انواع غیبت و احکام آن

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، درس اخلاق حجت الاسلام والمسلمین علی‌اکبر رشاد با موضوع غیبت روز گذشته در حوزه علمیه امام‌رضا(ع) برگزار شد.

حجت الاسلام والمسلمین رشاد در مورد چگونگی تولید احکام خمسه گفت:  امور پنج حالت دارند؛ یا مصلحت ملزم هستند که حکم وجوب پیدا می‌کنند یا مصلحتی هستند که در حد الزام نیستند که حکم مستحب پیدا می‌کنند یا مفسده شدید دارند که جکم حرام پیدا می‌کنند یا مسفده غیرقابل توجه هستند که حکم مکروه پیدا می‌کنند یا مصلحت و مفسده آنان مشخص نیست و قابل توجه نیز نیست که مباح هستند.

وی افزود: در مورد اینکه اباحة حکم است یا نه، بحث است؛ حتی بحث است که مستحب و مکروه را حکم بدانیم یا نه، احکام در معنای اعم، وجوب و حرمت است و در معنای اخص، واجب، مستحب، مکروه و حرام است.

این استاد اخلاق در مورد انواع غیبت، بیان کرد: پنج نوع غیبت داریم؛ غیبت حرام، غیبت مکروه، غیبت مباح، غیبت مستحب و غیبت واجب؛ غیبتی حرام است که مفسده بر آن مترتب باشد یعنی بر فاعل یا مفعول یا موضوع غیبت، مفسده‌ای مترتب باشد.

حجت الاسلام والمسلمین رشاد در مورد حکم انواع غیبت بر مبنای روایات، اظهار کرد: در وسائل الشیعه، در جلد دوم، بابی داریم با عنوان بابی که غیبت در آن جائز است، این جائز بودن به همان معنای اعم است و حتی می‌تواند حکم وجوب داشته باشد، زیرا مثلاً گاهی واجب است انسان از ظالم، غیبت کند.

وی افزود: در خبری آمده است، غیبت در امری است که خدا پنهان کرده و گناهی آشکار نبوده و در فرآیند محاکمه نیز قرار نگرفته است که گفتن این‌ها غیبت است، بنابراین خبر، اگر  گفتن امری که افشا شده است غیبت محسوب نمی‌شود یعنی حکم حرمت غیبت بر آن مترتب نمی‌شود، روایت دیگری داریم که اگر ماجرا مستور است، بیانش غیبت است؛ بنابراین اگر مطلب مستور نباشد غیبت نیست.

این استاد اخلاق افزود: روایت دیگری داریم که اگر کسی چیزی بگوید که دیگران می‌دانند غیبت نیست، اگر نمی‌دانند غیبت است و اگر مطلب در آن فرد نیست بهتان است، طبق روایتی دیگر، غیبت فاسق متجاهر اشکالی ندارد، خبری دیگر داریم که غیبت از سه گروه حرمت ندارد؛ یکی کسی که در دین بدعت می‌گذارد که اساساً اینجا موظف هستیم غیبت کنیم، دوم غیبت از فرمانروایی که ستمگر است که اینجا نیز غیبت، واجب یا مستحب است، دسته سوم نیز فاسقی است که فسقش را آشکار می‌کند.

وی افزود: امام‌صادق(ع) فرمودند خداوند دوست ندارد کسانی آشکارا بد دیگران را بگویند مگر اینکه کسانی که مظلوم واقع شده‌اند برای استیفای حقشان فریاد برآورند، مثلاً اگر کسی به مهمانی دعوت شده است ولی حق مهمان بر او ادا نشد حق دارد این مطلب را بیان کند زیرا به او ظلم شده است.

حجت الاسلام والمسلمین رشاد در پایان گفت: البته این‌طور نیست که هیچ اثری بر غیبت جائز مترتب نباشد و برخی موارد می‌تواند از جهاتی دیگر حرام باشد مثلاً بازگو کردن گناه کسی که آشکارا گناه می‌کند خودش می‌تواند اشاعه فحشا باشد زیرا می‌تواند قبح گناه را از بین ببرد./805/204/ب2