از انتقاد نسبت به افول دروس اخلاق در حوزه تا عدم حضور اساتید بزرگ در مدارس

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، از ابتدای سال تحصیلی جاری تا کنون که نیم سال اول به پایان رسیده است چند مصاحبه و گزارش میدانی از وضعیت اخلاق در حوزه‌های علمیه از سوی خبرگزاری رسا انجام شده است.

در این گزارش ها در وهله اول از طلاب و اساتید سؤال می‌شد وضعیت اخلاق در حوزه‌های علمیه را در چه سطحی می‌بینید؟ و اگر این وضعیت را رو به افول یا نامطلوب می‌دانستند از دلیل و مؤیدی برای از آنها سؤال می شد.

نظرات اساتید در این خصوص متفاوت بود که تجمیع آنها را امروز به مناسبت رحلت آیت الله احمد مجتهدی تهرانی در این گزارش تقدیم خوانندگان گرامی می کنیم.

جامعه، مهم‌ترین دلیل تأثیر افول اخلاق در حوزه

عمده اساتید تغییر گرایش‌های جامعه و افول اخلاق در جامعه را یکی از مهم‌ترین دلایل افول اخلاق در حوزه معرفی کردند؛ آن دسته از مصاحبه شونده‌هایی که اعتقادی به افول اخلاقی حوزه نداشتند نیز از همین مؤید استفاده کرده اند؛ به این صورت که حوزه در مقایسه با جامعه در وضعیت بهتری قرار دارد و همین امر نشان می‌دهد اخلاق در حوزه همچنان موضوعیت جدی دارد که بدنه حوزه علمیه نسبت به جامعه در وضعیت بهتری قرار دارند.

در نگاه اساتید و بزرگانی که وضعیت اخلاقی را کمرنگ‌تر از گذشته می‌دانستند، تأثیر جامعه بر ورودی‌های حوزه و بدنه فعلی حوزه‌های علمیه را دلیل عمده افول اخلاق در حوزه‌های علمیه دانستند.

افزایش شکاف طبقاتی در جامعه و روحانیون

برخی از اساتید گرایش به دنیا و مادیات را اصلی‌ترین یا یکی از دلایل اصلی افول اخلاقی حوزه‌های علمیه معرفی کرده و خاصیت مشغولیت به دنیا را چنین امری دانستند؛ گرایش به دنیا نیز دارای مفاهیم متعددی است و همین امر که طلاب به علت سخت شدن شرایط اقتصادی مجبور به کار کردن در ساعات مفید هستند نیز نوعی گرایش به دنیا است؛ بالا رفتن سطح توقعات خانواده‌ها نیز مخصوص طلاب نبوده، اما بر روی زندگی و اخلاق طلاب نیز تأثر گذاشته است.

شرایط اقتصادی سخت شده و طلاب به فعالیت‌های متعددی از جمله کار در تاکسی‌های اینترنتی، صندوق دار مغازه‌ها و مشاغلی که ارتباط با نا محرم را فراهم می‌کند، یکی از عوامل تعیین کننده در وضعیت اخلاقی طلاب در نگاه اساتید شمارش شده است.

اساتید بزرگ اخلاق در مدارس سطح یک حضور ندارند

با توجه به اینکه سطح یک در شکل دهی به یک طلبه بسیار اهمیت دارد با چند تن از طلاب و اساتید این سطح به گفتگو پرداختیم؛ اکثر مطالبه گران حوزوی و فعالان عرصه تحول در حوزه، در سطوح عالی تحصیل می‌کنند، دغدغه‌های مربوط به همان طلاب را دنبال می‌کنند که در این بین طلاب سطح یک به فراموشی هم سپرده نشده و رها شدند.

اساتید و طلاب سطح یک تأکید کردند که حضور اساتید بزرگ در این مدرسه حتی در حد یک نماز جماعت می‌تواند در اخلاقیات طلاب نوجوان تأثیر بگذارد.

مطالعه اخلاق و حدیث برنامه‌ای در حوزه ندارد

عدم اهتمام به تدریس احادیث و قرار نگرفتن روایات در متن اصلی درس حوزه بیگانگی با معارف اخلاقی اهل بیت را به همراه داشته است؛ آشنایی به احادیث و آیت قرآن که سراسر نور هستند در قلب انسان نور ایجاد می‌کند و نفس طلبه را برای رعایت اخلاق آماده‌تر نگه می‌دارد؛ درگیر شدن با متون دروس فقه و اصول که بسیار محترم هستند، اما شدت علمی بودن این متون، نوعی روزمرگی ایجاد می‌کند که در همه مشاغل حضور دارد و مطالعه روایات می‌تواند از طلاب را خشک و روزمرگی فاصله دهد.

کم اهمیتی اخلاق نسبت به سایر دروس در نگاه بزرگان

بزرگان حوزه که در اخلاق نیز سرآمد هستند، تدریس اصول و فقه را به تدریس اخلاق ترجیح می‌دهند و همین امر سبب شده است اساتید اخلاق در حوزه کم شوند و بعد از بزرگانی مثل مرحوم مصباح و مشکینی، دیگر بزرگان حوزه به راحتی به سراغ تدریس اخلاق نیامدند؛ البته دروس اخلاق هیچ گاه تعطیل نشده، اما در حاشیه بودن آن نیز سبب شده است، اخلاق عملی نیز جزئی حاشیه از زندگی طلاب قرار گیرد؛ از دیرباز دروس اخلاق در پایان هفته و در سرازیری تعطیلی دروس برگزار شده است و همین امر القا می‌کند: «هر کس خواست شرکت نکند»

برتری طلاب امروز نسبت به گذشته

اساتیدی نیز تأکید داشتند وضعیت فعلی اخلاق در حوزه علمیه و در میان طلاب در وضعیت قابل قبولی قرار دارد چرا که وضعیت اخلاقی جامعه اصلا مطلوب نیست و همین که طلاب امروز در شرایط فعلی به رعایت اخلاق اهتمام دارند نشان می‌دهند بهتر از طلاب گذشته هستند؛ طلاب و روحانیون گذشته در چنین وضعیت اخلاقی و با چنین وسایل ارتباطی روبرو نبودند و همین امر نشان می‌دهند حفظ اخلاق در جامعه فعلی چقدر سخت است.

در پایان لازم به ذکر این پرونده خبری در خبرگزاری رسا همچنان ادامه خواهد داشت و هر یک علما، طلاب، روحانیون و مدیران حوزه نکته‌ای در این خصوص داشته باشند، مورد استقبال خبرگزاری رسا قرار خواهد گرفت.