایگاه این گونه اشعار در دوران هشت سال دفاع مقدس تجلی یافت.

در سال 1356 و در اواخر سال‌های حکومت شاهنشاهی، غلامرضا صحراییان از شاعران جهرم استان یزد، شعری با مضمون دولت یزید سُرایید، که محتوای آن شعر با حضور رژیم پهلوی در کشور در ارتباط بود که آن شعر (کاخَت کُنَم زیر و زِبَر، یَابنَ مرجانه[1]) از طریق نوار به سرعت در کشور تکثیر و مورد استقبال خانواده‌های جامعه ایران قرار گرفت که چنین‌ اشعاری مردم‌ را آماده کرد تا نظام جمهوری اسلامی را که امروز دنیا را تکان داده و زمینه ظهور امام‌ زمان(عج) را فراهم ساخته است به پیروزی برسد؛ اشعاری که رهبر معظم انقلاب اسلامی در سال 1395 و در دیداری که با شاعران داشت، بر سراییدن چنین اشعار تاثیرگذاری تاکید کردند.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی و بعد از مدتی کوتاه در شرایط دوران هشت ساله دفاع مقدس قرار گرفتیم که در آن سال‌ها اشعار آیینی و حماسی از سوی شاعران گمنامی مانند حبیب‌الله معلمی گفته شد که در مردم برای دفاع از تجاوز دشمن به کیان و مرزهای جمهوری اسلامی ایران، بیشترین انگیزه را کسب می‌کردند.

رشد اشعار آیینی پس از انقلاب اسلامی

ایران اسلامی در جهان به شعر شناخته ‌شده است و در کشور ما ادبیات هزارساله‌ بسیار فاخری وجود دارد که باید بیشتر از این قدر آن دانسته شود که به همین سبب نظام اسلامی ایران، بعد از انقلاب با شناخت صحیح از آن و با اهمیت دادن به اشعار آیینی سبب رشد و بالندگی آن گردید و اشعار آیینی را از چند جهت رشد بخشید.

یکی از جهات رشدی، رشد در کمیّت اشعار بود که انقلاب اسلامی سبب رشد فزآینده‌ شاعر در کشور گردید و از لحاظ کمیّت اشعار بسیار رشد و پیشرفت کرد؛ به گونه ای که امروزه چندین هزار شاعر در سراسر کشور وجود دارد که از این تعداد نزدیک به ۵۰۰ شاعر جوان از روحانیون و طلاب هستند که این آمار اصلاً قابل مقایسه با قبل از انقلاب اسلامی نیست.

از جهت کیفیت نیز امروزه شاعران جوان، متعهد و بسیار خوبی داریم که مضامین بسیار فاخری به‌ویژه در عرصه‌ شعر آئینی خلق کرده اند؛ درحالی که شعر آئینی پیش از انقلاب به چند شاعر محدود می‌شد، امّا بعد از انقلاب با یک زبان تازه و به‌روز مواجه شدیم که مردم توانستند ارتباط برقرار کنند.

امروزه شعرای فراوانی در کشور داریم که ویژگی‌ آنها این است که در اشعار‌ آئینی تنها به مرثیه بسنده نکرده اند؛ بلکه افق‌های تازه‌ای را با شعر آئینی گشودند و از حماسه‌ها، از موضوع بیداری، از عقل و عقلانیت و منطق دینی و از ارزش‌ها، عزّت و مبارزه‌ با ذلّت فراوان سخن گفتند و این  یعنی سعی کردند رویکردهای تازه‌ای در اشعار خود داشته باشند که این محصول معلّمان انقلاب اسلامی است و آنان بودند که تلاش کردند تا در مواردی مثل پرداختن به بُعد حماسی عاشورا و ذلّت‌نپذیرفتن امام حسین(علیه‌السلام) ابعاد تازه‌ای را پیش روی شاعران و نویسندگان بگذارند؛ البته قبل از انقلاب اسلامی هم شاعرانی مثل اقبال لاهوری وجود داشتند که در اشعارشان به واقعه‌ عاشورا اشاره می‌کنند. اقبال در این‌باره می‌سراید:

خون او تفسیر این اسرار کرد            

ملت خوابیده را بیدار کرد

تیغ لا چون از میان بیرون کشید         

از رگ ارباب باطل خون کشید

نقش الا الله بر صحرا نوشت             

سطر عنوان نجات ما نوشت

رمز قرآن از حسین آموختیم              

ز آتش او شعله‌ها اندوختیم

شوکت شام و فر بغداد رفت            

سطوت غرناطه هم از یاد رفت

تار ما از زخمه‌اش لرزان هنوز            

تازه از تکبیر او ایمان هنوز

ای صبا ای پیک دور افتادگان            

شک ما بر خاک پاک او رسان

امّا شاعران قبل از انقلاب در اقلیت بودند و مفاهیم آنچنان که باید و شاید گسترده نبود؛ ولی انقلاب اسلامی با اقتباس از فرهنگ عاشورا و نهضت‌های اهل اظهار(علیهم السلام) این مفاهیم را گسترش داد.

 درواقع مانیفست اصلی انقلاب مبارزه‌ با زور، ظلم و مبارزه با استکبار است که توانست مفاهیم تازه‌ای را در اختیار شاعران قرار دهد و شاعران هم خصوصاً در سال‌های اوّل انقلاب به‌خاطر حال و هوای حماسی که حاکم بود اشعار بسیار خوبی سرودند که در دوران جنگ هشت‌ساله شعرهای با مضامین عاشورایی زیادی برای جنگ سروده شد و سعی شد تا روح حماسی، عقلانیت و منطقی که اهل بیت(علیهم السلام) داشتند، در این اشعار گنجانده شوند.

.................................

[1] . کاخت کنم زیر و زبر یابن مرجانه

ای ظالم بیدادگر یابن مرجانه

ای دشمن دین و بشر یابن مرجانه

تا کی تو داری شور و شر یابن مرجانه

مردم تو را لعنت کنند یابن مرجانه

هر روز و شب تا به سحر یابن مرجانه....