علامه طباطبایی دانش های علمی و دقیق حوزوی را در قم توسعه بخشید

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والمسلمین بهجت پور در سومین روز از سلسله نشست های دوره صد ساله که در جهت بازخوانی احوالات حوزه علمیه قم در صد سال گذشته و بعد از احیای شیخ موسس برگزار می شوند در موضوع تحول دانشی تفسیر در حوزه علمیه قم به ارائه بحث پرداخت.

وی گام نخست را به تبیین تحلیل های مطرح شده در باب احیای حوزه علمیه قم توسط شیخ موسس اختصاص داد بدین معنا که دو تحلیل درباره احیای قم وجود دارد گروهی احیای قم را محصول عقلانیت شیخ موسس می‌داند که در آن شرایط پس از مشروطه که حوزه تهران نیز تعطیل شده بود و روحانیت در حاشیه قرار داشت حوزه علمیه قم را احیا نمود تا موطنی برای کنشگری حوزه در پهنه جامعه باشد و عده دیگر این احیا را یک تصادف تاریخی اما مبتنی بر واقعیت های اجتماعی قم می­‌دانند چه اینکه قم از زمان هجرت خاندان اشعری و قرار گرفتن مضجع شریف فاطمه معصومه و حتی صفویه مرکز و کانونی برای شیعیان بوده و مستعد برای احیا.

استاد بهجت پور تأکید کرد: اما دانش های حوزوی در قم تا سالیان متمادی تحت تاثیر نظام نجف قرار داشت و به جهت اهمیت فقه و اصول این دو دانش محور بودند به گونه ای که مقام مرجعیت باید از پرداخت با دانش های غیر پرهیز می کرد در این زمان طلاب 4 سال به مقدمات، 5 سال مطالعات پیشرفته و 6 سال خارج اصول را می گذراندند و در تمام این دوران و پس از آن با فقه مانوس بودند. البته اندک اندک صدای اعتراضات نسبت به این فقه محوری  به گوش رسید که در  مکتوبات نشریه هایی چون مکتب شیعه و مکتب اسلام و شکل گیری دارالتبلیغ نمود یافت.

وی با بیان اینکه نخستین شخصیتی که به توسعه دانش های علمی و دقیق حوزوی در قم دست زد مرحوم علامه طباطبایی بود، خاطرنشان کرد: که در سه عرصه اخلاق، فلسفه و تفسیر به عنوان خلأ های دانشی حوزه قم ورود کرد و به معنای تام کلمه علامه طباطبایی احیاگر امر تفسیر در حزوه قم بود اگرچه پیش از او افرادی چون سید جمال در تقابل با مدرنیته رو به سوی قرآن آورده بودند ولی این علامه بود که با ذبح کردن شخصیت علمی خود  سخن از تفسیر قرآن به قرآن را به میان آورد و با تمام ناملایمات پیش رفت تا جایی که می توان گفت مکتب علامه است که حوزه را حرکت میدهد و پیش می برد.

استاد بهجت پور مطرح کرد: تحول دیگری که در حوزه دانشی در سال 1370، به کوشش شاگرد تفسیری ایشان(آیت الله مکارم شیرازی) واقع شد ورود دانش تفسیر به ساختار آموزشی حوزه علمیه بود.

وی ابراز داشت: گام سوم طرح تفسیرهای موضوعی بازهم به همت شاگردان مرحوم علامه یعنی حضرات آیات سبحانی، جوادی، مکارم شیرازی و... بود اگرچه این تفسیرهای موضوعی حالت بسیطی داشتند.

حجت الاسلام والمسلمین بهجت پور تصریح کرد: مرحله چهارم تکون دانش تفسیر در حوزه قم که در تعامل با حوزه نجف آغاز شد، تفسیر موضوعی شهید صدر بود. شهید صدر با ارائه پرسش از متن قرآن در پی پاسخ بود. اگرچه این مرحله در نجف ناکام ماند ولی در قم بارور شد.

وی اضافه کرد: پنجمین جریان در دانش تفسیر، در ارتباط با علوم قرآنی که در پی پدیده شناسی قرآن و مبناسازی برای ورود به تفسیر هستند، متولد شد. این جریان به همت علامه معرفت و در تقابل با اهل سنت و با الهام از مقدمه مرحوم آیت الله خوئی در البیان شکل گرفت.

مدیر سابق حوزه های علمیه خواهران مطرح کرد: ششمین نضج دانش تفسیر در صد سال گذشته، پیدایش نظریه های تفسیری است که به عنوان دانش های درجه دو، به دنبال تحلیل مبانی ومبادی و روش های تفسیری هستند.

وی افزود: در کنار این شش جریان اموری چون دائره المعارف های قرآنی و فرهنگ نگاری های قرآنی و کارهای نرم افزاری را در پس از انقلاب شاهد هستیم که به توسعه دانش تفسیر و عمومیت یافتن آن انجامید.

استاد بهجت پور گفت: البته ایشان با تواضع تولیدات خود را در حاشیه ارائه تحولات دانش تفسیر در صد سال اخیر طرح کردند اما شایسته است اندیشه حجت الاسلام والمسلمین بهجت پور را به عنوان هفتمین جریان در دانش تفسیر و با رویکرد تفسیر تنزیلی درجهت نتحولات اجتماعی نام برد.