دو رساله از "آیت الله فیاض" در یک اثر

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، انشتارات بوستان کتاب، کتاب «حکومت اسلامی؛ جایگاه زن» دو رساله از آیت الله محمد اسحاق فیاض را با ترجمه محمد جواد برهانی منتشر کرد.

در معرفی پشت جلد این کتاب چنین آمده است:

 اثری که پیش روی دارید، تأملات و نگرگاه‌های فقیه اندیشور، حضرت آیت الله محمد اسحاق فیاض است که دو رساله جداگانه با عنوان‌های «حکومت اسلامی» و نیز «جایگاه زن در اسلام»، به نگارش در آورده است. مطالعه این کتاب خواننده را به دیدگاه‌های تازه‌ای در این دو مقوله، آشنا می‌کند و افق‌های جدیدی را پیش روی می‌گشاید.

درباره حکومت اسلامی و جایگاه سیاسی زنان، در حوزه علمیه قم در طی سه دهه گذشته کتاب‌های زیادی نوشته شده؛  اما آثار از این دست در حوزه کهن نجف اشرف کمتر دیده شده است، علت این تفاوت را می‌توان به نیازها، ضرورت‌ها و رویکرد دو حوزه قم و نجف جستجو کرد؛ از این رو نگارنده در مقدمه این کتاب چنین آورده است:

آیت‌الله فیاض از مراجع نجف به خاطر پرسش‌های مختلف که از مورد حکومت اسلامی  و جایگاه زن در نظام سیاسی می‌شدند بر آن شد تا در دین موضوع به صورت مبسوط بحث نمایند.

نوشتار پیش رو از دو بخش مجزا ترکیب یافته است: بخش نخست، به الگوی حکومت اسلامی می‌پردازد که ترجمه یکی از رساله‌هایی است که آیت الله فیاض در باب سیاست و حکومت داری با عنوان «الأنموذج فر منهج الحکومة الاسلامیه، القائمة علی اساس الحاکمیه لله تعالی» نوشته است و بخش دوم، جایگاه زن در نظام سیاسی را بیان می‌کند که ترجمه یکی از رساله‌های دیگری است که ایشان در باب سیاست و نقش زنان از منظر دینی با عنوان «موقع المرئه فی النظام سیاسی الاسلامی» نوشته است.

بنده در سال 1385 شمسی این دو رساله را ترجمه کردم و هدفم آن بود که نظریات ایشان را دربارة مسائل سیاسی اجتماعی روزگار ما نگرگاه اسلامی معرفب کنم.

نویسنده در بخش نخست این کتاب عنوان‌ها:  تعریف حکومت دینی، حکومت دینی در عصر غیبت، تفاوت حکومت دینی  با حکومت غیر دینی، نظام بازرسی در اسلام، نقش حوزه در قانون‌گذاری، اقتصاد در نظام سیاسی اسلام، معیارهای تشکیل حکومت اسلامی، منشأ ترس غرب و مزدوران آنها از حکومت اسلامی، اسلام و بنیادگرایی، اسلام و آزادی و اسلام و حقوق بشر و علل دخالت بیگانگان در کشورهای اسلامی و نظام بازرسی در حکومت اسلامی و عوامل موفقیت در حکومت اسلام را بررسی کرده است.

همچنین نگارنده در بخش دوم مطالبی همچون:  زن و اجرای قوانین، حکم تصدی پست حکومتی برای زن در حکومت غیرشرعی، حکم تصدی پست حکومتی برای زن در حکومت شرعی از منظر شیعه، حکم تصدی پست حکومتی برای زن در حکومت شرعی از منظر سنی، قضاوت زن، زن و تصدی پست‌های دولتی، نظارت اجتماعی در اسلام، ارزش رأی و شهادت زن در امور سیاسی، تحلیل برخی آیات قرآنی درباره زنان، تحلیل احادیث نبوی درباره زن، علت تفاوت نقش زن در عصر رسالت و دوره کنونی،  علت تفاوت در برداشت فقها و یادآوری را بررسی کرده است.

:نویسنده در بخش نخست درباره اثبات ولایت فقیه نیز چنین آورده است

اما سخن و اشکال در ثبوت ولایت و زعامت دینی برای فقیه جامع الشرایط است؛ چرا که این ولایت را نمی‌توان از نص و روایت ثابت کرد؛ زیرا روایاتی که از آن برای اثبات ولایت فقیه استدلال می‌شود، از نظر سند ضعیف‌اند و نمی‌توان به آنها اعتماد کرد؛ از همین رو مشهور بین فقیهان عدم ثبوت ولایت فقیه است.

اما درست این است که فقیه، ولایت دارد و این سخن نیاز به دلیل خارجی ندارد، زیرا امتداد شریعت مقدس و جاودانگی دین اسلام می‌طلبد که ولایت و رهبر دینی ادامه یابد و این امر در زمان حضور به رسالت پیامبر اسلام و پس از ایشان با امامت ائمه امتداد می‌باید و در زمان غیبت، با فقاهت فقیه جامع الشرایط استمرار پیدا می‌کند.

روشن است که امتداد شریعت و جاودانگی آن، بدون فرض استمرار ولایت و رهبری دینی امکان ندارد؛ از این رو، شریعت در هر عصر نیاز به تطبیق و اجرای حدود اهتمام به پاسداشت حقوقی دارد که بر اساس عدالت، در میان طباقت جامعه، شریعت اسلامی اجرا می‌شود.

 بنابراین،‌ طبیعی است که هر چیزی در زمان حضور برای پیامبر و ائمه ثابت بود، در زمان غیبت فقیه جامع الشرایط نیز ثابت است، پس اگر فرض کنیم فقیه اختیار داشته باشد و هیچ‌گونه مانعی برای تشکیل حکومت اسلامی بر اساس حاکمیت دین نداشته باشد، واجب است فقیه حکومت اسلامی تشکیل دهد.

نتیجه اینکه ولایت و رهبری دینی برای فقیه جامع الشرایط به هیچ دلیلی خارجی نیاز ندارد، زیرا مقتضای قاعده استمرار شریعت و جاوادنگی آن، استمرار ولایت و رهبری دینی است.

همچنین مترجم در مقدمه بخش دوم درباره رساله «جایگاه زن در نظام سیاسی اسلام» چنین گفته است:

این بخش که درباره جایگاه زن در نظام سیاسی اسلام است، ترجمه رساله مختصری است با عنوان «موقع المرئه فی النظام السیاسی الاسلامی» به قلم  آیت الله فیاض که به زبان عربی نگارش یافته و در نجف و کویت بارها چاپ شده است. نگارنده کتاب مذکور را در سال 1384 به زبان فارسی برگرداند و در همان سال در مجله اندیشه فردا چاپ کرد.

انگیزه نوشتن این جزوه سؤال‌هایی بوده است که یکی از دانشجویان مقطع دکترا برای نوشتن رساله دکترا، از این مرجع دینی پرسیده و از وی خواسته است به صورت مفصل دیدگاه اسلام و شیعه را درباره جایگاه زن در نظام سیاسی اسلام مطرح کردند.

انشتارات بوستان کتاب، کتاب «حکومت اسلامی؛ جایگاه زن» را با شمارگان ۱۱۰۰ نسخه، در قطع رقعی و ۱۰۴ صفحه به قمیت ۷۰۰۰ تومان منتشر کرده است. /۹۹۸/ن ۶۰۲/ش