شعار مظلوم انقلاب | "آزادی" در مسلخ تفاسیر ناعادلانه

اشاره: تشکیل تمدن اسلامی نیازمند مراحلی است که رهبرمعظم انقلاب به زیبایی به آن اشاره کردند که مرحله آغازین آن انقلاب اسلامی و پس از آن تشکیل نظام اسلامی است. نظام اسلامی به عنوان پیکره اصلی و شاقول تراز دولت ها در جمهوری اسلامی دارای ارکانی است که می توان گفت قبل از انقلاب اصلا در دایره سیاست غرب زده ایران دیده نمی شد. یکی از این ارکان، مشارکت مردم در عرصه قدرت از کانال انتخابات و کم کردن فاصله طبقاتی سیاسی در عرصه حاکمیت بود.

از زمان تشکیل نظام مقدس جمهوری اسلامی تا کنون که قریب به چهل سال می گذرد، هموار بحث حضور مردم در انتخابات مطرح بوده و تقریبا تاکنون چهل بار، مردم رای اعتماد خود را به نظام داده اند و صد البته در به مسند نشاندن دولتمردان و قانون گذاران کشور اثر اصلی و کلیدی را داشتند.

دهه فجر انقلاب و ضرورت طرح «بررسی مشارکت مردم در قدرت» سبب شد تا خبرنگار خبرگزاری رسا با حجت الاسلام والمسلمین محمد ملک زاده عضو هیات علمی گروه سیاست پژوهشکده نظام های اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت و گو کند.

حجت الاسلام و المسلمین محمد ملک زاده از سال 1392 همکاری خود را با پژوهشگاه آغاز کرده است. ایشان دارای سوابق پژوهشی بسیار زیادی بوده و تحقیقاتی از قبیل: سیره سیاسی معصومان در عصر حاکمیت، مبانی دینی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ، سیره سیاسی معصومان در عصر حاکمیت جور ، بررسی جریان ملی گرایی و تقابل آن با دیدگاه اسلام، جنگ نرم، مبانی، اهداف و… مقالاتی همچون: از سلفی گری تا روشنفکری دینی، اصول کلی حاکم بر شیوه مدیریت اسلامی، دشمن شناسی از دیدگاه قرآن کریم، غرب شناسی علامه اقبال لاهوری و …. منتشر شده است.

این استاد حوزه و دانشگاه معتقد است بحث مشارکت مردم در عرصه سیاسی و قدرت اصلا با زمان رژیم ستمشاهی قابل مقایسه نیست. ایشان با تاکید بر آزادی مطبوعات و رسانه ها در زمانه انقلاب اسلامی خاطر نشان کرد که در زمان رژیم شاهنشاهی برخورد های تندی با صاحبان رسانه که همان مطبوعات بودند می شد. همچنین مولفه حضور دائمی حاکمیت در عرصه مشارکت دادن مردم و البته انجام وظیفه خود در قبال مردم در حوزه اقتصاد و فرهنگ و... ، حضور پررنگ و اثرگذار مردم را از نشانه های  جلوگیری شکاف طبقاتی سیاسی در کشور ذکر کرد.

متن کامل این گفت و گو در زیر تقدیم به خوانندگان محترم می شود.

رسا ـ با توجه به وضعیت کنونی رسانه ها و انتشار میلیونی اخبار در سراسر کشور و جهان و حضور همیشگی مردم در میعادگاه‌های سیاسی، روند آگاهی های سیاسی در مقایسه با دوران طاغوت را چگونه ارزیابی می کنید؟

یکی از شاخصه های اصلی انقلاب اسلامی بحث مشارکت سیاسی است . یک موضوعی هست که ما قبل از انقلاب می توانیم بگوییم اصلا نداشتیم یا اگر بود فرمایشی و نمایشی بود. اصولا مردم جایگاهی نداشتند شانی در این قضیه از طرف حکومت سطلنتی برایشان لحاظ نمی شد. چون ساختار رژیم پهلوی برنمی تابید که مردم جایگاه آزادانه در قدرت داشته باشند. یکی از اصلی ترین شاخصه ها با مقایسه با رژیم شاهنشاهی در حقیقت مشارکت سیاسی و حضور مردم در عرصه قدرت بود. این یک نوع حصر سیاسی بود که متوجه مردم می شد.

رسا ـ با توجه به آزادی مطبوعات در چارچوب معین و آزادی بیان در رسانه ها آیا در زمان طاغوت رسانه ها اینگونه عمل می کردند؟ حاکمیتِ آن وقت، چه مقدار به اصل آزادی بیان عامل و واقف بود؟

اگر بخواهیم بررسی پیرامون این قضیه داشته باشیم باید بگوییم در زمان رضاخان مطبوعات سال ها بود که فعالیت می کرد چون بحث مطبوعات از زمان دوره قاجار آغاز شده بود. اما در زمان پهلوی اول شاهد هستیم که مطبوعات با زد و بندهای سختیگرانه ای  همراه بود و آزادانه فعالیت نمی کرد. در زمان رضاشاه وبا دستور خود او بود که رفتارهای وحشیانه ای با صاحبان رسانه ها داشتند. خیلی ها را علنا در زندان به قتل می رساند و صدایشان را خفه می کرد تا صدا به بیرون درز نکند. بسیار خشن با اینها برخورد می کرد.

