یک فیلسوف در تکفیری‌ها دیده نمی‌شود
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا حجت الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه رییس مؤسسه حکمت و فلسفه ایران بعدازظهر امروز در نشست عقلانیت و اعتدال که در مؤسسه حکمت و فلسفه ایران برگزار شد با بیان اینکه معنای اول عقلانیت عبارت از عقل استدلال‌گر است، اظهار داشت: این نوع عقلانیت در اصل به این معنا است که کاربست عقل، استدلال‌گر است، به عبارتی براساس این عقلانیت نقاط مجهول معلوم می‌شود.
وی ادامه داد: معنای دوم عقلانیت ابزاری است که ماکس وبر آن را نیز به کار برده است، به این معنا که عقلانیت برای یک هدف حساب شده محاسبه می‌شود که با ابزارهای معرفتی تلاش می‌کنید به آن برسید، به عبارتی دیگر به آن عقل معاش نیز گفته می‌شود، مصداق دیگر عقلانیت ابزاری، عقل اقتصادی است.
رییس مؤسسه حکمت و فلسفه ایران با بیان اینکه معنای سوم عقلانیت، عقلانیت اخلاقی است، خاطرنشان کرد: این نوع عقلانیت برای ایجاد اجماع اجتماعی است، به این معنا که عقلانیت معطوف به ارزشهای اخلاقی است.
حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه با اشاره به اینکه معنای چهارم عقلانیت راهبردی بودن آن است، تصریح کرد: این نوع عقلانیت برای تسلط بر جوامع است، در عقلانیت ابزاری و راهبری که از انواع مدرن عقلانیت هستند تسلط و تعرض مطرح است، در واقع تسلط بر طبیعت و انسان‌ها در آن فرقی ندارد.
وی افزود: پنجمین نوع عقلانیت، عقلانیت دینی است که در آن کنش‌های اجتماعی براساس آموزه‌های دینی است، به عبارتی دیگر عقلانی ورزیدن موضوعات براساس احکام دینی است.
رییس مؤسسه حکمت و فلسفه ایران با بیان اینکه کدامیک از این پنج مدل عقلانیت اعتدال‌گرا، اعتدال‌گریز و اعتدال‌ستیز هستند؟، گفت: عقلانیت ابزاری در دنیای مدرن برای تسلط بروی انسان و طبیعت است، این نوع مدل گاه اعتدال‌گریز و گاهی اعتدال‌ستیز است، در عین حال تمام مکاتب اجتماعی مدرن عقلانیت ابزاری قبول دارند با وجود آنکه از اعتدال دور باشد.
حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه بیان کرد: عقلانیت ابرازی را نمی‌توان کنار گذاشت، در واقع باید عقلانیت اخلاقی را به آن اضافه کنیم تا احکام دینی و اخلاقی اعتدا‌ل‌ستیزی عقلانیت ابزاری را کاهش دهد، در اصل عقلانیت ابزاری به نوعی عقلانیت دینی نیازمند است.
وی ادامه داد: عقلانیت دینی دو نوع است: یک نوع عقلانیت دینی است که عقل قبل از ایمان را قبول دارد، این عقل بعد از عقلانیت دینی یک نوع ایمان را به وجود می‌آورد، یک نوع دیگر عقل بعد از ایمان را می‌پذیرد، این نوع عقل تمام آموزه‌های جدید را در نظر می‌گیرد و می‌خواهد عقل را با این آموزه‌ها ایجاد کند.
رییس مؤسسه حکمت و فلسفه ایران تصریح کرد: اگر عقلانیت دینی که براساس عقلانیت و حکمت است پذیرفته شود با اعتدال ملازمه دارد، می‌بینیم که یک فیلسوف در تکفیری‌ها دیده نمی‌شود چون عقلانیت دینی‌شان بر آموزه‌های آنها تسلط ندارد، این در حالی است که تکفیری‌ها فاقد عقلانیت نیستند هر شخصی و هر گروهی مدلی از عقلانیت دارند.
حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه در پایان گفت: ما در دنیای زندگی می‌کنیم که دو مدل عقلانیت اعتدال‌ستیز دارد، در مدل اول در دنیای مدرن عقلانیت ابزاری بدون عقلانیت دینی وجود دارد و دلیل آن هم این است که به دنبال تسلط و منفعت بیشتر هستند، مدل دیگر عقلانیت دینی است که تکفیری‌ها مدل اصلی آنها هستند، این مدل است که بشر را به سوی خشونت سوق می‌دهد./816/201/ب2