دست سیاه مافیای اینترنت زیر تیغ تیز طرح صیانت

اشاره: در طول هشت سال مدیریت آقای وزیر جوان در وزارت ارتباطات که سودای ریاست جمهوری جوان را نیز در سر می‌پروراند، شاهد گستردگی حجم محتواهای ضد اخلاقی در جامعه بودیم. خواننده‌ای که حتی به فرزند خود اجازه گوش دادن به آثار خود را نمی‌دهد؛ در همین فضای یله اینترنت صدای خود را به کلاس‌های درس و مهدهای کودک رساند و برخی معلم‌نماهایی که از رسالت گران تعلیم و تربیت، تنها عنوان فرهنگی را یدک می‌کشیدند، چند واحدی را به آموزش قردادن در این محافل پرداختند. هرچند که بزودی وزیر جوان باید منتظر قضاوت مراجع ذی‌صلاح باشد؛ اما بالاخره باید از خود بپرسیم که چه زمانی قرار است این حجم از فقدان فهم و درک مدیریت اسلامی در مدیریت اینترنت پر شود؟

از این رو بود که خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا به سراغ مهندس مهدی صرامی، رئیس مجمع فعالان فضای مجازی رفت تا هم از طرح صیانت از کاربران در فضای مجازی که امروزه با عنوان اصلی «طرح حمایت از کاربران و خدمات پایه فضای مجازی» در مجلس به‌تصویب رسیده بپرسد و هم درباره پشت پردۀ تخریب این طرح و جلوگیری از تصویب و اجرایی شدن آن در کشور بپرسد.

 

رسا ـ درباره کلیت طرح صیانت از کاربران در فضای مجازی توضیح می‌فرمایید؟

عنوان اصلی طرح حاضر در مجلس شورای اسلامی، طرح حمایت از کاربران و خدمات پایه فضای مجازی است. یکی از اشتباهات صورت گرفته، این است که عنوان طرح جاری را به‌عنوان طرح صیانت مطرح کرده‌اند که خود این موضوع یک سوء تفاهم ایجاد می‌کند که وقتی کسی آن را جست‌وجو می‌کند، نسخه‌های قبلی را پیدا می‌کند.

اساس این طرح، همان‌طور که از عنوان پیداست، قرار است به حمایت از کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی بپردازد. در حال حاضر آن چه که اهمیت دارد این است که حدود پنج سال گذشته ورژن اولیه این طرح نوشته شده که در مجلس در جریان قرار گرفته و چنین ویرایش و تکمیلی و اصلاحیه خورده است. طرح حاضر حدود ۵ ماه بود که در مجلس آماده بود؛ ولی به‌دلیل بحث شائبه تأثیر گذاری در انتخابات را به‌دنبال شد، با تحلیل نمایندگان مجلس به بعد از انتخابات مؤکول شود.

با توجه به اهمیت موضوع، تدبیر نمایندگان مجلس این بود که طرح حاضر با استفاده از ظرفیت اصل ۸۵ قانون اساسی به کمیسیون منتخب مجلس سپرده شود تا کل مجلس درگیر این طرح نباشد و اولویت‌های مختلفی که مجلس به‌دنبال آن است، دنبال شود و عملاً به موازات مسائل مهمی که مجلس به دنبال آن است، این طرح نیز در کمیسیون تخصصی طرح، بحث و به‌تصویب برسد.

 

رسا ـ درباره مفاد طرح حاضر توضیح می‌دهید؟

برای اولین بار در طرح حاضر، بودجه‌ای جهت حمایت از خدمات دهنده‌های داخلی و صندوقی پیش بینی شده تا از محل حق السهم دولتی که تا پیش از این از جیب مردم دریافت می‌شد، ولی به خرج و مخارج عمومی و هزینه‌کرد دولت می‌رسید، سهم مشخصی از آن حق السهم را دولت موظف است هزینه کند در قالب صندوق حمایت از خدمات فضای مجازی تا از فعالان فضای مجازی کشور حمایت به‌عمل آورد.

ویژگی دیگر این است که برای نخستین بار سهمی از پهنای باند و یا ترافیک تولیدی خدمات دهندگان و تولید کنندگان محتوا در فضای مجازی به خودشان تخصیص داده شده که خدمات دهندگان فضای مجازی، از محل ترافیکی که ایجاد می‌کنند، سهم می‌برند و این موضوع باعث اشتغال و توازن اقتصادی به‌نفع فعالان فضای مجازی در کشور می‌شود و هزاران شغل مربوط به حوزه فضای مجازی را تقویت و اقتصادی می‌سازد.

 

در طرح حمایت از کاربران و خدمات پایه فضای مجازی ضوابطی پیش بینی شده تا مسؤولینی که استفاده شخصی، حزبی و یا جناحی از این اطلاعات را داشته باشند، مجرم شناخته شوند و با آن‌ها برخورد صورت بگیرد. برای اولین بار در قانون حاضر، حفاظت از کلان داده‌های مردم پیش‌بینی شده و برای مقابله با کسانی که به این اطلاعات تحدی و یا از آن سوء استفاده کنند، جرم انگاری شده است.