باز در زمان محمدرضا حرکات حکومت در قبال آزادی رسانه های و مطبوعات حالت فرمایشی و نمایشی داشت. مثلا  اهدافی که خودش به صورت فرمایشی درست کرده بود و علنا اعلام می کرد که همین را باید ادامه داد والا اگر طبق این روند انجام ندهند باید از ایران خارج شوند!. کسی جرأت قلم زدن برخلاف سیاست های رژیم را نداشت و اگر هم بود به شدت مورد توبیخ قرار می گرفت. حتی در آن زمان شاهد بودیم مطبوعات خارج از ایران هم که رژیم را نقادی می کردند مورد اعتراض جدی قرار می گرفتند و به عوامل خود در خارج از ایران دستور داده  می شد که با آن ها برخورد کنند.

شاهد هستید که مطبوعات ما در قبل از انقلاب خیلی حالت دیکتاتور منشانه و سختگیرانه ای داشت و امروزه شاهدیم که بعد از انقلاب بحث رسانه و مطبوعات علیرغم تبلیغات مغرضانه ای که ادعا می شود و دشمنان علیه ملت به کار می برند و مدعی آن شدند که خیلی آزادی در این زمینه نیست ما می بینیم که بیشترین آزادی ها را در عرصه مطبوعات داریم.

آزادی بیان رسانه ها حتی فراتر از قانون

شما خودتان ببینید در دوره های مختلف حالا از اول انقلاب و در دوره های مختلف مطبوعات و رسانه ها بیشترین آزادی بیان را داشتند و خیلی آزادانه در عرصه رسانه و هنر ما دیدیم که همه حرف ها در آن زده می شد. ضمنا برخی اوقات بیان آزادانه در رسانه ها از حدود قانونی خارج می شد که این حالت در سایر کشورها در این قالب – خارج شدن از حدود قانونی مطبوعاتی و رسانه ای - برخورد های جدی می کنند ولی در ایران میبینیم که برخوردها خیلی با ملاطفت بود و علی رغم اینکه نوشته ها و انتشار مطالب آنان به صورت غیرقانونی و غیر در چارچوب معین خود و حدودی که برایشان تعیین شده بود نبود باز هم میبینیم که رفتارها خیلی آرام و متین بوده است؛ بنابراین حالا دیده می شود که این تحول شگرفی که انقلاب در این عرصه به وجود آمد، مردم و مطبوعات توانستند در عرصه سیاست و قدرت حضور فعال داشته باشند.

رسا ـ انتخابات مشارکتی مردم در حکومت سلطنتی و حکومت اسلامی بر پایه جمهوری چه تفاوت هایی باهم دارند؟

اصلا این مبحث در این دو مقوله با هم قابل مقایسه نیست. اگر بخواهیم واقع نگر باشیم انتخابات در زمان حکومت طاغوت اصلا واقعی نبود. اولا انتخابات برای مهره های اصلی قدرت مانند پست نخست وزیری اصلا مطرح نبود و مستقیما توسط شاه انتخاب می شد. یک نوع انتخابات در کشور رایج بود و همه هم می دانستند و لازم نیست که بگوییم تبلیغاتی است، مجلس بود.

کسانی که به مجلس ورود می کردند کاملا با زد و بندهای سیاسی بود و خیلی هایشان هم از آن مهره‌های سفارشی بودند. اگر هم می‌خواستند ظاهر قانونی را به انتخابات مجلس بدهند و ژست قانون مداری را بگیرند برای افرادی که خیلی سفارشی هم نبود می دیدیم  در صحنه عمل خیلی راحت رأی‌هایی برای ورود آنان به مجلس خرید و فروش می‌شد و آمدنشان به عرصه سیاست و مجلس بر خلاف روال طبیعی و قانونی که در همه جای دنیا در انتخابات مطرح می شود انجام می شد.

انتخابات؛ تأیید همیشگی نظام اسلامی

منتها ما بعد از انقلاب اسلامی ـ حالا اگر بخواهیم یک آمار میانگین داشته باشیم ـ برای هر یک سال یک انتخابات داشتیم. و این تقریبا در طول تاریخ نظام‌های سیاسی ایران و همین طور نسبت به سایر کشورها که بخواهیم مقایسه کنیم بی ‌سابقه است و از یک آمار بسیار بالا و مطلوبی برخوردار است. بنابراین من فکر می کنم این مقوله قابل مقایسه نیست که بخواهیم ما قبل و بعد انقلاب را در بحث انتخابات بسنجیم چون که واقعیت این است که اصلا عرصه انقلاب در همین عرصه انتخابات بود و حضور مردم و مشارکت مردم در قدرت سیاسی بود.

