«من همین الان عذرخواهی می‌کنم و باز نیز عذرخواهی می‌کنم.» وزیر راه، صبح‌دیروز بازهم در خانه ملت از نمایندگان مردم، به خاطر قصورش عذرخواهی کرد. حدود هزار کیلومتر آن طرف‌تر و در مشهد اما، کسی از مدیران وزارت راه و شهرسازی به خاطر تاخیرهای چندین ساعته و حبس بی‌دلیل مسافران چند پرواز از مبدأ مشهد، عذرخواهی نکرد و حتی بعضی از مدیران وزارتخانه و فرودگاه نیز، «مردم» را عامل این بی‌نظمی سرسام‌آور و خسته‌کننده دانستند. بی‌نظمی‌هایی که در پرواز شماره 1034 هواپیمایی ماهان به مقصد تهران، به اوج رسید.
خبرنگار «تسنیم» با تشبیه وضعیت شنبه شب فرودگاه شهید هاشمی‌نژاد مشهد به «تئاتر تأخیر و بحران» نوشت: «وضعیت فرودگاه شهید هاشمی‌نژاد مشهد از شب گذشته با شدت یافتن بارش برف و همچنین برودت هوا بحرانی شد و هر لحظه پرده جدیدی از تئاتر تأخیر و بحران را در این فرودگاه شاهد هستیم. تاخیرهای متعدد در پروازها کم بود که از روز گذشته محبوس‌شدن مسافران در پروازها نیز به پرونده هواپیمایی وارد شد و مسافران ساعت‌های مدیدی را در داخل هواپیما گذراندند و دائماً به آنها عنوان می‌شده که هواپیما در حال یخ‌زدایی است و نمی‌تواند قبل از انجام این عملیات پرواز خود را انجام دهد. در این میان تأخیر در پرواز و همچنین معطل‌شدن متعدد مسافران در پروازها نیز محدود به شرکت هواپیمایی خاصی نبوده است و هواپیمایی ماهان، آتا و معراج وضعیت مشابهی از این نظر داشته‌اند.»
کابوس شماره 1034
اما حکایت پرواز تاریخی شماره 1034 با بقیه پروازها متفاوت بود. پروازی که به نوشته خبرگزاری «صدا و سیما» قرار بود با 25 ساعت تأخیر، عصر شنبه انجام شود؛ اما به‌علت وضعیت نامناسب جوی و باند فرودگاه مشهد و تأکید مسوولان بر پرواز ایمن هواپیما، به حبس بیش از 7 ساعته مسافران در هواپیما، ایجاد درگیری و نامساعدشدن حال بعضی مسافران سال‌خورده هواپیما انجامید. خبرگزاری صدا و سیما، در خبری که ساعت 20:59 شنبه شب، روی خروجی خود فرستاد، از قول معاون استاندارد پرواز سازمان هواپیمایی کشوری، تأخیر در پرواز مشهد - تهران شرکت هواپیمایی ماهان را «به علت مسائل ایمنی» دانست.
آقای «محمدجواد تقوایی» گفته بود: «این پرواز به خاطر وضعیت هوا، نامناسب بودن باند و لزوم یخ‌زدایی هواپیما حدود پنج ساعت تأخیر همراه شده است.» تقوایی البته این را هم گفته بود: «از حدود ساعت 8 شب، به مسافرانی که پنج ساعت در هواپیما منتظر پرواز بودند اطلاع داده شد که کسانی که تمایل دارند می‌توانند با انصراف از پرواز از هواپیما پیاده شوند.
شماری از مسافران با انصراف از پرواز از هواپیما پیاده شده‌اند و تعداد دیگری همچنان در هواپیما منتظر فراهم شدن شرایط مناسب برای پرواز هستند.» تقوایی، حدود دو ساعت بعد، در برنامه زنده «گفت‌وگوی ویژه خبری» اما، «فشارهای به وجود آمده و مسائل فرهنگی» توسط مسافران را عامل «بی‌نظمی و پیچیده شدن برنامه پروازها» دانست: «به‌عنوان مثال بعضی از هموطنان ما اصرار دارند که حتماً امروز و امشب در مقصد باشند و این فشارها سبب می‌شود ما تحت فشار باشیم که تصمیمی ریسکی بگیریم و همین سبب فشار و بی‌نظمی می‌شود.» از سوی دیگر، مدیرکل روابط‌عمومی شرکت فرودگاه‌ها، دلیل تأخیر در این پرواز را «یخ‌زدگی آنها و انجام عملیات یخ‌زدایی» دانست.
