تشریح شاخصه‌های نظریه پردازی و مدل‌‌های روش شناختی اسلامی در جشنواره بانو امین
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، مجید کافی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ظهر امروز در جشنواره بین‌المللی پژوهشی«بانو مجتهده امین» با اشاره به اینکه علم به دنبال واقعیت است، گفت: تمامی اندیشمندان و پژوهشگران امروزی به دنبال ارائه روش و مدلی هستند که با این مدل کلی دیگر نیازمند تکرار نظریه‌ها و مدل ها در طول ادوار و نسل های مختلف بشری نباشیم.
وی افزود: اسلام به عنوانی یکی از ادیانی که داعیه دار کامل‌ترین برنامه و سبک زندگی برای بشریت است برای رسیدن به این سبک و شیوه از زندگی دارای نظریه‌های مختلفی است.
استاد حوزه علمیه قم با تأکید بر اینکه بررسی اجمالی آیات قرآن کریم نشان می‌دهد که هدف اسلام از کسب علم و دانش ایجاد اصلاح در جامعه است، تصریح کرد: همانطور که آیات قرآن کریم بیان کرده‌اند اگر هدف از کسب علم اصلاح گری و حرکت به سوی پیشرفت نباشد علم به صرف دانستن و دانش بودن ارزشمند نیست.
کافی ادامه داد: بر همین اساس باید بگوییم که یکی از مدل های نظریه پردازی در اسلام مدل اصلاح گری است که براساس این مدل پژوهش های اسلامی باید به شکلی انجام شود که بتواند اصلاح گر باشد و این اصلاح گری باید هم در بعد فردی و هم در بعد اجتماعی قابل تحقق باشد.
وی اظهار کرد: هدف ادیان تنها توصیف یک دسته دستورات فقهی و اخلاقی برای بشر نیست و اسلام هم مانند سایر ادیان تنها برای توصیف وضع موجود یا وضع مطلوب نیامده است بلکه اسلام نازل شده تا به وسیله یک سری هنجار و ارزش‌گذاری ها انسان را از وضع موجود به سوی وضع مطلوب حرکت داده و راهنمایی کند.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به اینکه براساس آنچه در بالا گفته شده باید بگوییم که شاخصه های پژوهش و نظریه‌های اسلامی این است که اصلاح گر و هنجاری باشند، افزود: منظور از هنجاری این است که این نظریه ها ضمن اصلاح گری بتوانند این پژوهش ها را به شکل قانون برای رسیدن به وضع مطلوب در جامعه پیاده کنند..
کافی با اشاره به اینکه یک مسلمان بدون علم نمی‌تواند اصلاح گر باشد، گفت: اگر مسلمان با تکیه بر علم خود به سوی اصلاح گری حرکت کند نیازمند یک سری ارزش‌ها و هنجارها است که بتواند به کمک آن هل جامعه را به هدف اصلی و نهایی آن برساند.
وی افزود: همچنین مدل نطریه اسلامی باید دارای رویکرد انتقادی باشد؛ زیرا علم به تنهایی در زمان شکل‌گیری خود مانند جزیره های دور افتاده از هم است؛ بنابراین اگر علم و یک نظریه دارای رویکرد انتقادی نباشد در جامعه کاربردی نخواهد داشت و در طول ادوار تاریخی و نسل ها از بین خواهد رفت بنابراین سومین شاخصه پژوهش های اسلامی داشتن رویکرد انتقادی نسبت به وضع موجود با هدف ایجاد تغییر برای حرکت به وضع مطلوب است.
استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: پس از اینکه یک پژوهشگر با این سه شاخصه اقدام به پژوهش و پس از آن استخراج نظریه کرد در این مرحله برای اینکه نظریه او به عنوان « نظریه اعتبار روایه ای» یعنی نظریه‌ای که منتسب به قرآن و روایات است بتواند درست و صحیح باشد باید آن نظریه را این‌قدر آزمایش کند تا احتمال خطای آن به صفر نزدیک شده و فرد نطریه پرداز بتواند بگوید نظریه‌اش منطبق با درون مایه‌های قرآن است که البته توجه به این نکته ضروری است که در هیچ فعالیت پژوهشی نمی‌توان احتمال خطا را کاملاً از بین برد و به صفر رساند.
کافی یادآور شد: در این مرحله اگر نظریه فرد نقص و عیبی داشت نمی‌توان آن نقص و عیب را ناشی از روایات و آیات دانست بلکه فرد محقق موظف است که آن‌قدر نظریه خود را آزمایش کند تا نظریه‌اش با درون مایه‌های قرآنی منطبق شود و همانطور که گفته شد هدف نظریه‌های اسلامی اصلاح گری و رساندن جامعه از وضع موجود به وضع مطلوب ترسیم شده در آیات و روایات است./۹۶۸/پ202/ی