«تله جمعیتی» در کمین مازندران

به اعتقاد کارشناسان کاهش قابل توجه موالید و فرزندآوری در مازندران و رسیدن نرخ رشد به ۱.۲ درصد طی یک دوره ۶ ساله در حالی است که به باور صاحبنظران میانگین نرخ باروری در کشور بیشتر از ۲ است و در واقع نرخ باروری در مازندران نصف میانگین کشوری است؛ همچنین میزان باروری عمومی هم در استان در سال ۱۴۰۰ به کمتر از ۳۰ در یک‌هزار تولد برای خانم‌هایی که در سن باروری هستند، رسید در حالی که این رقم در سال ۱۳۹۰ طبق آمار ثبت احوال ۵۰ در یک‌هزار تولد بود.

از سوی دیگر طبق گزارش‌های رسمی مرکز آمار ایران نرخ رشد جمعیت در مازندران طی سه دهه گذشته همواره از میانگین کشوری کمتر و از دغدغه‌های برنامه‌ریزان استان بوده است. به عنوان نمونه طی نخستین سرشماری جمهوری اسلامی در سال ۱۳۶۵، نرخ رشد جمعیت در کشور ۳.۹ درصد و در استان مازندران ۳.۷ درصد و در سرشماری سال ۱۳۹۵، نرخ رشد جمعیت در کشور به ۱.۷ درصد و در استان مازندران به ۱.۳ درصد تنزل پیدا کرد.

در ورای موضوعات مطرح شده، طبق اعلام دبیرخانه شورای ملی سالمندان کشور، مازندران با ۱۳.۲۶ درصد جمعیت سالمند پس از استان گیلان اکنون در زمره پیرترین استان جمعیتی کشور به شمار می‌رود. کارشناسان معتقدند که یکی از دلایل اساسی در کاهش نرخ زادآوری در استان سوای موضوعات اقتصادی، معیشتی و فرهنگی مسئله آسیب‌های اجتماعی و افزایش طلاق و کاهش ازدواج در بین جوانان است چرا که طی سال‌های ۱۳۸۷ تا سال۱۴۰۰ تعداد موارد ازدواج در مازندران در مقایسه با مدت مشابه ۱۳ سال قبل آن ۴۴.۸ دهم درصد کاهش و میزان طلاق هم در این مدت ۵۴.۳ دهم درصد افزایش یافته است.

همچنین متوسط سن خانم‌ها و آقایان در مازندران در زمان ازدواج اکنون به ترتیب حدود ۲۷ و ۳۱سال رسیده در حالی که این رقم در کشور به ترتیب ۲۵ و ۲۹ سال است. این آمار به زبان عامیانه‌تر بدین معنا است که متوسط سن ازدواج در استان ۲ سال از میانگین کشوری بالاتر است. سن ازدواج در سال ۱۳۹۰ در استان برای آقایان و خانم ها به ترتیب ۲۶ و ۲۱ سال بود.

در این پیوند معاون سیاسی، ‌ امنیتی و اجتماعی استاندار مازندران با اشاره به اینکه این استان با بحران شدید جمعیتی مواجه است، ‌گفت که برای نجات از این تله جمعیتی فرصت زیادی نداریم و در این زمان با از دست دادن فرصت قابل جبران نیست؛ روح الله سلگی روز دوشنبه در جلسه حمایت از خانواده و جوانی جمعیت استان مازندران که در ساری برگزار شد، ‌افزود: در زمانی که با بحران جمعیتی مواجه هستیم اگر زمان انجام اقدامات لازم در این خصوص بگذرد دیگر قابل جبران نیست و در این زمینه باید کار جهادی صورت گیرد.

وی با اشاره به مشوق های دولت در قالب پرداخت تسهیلات به زوج های جوان و فرزندآوری اظهار داشت :‌در برهه زمانی که مازندران به‌شدت در این تله جمعیتی گرفتار است انتظار می رود که بانک های استان متناسب با بحرانی که در آن گرفتار هستیمف اقدام کنند.

معاون سیاسی، ‌امنیتی و اجتماعی استاندار مازندران تاکید کرد:‌ در این شرایطی که استان در تله جمعیتی گرفتار است معطل نگه داشتن افراد در دریافت این نوع تسهیلات شایسته و زیبنده نیست؛ وی گفت:‌ با توجه به شرایط موجود می بایست بانک های مازندران رتبه اول کشور کشور در پرداخت این نوع تسهیلات باشند که اگر این حالت اتفاق نیفتد ظلم بزرگ در حق جامعه است.

سلگی افزود: برای خروج از بحران تله جمعیتی باید انگیزه و تلاش مضاعف اعمال و اجرا شود تا بتوانیم به نتایج موردنظر برسیم.

با این حال جامعه شناسان و صاحبنظران معتقدند که با اقدامات انحصاری و جزیره‌ای نمی‌توان برای افزایش زادآوری و مقابله با پیری جمعیت در مازندران و دیگر نقاط کشور اقدام کرد و تمامی دستگاه‌های اجرایی و مسوولان مرتبط در حوزه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه با تکیه بر قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت که در در نوزدهم آبان‌ماه سال ۱۴۰۰ در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده است برای رفع این چالش اساسی اقدام کنند.

از سوی دیگر تحلیل داده‌های آماری ثبت احوال نشان می‌دهد که در ۴۵ سال گذشته جمعیت کشور حدود ۱۰ سال و جمعیت مازندران ۱۵ سال پیرتر شده که براساس برآوردها اگر همین روند و مفروضات کنونی ادامه یابد و مداخله جدی صورت نگیرد به نظر می‌رسد که در حدود ۳۵ تا ۴۰ سال آینده جمعیت استان نصف خواهد شد و در حدود چهار دهه آینده حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد جمعیت استان سالمند خواهند بود. یعنی در حوالی ۴۰ سال آینده به شرط حیات اگر در خیابان‌ها و کوچه پس کوچه‌های شهری و روستایی استان تردد کنیم می‌بینیم که از سه نفری که در جامعه زندگی می‌کنند یک نفر عصا در دست دارد و سالمند محسوب می‌شود.