لزوم توجه به برخورد صحیح با ایتام و محرومان

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، آیت الله سید محمد حسینی زنجانی در جلسه تفسیر قرآن کریم که شب شنبه در محل بیت وی با موضوع تفسیر سوره ضحی برگزار شد، به بیان نکات تفسیری نهمین آیه از این سوره مبارکه پرداخت و اظهار کرد: آیه شریفه «فَأَمَّا الْيَتِيمَ فَلَا تَقْهَرْ وَأَمَّا السَّآئِلَ فَلَا تَنْهَرْ وَأَمَّا بِنَعْمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّثْ‏» در بیان منت گزاری بر پیامبر اکرم(ص) است که باید در مقابل شدائد محکم و استوار بایستد.

وی خاطرنشان کرد: در این آیه شریفه پیامبر اکرم(ص) مأمور شده اند که احکامی را که خداوند به ایشان ابلاغ فرموده، انجام دهد و آنان را به مؤمنان توصیه کند تا آنان نیز رهنمودهای قرآنی را عملی کنند. برای نمونه یکی از اعمالی که ما باید انجام بدهیم، عدم برخورد قهری و تحقیر آمیز با ایتام است. لغت قهر یعنی انسان بر دیگری غلبه کند اما نه غلبه به تنهایی؛ بلکه غلبه ای که همراه با ذلیل کردن و ذلت نفس طرف مقابل است و نه تنها صحیح نیست بلکه از آن مکررا نهی شده است.

آیت الله حسینی زنجانی در تبیین نظر مفسرین در ذیل آیه شریفه مخاطب مفهومی آن را بشریت دانست و خاطر نشان کرد: مفسرین می فرمایند آیه در صدد رساندن این پیام به پیامبراکرم(ع) است اما ما قائل هستیم خطاب آیه ضمنا روی به پیامبر دارد و اصالتا به جهت الگوگیری و تلنگر به ما برخورد دارد که وقتی با یتیم و بی سرپرست معامله ای را انجام می دهیم توأمان با مهربانی و عاطفه انگیز و از روی خوشرویی باشد و هیچ گاه از روی تحقیر و کوچک شماردن نباشد. در نتیجه یکی از دستورات و رهنمودهای انسان سازی که گفته شده عبارت از این است که در برخورد با یتیم از روی قهر و اکراه و بد رویی عمل نکنیم.

استاد سطح عالی حوزه علمیه در پاسخ به این پرسش که «تکلیف ما در رابطه با افرادی که با ایتام رفتار ناشایست دارند، چیست؟»، اظهار کرد: از نظر رفتاری اخلاقی باید طوری انسانی که در مکتب توحیدی پرورش پیدا می‌کند دارای عظمت و ستوده باشد و هیچ گاه نباید احساس ضعف در خویشتن ببیند و غنا را در خود بگمارد و خود را متکی به خدا بداند و به مردم امیدی نداشته باشد چون پرونده آدمی را خداوند ورق می زند و بازخواستش در دست اوست.

وی تأکید کرد: بی دغدغه بودن نسبت به یتیم ها و زنان بی سرپرست و افرادی که در شبانگاه به سوال و درخواست مالی از شما بر می آیند، و در روایتی از امام باقر(ع) در بیان مناجات هایی که حضرت موسی(ع) با خداوند دارد می‌فرماید «با افراد یتیم طوری برخورد کن تاحدی که می توانی به وی کمک کنی و یا حتی اگر نمی توانی کمک کنی با وی با اخلاق برخورد کن و او را با خشم خود از خویشتن مران. نعمتی که خداوند به تو داده است را شکر گزار باش و در مقام تحدیث نعمت برخیز و اینکه خدا نظری به تو دارد شاکر باش و تیشه به ریشه ی خود مزن.»

آیت الله حسینی زنجانی به تبیین یکی از دستورات امیرمومنان(ع) پرداخت و گفت: کسی که موحد شد نباید زبان گلایه پیش خداوند داشته باشد و مسأله مهم تر این است که واقعا اگر احادیث و روایات نبودند، تکلیف ما با این همه آیات مجمل که می توان برداشت های گوناگون از آنها داشت، چه بود؟ اما به لطف خدا اهل بیت(ع) قرآن ناطق و مقرر قرآن صامت در جهت هدایت بشریت هستند.

وی وارد شدن مصیبت ها به پیکره وجودی اهل ایمان را نشان از آزمون و خطای الهی خاطر نشان کرد و افزود: خداوند نعمتی به بنده می دهد وی باید شکرگزار آن نعمت باشد و اگر رفع نعمت و مشکلی و پریشان احوالی نصیب شود باید در هر حال او را شکرگزار باشیم چرا که شاید پس پرده حقیقت آن، آزمون و خطایی نهفته باشد. به تأیید و گواه فراز «الحمدلله علی عظیم رزیّتی» در زیارت عاشورا که حتی امام حسین(ع) به عنوان الگوی حسنه ما حتی‌ از مشکلات به عنوان روزی خداوند یاد می کند و آن را زمینه ساز پیروزی و غلبه بر دشمن می ‌داند.

آیت الله حسینی زنجانی به تشریح نگاه توحیدی و حد و مرز ارتباطات انسان با عالم ماوراء پرداخت و اظهار کرد: در نگاه توحیدی انسان باید تسلیم در مقابل پروردگار باشد و قلم تقدیر الهی مطمئنا در راستای حق و آزمون و امتحان بشری است و قرآن یکی از اصولی را که برای آدمی مطرح می کند، همین مسأله برانگیختن و آزمودن است./820/پ203/ب1