جراحی بورسی لازم اما دیرهنـگام
سهامداران دستورالعمل جدید بازار پایه باید با نظرسنجی از سهامداران و به‌صورت مشارکتی از تابلوی قرمز به نارنجی و سپس با تثبیت به تابلوی زرد انجام می‌شد.
به گزارش خبرگزاری رسا، سرمایه در همه‌جای دنیا به‌سوی پرسودترین بازارها حرکت می‌کند. این گزاره در ایران نیز صادق است. نگاهی به تحولات بازار سرمایه چند دهه گذشته در ایران نشان می‌دهد بازارهای ارز، طلا، مسکن و خودرو همواره در اقتصاد ایران موج‌ساز بوده‌اند. تغییر در هرکدام از این بازارها به سایر بخش‌های اقتصاد هم سرایت خواهد کرد.
در این زمینه و در حالی که در یک‌سال اخیر یکی از بازارهایی که نسبت به بازارهای دیگر رشد کمتری را تجربه کرده، بازار سرمایه بود؛ رشد بی‌سابقه سهام در چند ماه جاری نظر بسیاری از صاحبان سرمایه را به خود جلب کرد و شاهد هجوم سرمایه به سمت بازار سهام بودیم.
با وجود آنکه ورود سرمایه به بازار سهام یک گزاره خوب تفسیر می‌شود، اما با نگاهی دقیق به روند ورود سرمایه به بازار سهام می‌توان متوجه شد این تغییرات چندان هم به‌نفع اقتصاد کشور نخواهد بود؛ چراکه بررسی خرید و فروش سهم نشان می‌دهد بخش عمده‌ای از خرید و فروش‌ها به‌جای بازار بورس که شرکت‌هایی با استانداردها و تراز مالی منظم و کم‌ریسک قرار دارند عملا به بازار پایه هجوم آوردند.
در علت‌یابی این موضوع، صاحب‌نظران معتقدند نداشتن اطلاعات کافی توسط بسیاری از صاحبان سرمایه از یک‌سو و همچنین هجوم سفته‌بازان که منجر به رشد حبابی برخی سهم‌ها شده‌اند از سوی دیگر، سرمایه‌ها را به‌جای بورس به بازار پایه گسیل کرده‌اند.
بازار پایه درواقع بازاری است موازی بازار بورس تا شرکت‌هایی که از استانداردهای لازم جهت ورود به بورس برخوردار نیستند، بتوانند سهام خود را در آنجا عرضه کرده و نقدینگی موردنیاز خود را جذب کنند. سابقه ایجاد «بازار پایه» که ابتدا به‌نام «بازار توافقی» مشهور بود به مهرماه ۹۲ برمی‌گردد که به‌عنوان تابلویی جدید در فرابورس راه‌اندازی شد و در روز اول، معاملات نماد «بورس انرژی» (انرژی۳) در آن صورت گرفت.
بازار توافقی تابلویی برای نقدکردن سهم‌هایی بود که به دلایل مختلف امکان حضور در بازارهای اصلی بورس و فرابورس را نداشتند. در زمستان همان سال برخی نمادهای فرابورسی که وضعیت بنیادی مناسبی نداشتند یا پروژه‌هایی که راکد بودند و از طرفی قیمت‌های بالایی را با سفته‌بازی به خود دیده بودند به آنجا منتقل شدند.
درواقع مدیران بورس در آن زمان نگران شدند که رشد افسارگسیخته این نمادها سبب زیان سنگین تازه‌واردان به بازار سرمایه شود. برخی معتقدند این اقدام یکی از عوامل ریزش بازار در زمستان آن سال بود. این نگرانی اما هیچ‌گاه مرتفع نشد، چراکه رشد مجدد بازار پایه در چند ماه گذشته سبب شد مسئولان سازمان بورس تجدیدنظری در دستورالعمل معاملاتی این بازار انجام دهند.
این دستورالعمل بالاخره پس از کش‌وقوس‌های فراوان، تابستان سال جاری اعلام و اجرا شد. مهم‌ترین موضوع قابل بیان درمورد دستورالعمل جدید بازار پایه این است که دامنه نوسان سهام در این بازار تغییر کرده؛ این اتفاق می‌تواند به‌عنوان نکته مثبتی برای برخی سهامداران باشد و این موضوع از کاهش سود و ارزش سهام آنها جلوگیری کرده و در شرایط منفی حد ضرر سهامداران را کم می‌کند.
