حجت الاسلام باقرزاده:
رسانه ملی باید عقلانیت دینی را با جذابیت هنری تلفیق کند
عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) در گفت‌وگو با خبرنگار رسا تأکید کرد: رسانه ملی برای ایفای نقش مؤثر در تبلیغ دین باید به‌جای احساسات‌گرایی سطحی بر عقلانیت تکیه کند و خواستار ارتقاء کیفی و محتوایی در تمام سطوح تولید رسانه‌ای شد.
اشاره: رسانه ملی در مناسبت‌هایی چون محرم وظیفه‌ای سنگین در تبلیغ دین بر دوش دارد و معیار اصلی موفقیت آن «عقلانیت» است؛ عقلانیتی که از سطحی‌نگری و تحریک صرف احساسات دوری می‌کند و به تولید محتوای عمیق، منطقی و اقناعی می‌پردازد. این عقلانیت باید در کنار جذابیت هنری قرار گیرد چراکه حتی محتوای غنی اگر در قالبی خسته‌کننده عرضه شود بی‌اثر خواهد بود.
برنامه‌هایی مانند «محفل» و «حسینیه معلی» نمونه‌هایی موفق‌اند که توانسته‌اند بین حکمت، هنر و جذابیت تعادل برقرار کنند. با این حال این نمونه‌ها هنوز محدودند و نیاز به گسترش دارند. برخی تولیدات نمایشی با وجود صرف بودجه قابل توجه فاقد محتوای عمیق یا کیفیت فنی مناسب‌اند که این مسئله اعتماد مخاطب را کاهش می‌دهد.
رسانه ملی باید با شناخت دقیق مخاطبان برای اقشار مختلف جامعه برنامه‌سازی کند و از مسیر تعمیق محتوای دینی به ارتقای ذائقه فرهنگی مردم و تقویت هویت دینی و ملی کمک کند. رسالت اصلی آن صرفاً جذب مخاطب نیست بلکه پرورش فکری و فرهنگی اوست.
در راستای تحلیل نقش و رسالت رسانه ملی در تبلیغ دین به‌ویژه در ایام خاصی مانند ماه محرم، خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، با حجت‌الاسلام محمدرضا باقرزاده عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) گفت‌وگویی انجام داده است که در ادامه تقدیم خوانندگان گرامی می شود:
رسا ـ شما به عنوان یک عالم حوزوی چه انتظاری از صدا و سیما در زمینه تبلیغ دین به‌ویژه در ایام محرم دارید؟
شاخص اصلی برای ارزیابی عملکرد رسانه ملی در مناسبت‌هایی مانند محرم «عقلانیت» است. رسانه‌ای که می‌خواهد نقش فرهنگی و دینی ایفا کند باید برنامه‌هایی تولید کند که از پایه بر فکر، تدبیر، منطق و حکمت استوار باشند. عقلانیت در رسانه به‌معنای فاصله گرفتن از سطحی‌نگری، عوام‌زدگی و احساسات لحظه‌ای است و در مقابل به‌کارگیری رویکردی عمیق، واقع‌نگر و اقناعی در طراحی محتوای دینی را می‌طلبد.
این عقلانیت باید در کنار جذابیت هنری و کیفیت فنی قرار گیرد. رسانه‌ای که محتوای عمیق دارد اما در قالبی کسل‌کننده و بی‌جاذبه ارائه می‌شود موفق نخواهد بود. برنامه‌هایی مانند «حسینیه معلی» و «محفل» نمونه‌های موفقی هستند که توانسته‌اند ترکیبی از معنویت، هنر و اندیشه را ارائه دهند و مخاطبان گسترده‌ای را جذب کنند.
رسانه ملی باید ضمن حفظ این روند رو به رشد به‌صورت مستمر کیفیت آثار خود را ارتقا دهد. جذب مخاطب هدف نهایی نیست بلکه ابزار انتقال پیام‌های متعالی است. بر همین اساس لازم است برای اقشار مختلف جامعه با در نظر گرفتن سن، تحصیلات، علاقه‌مندی‌ها و زیست‌بوم فرهنگی آنان برنامه‌هایی متناسب طراحی شود. هر شبکه تلویزیونی و رادیویی باید رسالت ویژه خود را بشناسد و در همان مسیر تولیداتی غنی، اندیشمندانه و اثرگذار عرضه کند.
تعمیق محتوای برنامه‌ها نباید فقط برای فرهیختگان باشد بلکه باید به‌گونه‌ای باشد که در سطح عمومی نیز موجب ارتقای ذائقه فرهنگی مخاطبان شده و به تقویت هویت دینی، ملی و تمدنی ملت ایران بینجامد.
