مدیرکل اوقاف خراسان شمالی در گفت‌وگو با رسا:
ناآگاهی مردم نسبت به مسائل شرعی وقف از دلایل موقوفه خواری است
مدیرکل اوقاف خراسان شمالی گفت: کسی که زمین موقوفه را به ناحق تصرف می‌کند اگر به مسائل شرعی و قوانین موجود درزمینهٔ موقوفه خواری آگاه باشد این کار را نخواهد کرد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در خراسان شمالی، وقف اگرچه یک نهاد بشری و همزاد انسان است و سابقه آن به لحاظ وجود حس خیرخواهی و نوع‌دوستی در ذات انسان به درازای تاریخ زندگی و قدمت بشر است؛ ولی «وقف اسلامی» در قالب جدید خود که توأم با تنوع، پایداری، هدفمندی و آرمان‌گرایی دینی است توسط پیامبر گرامی اسلام پایه‌گذاری شده و از مختصات نظام حقوقی و اقتصادی اسلام است.
بر اساس نظر فقها و مراجع تقلید وقف عملی است صالح و باقی و مصداق روشنی است از تعاون و تعاضد و انفاقی است عاری از منت و احسانی است خالی از اذیت و به دور از تحقیر شخصیت دیگران و تصدقی است دائمی و مستمر و بدون ریا و وامی است بدون اضطراب و تکاثر و بروز اختلافات فاحش طبقاتی به صورتی معقول مبارزه می‌شود و برگ سبزی است که به گور فرستاده می‌شود.
یکی از وجوه مهم این سنت حسنه، ثبت وقف با نیت رفع نیازهای مربوط به حوزه‌های علمیه و مراکز دینی است، به‌گونه‌ای که از گذشته‌های دور تاکنون همواره حوزه‌های علمیه با همت مردم و خیران و واقفان اداره می‌شدند و متکی به دولت‌ها نبودند.
امروز با توجه به توسعه حوزه‌های علمیه در کشور و افزایش شمار طلاب علوم دینی ضرورت دارد میزان توجه خیران و واقفان به این بخش افزایش یابد.
در این راستا به سراغ حجت‌الاسلام عظیم آسوده، مدیرکل اوقاف و امور خیریه خراسان شمالی رفتیم و از او درباره کم و کیف موقوفات حوزوی استان و مسائل مبتلابه پرسیدیم، آنچه در پی می‌آید حاصل این گفت‌وگو است.
رسا-در تقسیم‌بندی موقوفات استان چند درصد از این وقف‌ها متعلق به حوزه‌های علمیه و حفظ و آثار معارف دینی بوده است؟
در کل استان خراسان شمالی درمجموع پنج هزار و 647 موقوفه با 11 هزار و 755 رقبه به ثبت رسیده است که از این تعداد 52 موقوفه یعنی یک درصد کل موقوفات خراسان شمالی مربوط به حوزه‌های علمیه است.
البته در یکی دو سال گذشته با انجام مشاوره وقت و هدایت موقوفات جدید به سمت نیازهای روز جامعه حدود 9 درصد از موقوفات جدید در استان ما با نیت حوزه‌های علمیه به ثبت رسیده است.
هرچند در حال حاضر اغلب موقوفات ثبت شده در خراسان شمالی با نیت روضه سیدالشهدا (ع) بوده و از این منظر می‌توان گفت حدود 60 درصد موقوفات ثبت شده در استان با نیت معارف دینی است.
رسا - آیا به نظر حضرت‌عالی ساماندهی موقوفات حوزه‌های علمیه در کشور ضرورتی دارد؟ و این ساماندهی چه کمکی می‌تواند به حوزه‌های علمیه بکند؟
شکی نیست که ساماندهی تمام موقوفات و دریافت سند برای آن‌ها از ضروریات است، البته در خراسان شمالی این ساماندهی انجام گرفته است، به این معنا که این ساماندهی از سال‌های گذشته صورت گرفته و تمام موقوفات ما در استان در محل اداره دارای پرونده بوده و ثبت شده‌اند.
در بحث ساماندهی از لحاظ پرونده‌ای مشکل خاصی نداریم و در بخش موقوفات مرتبط با حوزه علمیه هم این موارد به حوزه منتقل شده و با همکاری حوزه علمیه در بحث اجرای نیت این موقوفات اقدام می‌کنیم.