آقای «یدالله آقائی صائم» به «تسنیم» گفت: «با توجه به اینکه درجه حرارت به زیر صفر رسیده، برخی تجهیزات هواپیماها دچار یخ‌زدگی شده و باید برای انجام پرواز عملیات یخ‌زدایی (deice) انجام شود که هم‌اکنون تعدادی از شرکت‌ها در حال انجام این کار هستند. سه پرواز هواپیمایی ماهان دچار این مشکل شده‌اند، عملیات یخ‌زدایی تجهیزات به‌زودی تمام شده و پروازها انجام می‌شود.»
روایت مدیرکل فرودگاه‌های خراسان‌رضوی هم از دلیل تاخیرها «کمبود تجهیزات پشتیبانی‌کننده شرکت‌های هواپیمایی» بوده است. خبرگزاری «مهر» هم از قول یکی از مسافران این پرواز نوشت: «خبر رسیده است که یکی از دلایل تأخیر بیش از حد پرواز مشهد-تهران بار مشکوک سه مسافر است که بار آنها موجود است ولی از خودشان خبری نیست و پس از پیدا شدن و بازرسی آنها پرواز انجام خواهد شد. یکی از مهمانداران نیز دلیل این تأخیر را نبود صاحبان اصلی بار اعلام کرده و گفته است باند فرودگاه باز است. گویا دلیل اصلی این تأخیر عدم بازرسی بار این مسافران است و به‌دلیل مسائل امنیتی پرواز به تأخیر افتاده است.» یکی دیگر از مسافران نیز در کانال تلگرامی خود با شرح اتفاقات درون هواپیما نوشت: «ساعت‌ها داخل هواپیما نشسته‌ایم اما از پرواز خبری نیست و کسی هم پاسخگو نیست. یک مسافر فرانسوی داخل هواپیما حضور دارد که از همان ابتدای کار متعجبانه و با خنده به اوضاع می‌نگرد.»
وضعیت وخیم پرواز یزد
اما این، همه ماجرای روز و شب وحشتناک فرودگاه مشهد نبود. فرودگاهی که به نوشته بعضی خبرگزاری‌ها، حدود هزار مسافر سرگردان و منتظر در سالن انتظار، سرگردان مانده بودند و پاسخ قانع‌کننده‌ای هم نمی‌گرفتند. پرواز 5226 مشهد- یزد شرکت هواپیمایی «آتا» هم، سرنوشتی شبیه پرواز مشهد- تهران داشت. پروازی که البته به واسطه حضور کودکی 4 ساله که به سرطان، مبتلا بود و شیمی درمانی می‌شود، وضعیت ویژه‌ای هم پیدا کرد. آن‌طور که رسانه‌ها نوشتند، حال این کودک هنگام حبس در هواپیما، بدشده و عوامل پرواز از پیاده کردن او جلوگیری می‌کردند تا اینکه درنهایت با فریادهای پدرش و مردم برای خروج این کودک پله‌برقی آورده شد. پرواز شماره ۲۸۰۱ معراج از مشهد به تهران نیز، با مشکلی شبیه پروازهای دیگر مواجه شده و شنبه شب، برخی رسانه‌ها نوشتند: «پس از ۶ ساعت محبوس شدن در هواپیما مسافران بلاتکلیف هستند و تشنج و درگیری فیزیکی در هواپیما صورت گرفته.»
جای خالی اجرای آیین‌نامه‌ها
این در حالی است که بر اساس دستورالعمل حقوق مسافر در پروازهای داخلی که حدود 2سال پیش ابلاغ شده است، در تأخیر بیش از 2 ساعت و تا 4 ساعت انجام پذیرایی مناسب حداقل نوع اول با توجه به امکانات فرودگاهی، فراهم کردن امکان برقراری ارتباط تلفنی برای اطلاع‌رسانی، تغییر پرواز در صورت درخواست مسافر و امکان انجام آن، انجام اقدامات لازم جهت اعزام با سایر شرکت‌های هواپیمایی (در صورت درخواست مسافر) و در صورت وجود پرواز از همان مسیر یا انتقال به مقصد نهایی از طریق مسیرهای جایگزین (به‌غیر از مسیر درج‌شده در بلیت) و پرداخت کامل وجه بلیت مسافر در صورت انصراف مسافر از ادامه پرواز ضروری است. به نظر می‌رسد اوضاع پروازهای فرودگاه شهید هاشمی‌نژاد مشهد، زنگ خطری برای مدیران وزارت راه باشد. زنگ خطری که البته قبلاً نیز بارها به صدا درآمده، اما تاکنون کسی را از خواب بیدار نکرده است./1325//102/خ