رسا ـ به نظر شما عملکرد رسانه ملی پس از ماه محرم باید با چه شاخص‌هایی ارزیابی شود؟
نخستین شاخص در ارزیابی عملکرد رسانه ملی «عقلانیت» است؛ عقلانیتی که نه‌تنها در سطح محتوا بلکه در تمام ساحت‌های تولید رسانه‌ای باید نمایان باشد. طراحی و تولید برنامه‌های دینی به‌ویژه در مناسبت‌هایی چون ماه محرم باید مبتنی بر خردورزی، تحلیل عمیق، منطق روشن و حکمت عملی باشد؛ یعنی صرفاً به تحریک احساسات و هیجانات بسنده نشود بلکه روح و جان مخاطب را با پیام‌های روشن عاشورا پیوند زند.
در عین حال نباید از اهمیت قالب هنری و جذابیت‌های بصری و شنیداری غافل شد. رسانه‌ای که از زبان هنر فاصله بگیرد حتی اگر پیام‌های درخشانی در اختیار داشته باشد در انتقال آن‌ها توفیق نخواهد یافت. نمونه‌هایی همچون «حسینیه معلی» و «محفل» نشان داده‌اند که می‌توان با بهره‌گیری از عناصر هنری در کنار محتوای متقن برنامه‌هایی تولید کرد که هم دل مخاطب را به دست آورد و هم ذهن او را درگیر کند؛ برنامه‌هایی که ضمن حفظ شور و حرارت دینی، معرفت‌افزا و تأثیرگذار نیز باشند.
رسانه ملی باید این مسیر بالنده را با قدرت ادامه دهد و تولیدات خود را به گونه‌ای سامان دهد که طیف گسترده‌ای از مخاطبان با هر سطح از سن، تحصیلات و گرایش فکری، احساس تعلق و همراهی با برنامه‌ها داشته باشند. هر شبکه باید مأموریت خاص خود را بشناسد و با تولید محتوای غنی، عمیق و متناسب با مأموریتش به ارتقای سطح فرهنگی جامعه کمک کند.
تعمیق محتوا نیز باید به گونه‌ای باشد که نه‌فقط نخبگان بلکه عموم مردم نیز با مفاهیم متعالی دین ارتباط برقرار کرده و سلیقه و ذائقه فرهنگی آنان ارتقا یابد؛ امری که مقدمه‌ای برای تقویت فرهنگ اصیل ایرانی ـ اسلامی و بازسازی هویت ملی ماست.
رسا ـ میزان رضایت شما از برنامه‌های رسانه ملی در تبلیغ نهاد دین چقدر است؟
به طور کلی می‌توان اذعان کرد که در سال‌های اخیر رسانه ملی گام‌هایی مثبت در جهت ارتقای محتوای دینی و سیاسی خود برداشته است. تحولاتی که در برخی تولیدات مشاهده می‌شود به‌ویژه در حوزه تحلیل‌های سیاسی و برنامه‌های معارفی، نشان‌دهنده تلاش برای بازنگری در شیوه‌های بیان و محتوا است. برنامه‌هایی نظیر «محفل» و «حسینیه معلی» نمونه‌هایی موفق از این رویکرد تازه‌اند که توانسته‌اند ضمن حفظ جذابیت، مخاطبان متنوعی را به معارف دینی و آموزه‌های فرهنگی پیوند دهند. با این حال شمار این برنامه‌ها اندک است و نیاز است این مدل‌های موفق توسعه یابند و الگویی برای دیگر تولیدات قرار گیرند.
با وجود این پیشرفت‌ها نمی‌توان از برخی نقاط ضعف در عملکرد رسانه ملی چشم‌پوشی کرد. متأسفانه در برخی سریال‌ها و تولیدات نمایشی با وجود صرف بودجه و نیروی انسانی قابل توجه محتوای ارائه‌شده نه‌تنها از غنای لازم برخوردار نیست بلکه در بسیاری از قسمت‌ها فاقد هدف مشخص یا پیام روشنی است. گاهی مشاهده می‌شود از مجموعه‌ای با ۴۰ قسمت تنها چند قسمت حامل معنای ارزشمند است و باقی قسمت‌ها با حاشیه‌سازی،زمان را پُر می‌کنند. این شیوه نه‌تنها موجب اتلاف منابع مالی و انسانی می‌شود بلکه اعتماد مخاطب را نیز خدشه‌دار می‌کند.
از سوی دیگر کیفیت فنی و هنری برخی برنامه‌ها نیز با استانداردهای حرفه‌ای فاصله دارد. اشتباهات مشهود در تدوین و مسائل فنی برنامه ها که حتی مخاطب عام نیز آن‌ها را تشخیص می‌دهد، نشان‌دهنده ضعف نظارت کیفی است. برای ارتقای جایگاه رسانه ملیلازم است هم در حوزه محتوا و هم در عرصه تولید، استانداردها و ضوابط حرفه‌ای با جدیت رعایت شود و ارتقاء مهارت‌های هنری و فنی نیروهای رسانه، در دستور کار قرار گیرد.
ارسال نظرات