البته باید این نکته را در نظر داشت که برخی از موقوفات مرتبط با حوزه علمیه در استان منفعتی بوده و برخی انتفاعی هستند مثلاً محل احداث حوزه علمیه موقوفه است ولی انتفاعی است و درآمدی ندارد؛ اما وقتی موقوفه‌ای تجاری باشد به اجاره داده می‌شود و در راستای اهداف نیت واقف در حوزه علمیه هزینه می‌شود.
برخی از موقوفات احتیاج به سرمایه‌گذاری و احیا دارند که در این راستا یا حوزه علمیه یا ما به‌عنوان نهاد اوقاف سرمایه‌گذار جذب کرده و بر روی موقوفه سرمایه‌گذاری می‌شود؛ اما گاهی اوقات در مورد برخی از موقوفات سرمایه‌گذاری توجیه اقتصادی ندارد، زیرا محل واقع شدن زمین‌های موقوفه با هم فرق می‌کند و برخی از این موقوفات حداقل الآن و در شرایط فعلی، توجیه اقتصادی سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی ندارند؛ اما در هر صورت از این موقوفات هم استفاده متناسب صورت می‌گیرد.
تعدادی از موقوفات حوزوی ما تجاری هستند مانند موقوفات حوزوی در شهر اسفراین که 30 دهنه مغازه است.
رسا- آیا این مسئله را قبول دارید که موقوفات حوزه‌های علمیه اگر احیا شود حوزه می‌تواند در هزینه‌های خود، خودکفا باشد؟
بدون شک موقوفات حوزوی می‌توانند بخش قابل‌توجهی از هزینه‌های این بخش را پوشش دهند؛ اما باید به این نکته هم توجه داشت که حوزه علمیه نیازمند وقف‌های جدید هستند، زیرا با توجه به شرایط اقتصادی و رشد تعداد طلاب، این موقوفات اندکی که الآن هست جوابگوی سطح استان و نیاز مدارس علمیه فعال در خراسان شمالی نیست.
قبلاً در سطح استان مدارس علمیه اندکی فعال بودند و در برخی از شهرستان‌های ما تنها یک مدرسه علمیه فعالیت می‌کرد؛ اما اکنون شمار مدارس علمیه خراسان شمالی به 15 مدرسه با بیش از دو هزار و 500 طلبه افزایش یافته و تحصیل طلاب و خواهر و برادر در سطوح پایه و تخصصی صورت می‌گیرد که این‌ها همه نیازمند موقوفات جدید است.
رسا- نظر حضرت‌عالی در مورد ضرورت آسیب‌شناسی در عرصه موقوفات چیست و اینکه چه دلایلی باعث می‌شود چشم طمع به موقوفات حوزوی بیشتر شود؟
بحث موقوفه خواری و چشم طمع داشتن برخی به موقوفات به این دلیل است که گاهی زمین یا ملک وقف شده ولی در اداره اوقاف در این زمینه پرونده و ثبتی وجود ندارد درنتیجه اگر موقوفه‌ای ثبت نشده باشد و مردم محل از وقفی بودن آن اطلاع ندهند ملک یا موقوفه مزبور دستخوش طمع برخی افراد می‌شود.
به همین دلیل ما در خراسان شمالی برای تمام موقوفات ازجمله موقوفات حوزوی به دنبال اخذ سند هستیم و تاکنون برای بخش اعظم موقوفات خود سند دریافت کرده‌ایم؛ زیرا اگر تثبیت مالکیت صورت شمار موقوفات تصرفی اندک می‌شود.
اطلاع‌رسانی به مردم در خصوص موقوفه بودن ملک و تنظیم درست قراردادهای اجاره می‌تواند مانع از طمع‌کاری برخی سودجویان باشد.
از سوی دیگر ناآگاهی مردم در بحث مسائل شرعی وقف یکی دیگر از دلایل موقوفه خواری است؛ زیرا کسی که زمین موقوفه را به ناحق تصرف می‌کند اگر به مسائل شرعی و قوانین موجود درزمینهٔ موقوفه خواری آگاه باشد قطعاً این کار را نخواهد کرد.
رسا- از اینکه وقت خود را در اختیار ما گذاشتید، سپاسگزاریم.
من هم از شما و همکارانتان که دغدغه مسائل و موضوعات دینی دارید قدردانی می‌کنم./9314/ت300/ب1
ارسال نظرات