در دستورالعمل جدید سه تابلوی زرد، نارنجی و قرمز در بازار پایه فرابورس ایجاد خواهد شد که هر هفته برای هریک از این تابلوها یک حراج معاملاتی فقط در روز دوشنبه از ساعت 12 تا 12:30 انجام می‌شود. همچنین دامنه نوسان در حراج پایانی در تابلوی زرد 6 درصد، تابلوی نارنجی 4 درصد و تابلوی قرمز 2 درصد خواهد بود؛ اما در بقیه روزهای معاملاتی هفته و نیز در روز دوشنبه تا قبل از ساعت 12 دامنه نوسان در تابلوی زرد 3 درصد، تابلوی نارنجی 2 درصد و تابلوی قرمز یک درصد خواهد بود و مبنای نوسان‌های اعلام‌شده، قیمت پایانی روزهای دوشنبه هر هفته است. این در حالی است که تا پیش از این دامنه نوسان در بازار پایه هر روز 10 درصد برمبنای قیمت پایانی روز قبل در هر نماد معامله می‌شد.
برخی کارشناسان معتقدند دامنه نوسان ۱۰ درصدی برای افراد با تمایل به سفته‌بازی به‌نسبت محدوده نوسان ۵ درصد بازار اصلی بورس و فرابورس جذاب‌تر است. بنابراین با محدود شدن دامنه نوسان، سفته‌بازان از بازار خارج خواهند شد.
درواقع با دستورالعمل جدید، جذابیت سفته‌بازی از بازار پایه کاهش خواهد یافت و به همین دلیل افرادی که با این انگیزه وارد بازار پایه شده بودند، تصمیم خواهند گرفت پول خود را به‌ویژه از بازار قرمز و نارنجی بیرون بکشند؛ چراکه در این دو بازار دامنه نوسان محدودتر شده است.
نظارت‌های بازار پایه از دیگر دلایل خروج سفته‌بازان از این بازار است، این نظارت سبب محدود شدن قدرت مانور سفته‌بازان خواهد شد. اجرای این دستورالعمل اما با مخالفت دو گروه از سهامداران روبه‌رو شد؛ گروه اول تازه‌واردان به بازار سرمایه بودند که قبلا به علت جذابیت بیشتر بازار پایه وارد این بازار شده بودند اما اکنون پس از محدودیت‌ها و کاهش ارزش سهام‌ها متضرر شده‌اند اما گروه دوم دلالان و سفته‌بازان هستند که دیگر امکان سودآوری‌های حبابی از آنان گرفته شده است.
در این گزارش دیدگاه یک کارشناس بازار سرمایه و یک سهامدار درمورد دستورالعمل جدید معاملاتی بازار پایه دریافت شد. سهامداران معتقدند این دستورالعمل باید با نظرسنجی از سهامداران و به‌صورت مشارکتی و پلکانی از تابلوی قرمز به نارنجی و سپس با تثبیت به تابلوی زرد انجام می‌شد. کارشناسان بازار سرمایه نیز با تایید مطلوبیت اجرای دستورالعمل معتقدند برای اجرا از شیوه‌های نوین اقتصادسنجی و... جهت شناسایی تهدیدها، ضعف‌ها و پیامدهای موضوع استفاده شود تا ضرر و زیانی احتمالی به سهامداران نرسد و اقبال عمومی مورد خدشه قرار نگیرد.
شاندیزی فعال بازار سرمایه:
باید مشارکتی و پلکانی اجرا می‌شد
حسام شاندیزی فعال بازار سرمایه و کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «فرهیختگان» و در پاسخ به این سوال که اصلاحات دستورالعمل اجرایی قوانین جدید بازار پایه را چگونه ارزیابی می‌کنید، گفت: «این تصمیم‌گیری آنی و بدون نظرسنجی بین سهامداران اتفاق می‌افتد. معتقدم برای تهیه دستورالعمل باید ابتدا نظرسنجی را به‌صورت پلکانی انجام می‌دادند.