رسا ـ انقلاب اسلامی در تقسیم عادلانه قدرت در کجا قرار دارد نقطه آرمانی انقلاب را تبیین فرمایید

مساله مشارکت سیاسی را ما در انقلاب قرار می دهیم  و حضور مردم در صحنه قدرت را مطرح می کنیم. این خودش یکی از مولفه های اصلی تقسیم عادلانه قدرت هست و ما در همه جای دنیا یعنی در رژیم هایی که حالا دموکراسی و مردم سالاری را ادعا می کنند. اصلا مولفه آزادانه بودن و عادلانه بودن حضور در عرصه قدرت همین هست که مردم بتوانند خیلی راحت آن کسانی که از ویژگی هایی برخوردار هستند بیایند در عرصه سیاست و قدرت حضور پیدا کنند و در جایگاه مخصوص خودشان قرار بگیرند.

اینکه صرفا حالا یک معیارهایی برای انتخاب وجود دارد دلیل نمی شود که اینها مخالفت با عادلانه بودن حضور مردم در عرصه قدرت و تقسیم قدرت باشد و مثلا ناقض آن لحاظ شود. چون این نکته ای است که همه جای دنیاست حالا معیارها فرق می کند ولی اصلش همه جای دنیا ثابت است و مثلا اگر بخواهد حضور پیدا کند انتخاب شود هیچ معیار و هیچ مبنایی وجود نداشته باشد در هیچ کجای جای دنیا این گونه نیست.

دموکراسی واقعی را در ایران ببینید

من فکر می کنم علی رغم تبلیغات مغرضانه ای که می شود این مساله را که می خواهند ثابت کنند که شرایطی که وجود دارد مانند شورای نگهبان و مسائل دیگری که هست این ها را بسنجند و مدعی این شوند که با وجود این نهادها نتوانند آزادانه در عرصه قدرت حضور پیدا کنند. این کاملا حرف نادرستی است و هیچ مبنای حقوقی و شرعی و قانونی ندارد؛ بنابراین من فکر می کنم اگر ما همان معیار آزادانه بودن مشارکت سیاسی و حضور فعالانه و گسترده مردم را بسنجیم در مقایسه حتی با سایر کشورهایی که مدعی دموکراسی هستند، ایران در جای بسیار برتری قرار گرفته و توانسته است در این عرصه ای که وقت حضور عادلانه مردم در صحنه قدرت هست نقش خیلی مهمی را ایفا کند و در رتبه خیلی بالایی قرار بگیرد.

رسا ـ در شرایط کنونی و نعمت انتخاب آزاد و حضور همه اقشار مردم در صحنه قدرت سیاسی به برکت انقلاب و نظام مقدس اسلامی به نظر شما نظام باید چه کند که دچار فاصله طبقاتی در عرصه سیاسی نشود؟

فاصله طبقاتی در عرصه سیاسی یک آفت است که در هر لحظه می تواند همه نظام های سیاسی را به خودش گرفتار کند؛ بنابراین این یک هوشیاری تمام وقت و یک حضور تمام وقت می طلبد و ما می توانیم این را از دو جانب مورد بررسی قرار بدهیم. یکی از جانب مسئولان دولتی و حاکمیت است و یکی دیگر خود مردم هستند. از سوی حاکمیت طبیعتا باید این نظارت کاملا وجود داشته باشد که اجازه ندهند که بی عدالتی و تبعیض به مرور بر اثر مشکلاتی که به وجود می آید مانند مباحث اقتصادی مباحث فرهنگی این عرصه، جولانگاه آسیب رساندن به انقلاب اسلامی است. از طرف مردم هم لازم هست برای جلوگیری از این اتفاق حضور فعالانه و در صحنه بودن خودشان را حفظ کنند و در مقابل این بروز  فاصله قد علم کنند.

اگر مردم نسبت به حضور در عرصه قدرت و سیاست و مشارکت سیاسی دچار بی توجهی شوند و خیلی رغبتی نشان ندهند طبیعتا زمینه برای به وجود آمدن چنین آفتی فراهم می شود حالا کسانی که صاحب مکنت و قدرتی هستند و به هرطریقی امکاناتی در اختیار دارند بتوانند با قدرتی که دارند حضور خودشان را در قدرت دائمی‌تر کنند و کسانی که وابسته به آنها هستند آنها را حمایت کنند؛ بنابراین اگر مردم حضور فعالانه و هوشمندانه داشته باشند چنین اتفاقی نخواهد افتاد و از جانب دیگر دولتمردان هم و در واقع همان حاکمیت هم بر اثر نظارت های بیشتر در این قضیه ورود پیدا کند قطعا چنین اتفاقی نخواهد افتاد.

رسا ـ با سپاس از اینکه وقت ارزشمندتان را در اختیار خبرگزاری رسا قرار دادید./۸۲۹/گ۴۰۳/س