این تصمیم آنی موجب شوک به بسیاری از سرمایه‌گذاران و تشکیل صف‌های فروش شد. این غافلگیری موجب کاهش 40 درصدی ارزش سرمایه سهامداران شد و جذابیت بازار پایه را به‌صورت قابل‌توجهی کاهش داد. این در حالی است که اگر یک خرید و فروش نوسانی برای یک سهامدار اتفاق بیفتد، روزانه 1.5 درصد آن مبلغ را باید کارمزد دهد، وقتی مدیران فرابورس آمدند و دامنه نوسان را سه درصد تعیین کردند، عملا خرید سهام جذابیتی برای سرمایه‌گذار نداشت که سهام شرکت را خریداری کند.»
گفته می‌شود اجرای این دستورالعمل به‌دلیل اعمال برخی محدودیت‌ها از متضرر شدن سهامداران جلوگیری خواهد کرد. این موضوع را چقدر قبول دارید؟
این افزایش قیمت‌ها با توجه به چرخه‌ای که در سال 97 از شاخص 70 و 80 هزار شروع شده بود، اتفاق افتاد. با توجه به اینکه از بهمن سال 96 تا امروز نرخ ارز سه تا چهار برابر شده، بعضی نمادهای بازار پایه تا 100 برابر، 50 برابر و کمترین آن تا 20 برابر اتفاق افتاد؛ لذا مساله این است که چرا بعد از این همه نوسانات بازار، مسئولان فرابورس به فکر تهیه و اعمال دستورالعمل هستند.
یعنی اگر شرایط برای مسئولان بازار سرمایه مهم بود، باید این دستورالعمل را زودتر اجرا می‌کردند و الان که اجرا می‌شود، فقط به سرمایه‌های خرد ضربه می‌زند. شرکت‌های حاضر در بازار پایه بالاخره مشکلات خاصی دارند و نتوانسته‌اند گزارش‌های مالی بدهند و بر همین اساس وارد بازار پایه شده‌اند، حالا اگر شرکت آمده و قیمت سهم را چندین برابر بالا برده و قیمت رشد 20 برابری، 30 برابری و 100 برابری داشته باشد موضوع شگفت‌انگیزی در اقتصاد و بازار سرمایه است و اگر سهامدار خرد سهامی را به چندین برابر قیمت خریده است، به چه صورت می‌تواند با دامنه سه درصد این ضرر را جبران کند؟ تصور کنید سهم از 10 هزار تومان به چهارهزار تومان آمده است. به‌نظر می‌رسد همه تصمیمات به‌دلیل آن بوده که شفاف‌سازی اتفاق بیفتد.
اگر این شفاف‌سازی را پلکانی و با مشارکت سهامداران انجام دهند، قطعا شرایط بهتری ایجاد خواهد شد و در این صورت اعتماد سهامداران هم دچار خدشه نمی‌شود و قطعا فرار سرمایه اتفاق نمی‌افتد. لذا می‌شود از بازار قرمز شروع و سپس در بازار نارنجی و درنهایت هم به‌صورت تثبیت‌شده وارد بازار زرد کرد.
با توجه به اینکه هدف سیاستگذار آن است که سرمایه را از بازار پایه به بازار بورس منتقل کند، آیا این دستورالعمل می‌تواند منجر به خروج سرمایه از بازار پایه شود؟
اگر فرصتی به سرمایه‌گذار داده می‌شد تا تصمیم‌گیری بهتری بگیرد، مطمئن باشید سرمایه بیشتری به بازار می‌آورد. به هر صورت اگر بشود این کار را انجام داد و زمانبندی اجرا را متفاوت و دامنه نوسان قیمت را محدود کنیم و با توجه به گره معاملاتی که پیش می‌آید، افت قیمت به‌صورت خیلی محدود اتفاق می‌افتد و سرمایه از بازار پایه خارج می‌شود.
حیدری کارشناس بازار سرمایه:
دلیل مخالفت‌ها؛ بی‌اطلاعی است
علی حیدری کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «فرهیختگان» و در پاسخ به این سوال که اصلاحات دستورالعمل اجرایی قوانین جدید بازار پایه را چگونه ارزیابی می‌کنید، گفت: «جای تعجب دارد که برخی از این دستورالعمل ناراضی هستند، چراکه بازار پایه فرابورس همان نوسانات بازار بورس را خواهد داشت، لذا این دستورالعمل و متن آن بسیار اندیشمندانه است، البته اگر درست اجرا شود.
این موضوع باعث می‌شود بازار به سمت شفافیت اولیه پیش برود. براساس این دستورالعمل، قرار است سهام‌های مربوطه در سه تابلو با رنگ‌های زرد، نارنجی و قرمز با یک درصد خاصی حرکت کند و در روزی مثلا دوشنبه، میزان نوسانات متغیر شود. اینکه گفته می‌شود دستورالعمل مذکور و ایجاد محدودیت موجب خروج سرمایه از بازار می‌شود، بنده قبول ندارم چراکه این دستورالعمل نوعی معلول است و علت واقعی که می‌تواند باعث خروج سرمایه شود، نرخ ارز و تورم است.
معتقدم اگر هم خروج سرمایه‌ای اتفاق بیفتد، در بازار سکه و طلا خواهد بود که آن‌هم به‌خاطر نوسانات بین‌المللی است، اما به هر حال تنها دلیل خروج سرمایه از بازار شاید همان تثبیت نرخ تورم و ارز است. دلیلش هم این است که بازار سرمایه آن نوسانات را نخواهد داشت و این مسائل باعث می‌شود بر شدت خروج نقدینگی افزوده شود.»
سازمان بورس ادعا می‌کند با این دستورالعمل و محدودیتی که اجرا می‌شود، دلالان و سفته‌بازان قدرت مانور در بازار پایه را از دست می‌دهند و اگر هم اعتراضی نسبت به دستورالعمل وجود دارد، عمدتا از سوی دلالان است. آیا این ادعا صحت دارد؟
در این زمینه دو نکته وجود دارد: اولا بنده سفته‌بازی در بازار سرمایه را به‌هیچ‌عنوان رد نمی‌کنم، چراکه شما در هیچ‌جای دنیا بازاری را پیدا نمی‌کنید که سفته‌باز و دلال نداشته باشد؛ چون این سفته‌بازان هستند که بازار را دچار نوسان می‌کنند.
مورد دوم اینکه مسئولان بورس اعلام کرده‌اند این دستورالعمل سبب کاهش حباب خواهد شد که بنده اعتقاد دارم در وضعیت فعلی اقتصاد ایران، حباب وجود ندارد بلکه آن چیزی که این روزها در اقتصاد ایران به معضل تبدیل شده، نوسانات تورمی است که به‌خاطر ضعف مدیریت اقتصادی مدیران منصوب دولت در سمت‌های مختلف است. پس دستورالعمل جدید فرابورس بسیار خوب است، اما مساله مهم‌تر نحوه و شرایط اجراست.»
حیدری در پاسخ به این سوال «فرهیختگان» که تحلیل شما از اعتراض‌های روز سه‌شنبه چیست، افزود: «تعبیر بنده از اعتراض‌ها، کم‌سوادی اقتصادی در بطن جامعه و ارائه غلط مبانی اقتصاد از سوی مسئولان است؛ چون افرادی که سمت‌های اقتصادی در دولت فعلی دارند، به‌لحاظ تفکر اقتصادی دیدگاه‌های آنها عملا مربوط به دیدگاه رایج 50 سال قبل است؛ همان دیدگاه بروکراسی که از دهه 40 وارد نظام اداری ایران شد و متاسفانه طی چهار دهه اخیر کمتر به این موضوع پرداخته‌ایم تا جامعه را با واقعیت علم اقتصاد آشنا کنیم.
با شیوه‌های نوین اقتصادسنجی از زیان سهامداران جلوگیری کنند
درمورد الزامات اجرای دستورالعمل جدید معتقدم از شیوه‌های نوین اقتصادسنجی و... برای شناسایی تهدیدها و نقاط قوت و ضعف و پیامدهای موضوع استفاده کنند که ضرر و زیانی به سهامداران نرسد و اقبال عمومی مورد خدشه قرار نگیرد. مسئولان بورس اطلاع دارند که در اقتصاد مقوله‌ای به‌نام اقتصادسنجی داریم که از طریق آن و با استفاده از نرم‌افزارها و محیط آزمایشگاهی می‌توان موضوع را مورد آزمون قرار داد تا مطلوبیت‌ها و تهدیدها شناسایی شده و سهامداران کمتر دچار زیان و ضرر شوند.»/1360//101/خ
منبع: فرهیختگان
ارسال نظرات