البته برای اولین بار نیز کسانی که در پهنای باند تخصصی برای خدمات دهنده‌های اجتماعی اختلال ایجاد کنند، مجازات پیش بینی شده است. همچنین دولت موظف شده که به خدمات رسان‌های اجتماعی تأثیر گذار در کشور، امکان ایجاد سرویس پرداخت بدهد تا مردم بتوانند خدمات مختلف بانکی را نیز روی این سرویس‌ها دنبال کنند. البته یک کمیسیون نیز متشکل از مجموعه نهاد‌های مختلف کشور و حتی بخش خصوصی تشکیل شده تا ضوابطی که در ارتباط حمایت و نظارت از خدمات فضای مجازی را تدوین کنند تا از کار سلیقه‌ای در این موضوع پرهیز گردد که این‌گونه یک مقام مسؤول نتواند سلیقه خودش را به مردم تحمیل کند.

 

رسا ـ چه سیستمی برای پیام رسان‌هایی مانند اینستاگرام و تلگرام پیش بینی شده تا اجازه ادامه فعالیت را پیدا کنند؟

هنگامی که ابزار‌های نظارتی مختلف در این زمینه دیده شده باشد، طبیعتاً خدمات دهنده‌های خارجی نیز ملزم می‌شوند تا در چارچوب ضوابط عمل کنند و حقوق پدید آورندگان داخلی و حقوق فعالان و کاربران ایرانی را رعایت کنند؛ در غیراینصورت از گردونه رقابت با نمونه‌های ایرانی و به‌شیوه‌های مختلف حذف خواهند شد و به‌مرور و به‌شکل طبیعی و بر اساس قاعده رقابت در بازار، سهم خود را از دست می‌دهند؛ نه اینکه مستقیماً فیلتر بشوند؛ چرا که برای فیلتر کردن در حال حاضر قانون لازم وجود دارد و نیازی به تصویب قانون جدیدی در این‌باره نیست.

ابزار‌های مختلفی در طرح حاضر پیش بینی شده که پیام رسان‌های خارجی را مکلف و ملزم به اهتمام نسبت به حقوق کاربران ایرانی کند. درحال حاضر که شاهد هستیم اینستاگرام به‌شکل یک طرفه، هر محتوایی را که بخواهد سانسور می‌کند و اکانت‌ها را مسدود می‌کند و این اتفاق را دیگر شاهد نخواهیم بود؛ چرا که اگر پیام رسانی اگر نخواهد ضوابط را رعایت کند فیلتر نمی‌شود، بلکه سهم او در بازار کاهش خواهد یافت و ابزار‌های حمایتی و اولویت‌های پهنای باند و قیمت مناسب‌تری به پیام رسانی داده خواهد شد که ضوابط را رعایت کند.

با اجرای این ضوابط، کاربر اینترنت می‌تواند نمونه‌های داخلی را با مزایای بالاتری انتخاب کند، در حالی‌که نمونه‌های خارجی نیز در دسترس او می‌باشد. به این شکل کاربر نمونه داخلی را با سرعت بالاتر و قیمت ارزان‌تری که خواهند داشت و کاربران بیشتر نسبت به آن‌ها علاقه نشان خواهند داد. تجهیزات و امکاناتی هم که پیام رسان‌های داخلی را به‌صورت پیش‌فرض و پیش‌نصب داشته باشند، از معافیت‌ها در عوارض واردات برخوردار خواهند شد که این‌گونه نمونه‌های خارجی در این عرصه یا باید ترجیح بدهند که خودشان را با ضوابط تطبیق بدهند و یا باید به‌مرور توسط رقبا از گردونه رقابت خارج شوند و نظام بدون اینکه بخواهد جایی را فیلتر کند، آن‌ها از کاربرد خارج خواهند شد.

 

 

رسا ـ مسأله مهمی که درباره این طرح در ذهن مردم وجود دارد، این است که ما پیام رسانی در حد پیام رسان‌های خارجی فعلی نداریم؛ درحالی که مردم عادی نمی‌دانند که برخی جریان‌ها چقدر به این پیام رسان‌های خارجی بها داده‌اند و چقدر به پیام رسان‌های ملی ما هجمه وارد ساختند و حمایتی از آن‌ها نکردند. اگر امکان دارد درباره این گزاره توضیح بفرمایید تا مخاطب توجیه شود که با تصویب این طرح، می‌توانیم جایگزین‌های بهتری از پیام رسان‌های خارجی داشته باشیم.

ما نمی‌توانیم شعار دشمن است. جریان نفوذ همیشه به‌دنبال ما نمی‌توانیم و القای این مفهوم به مردم ما بوده و هست. تدبیری که در این طرح دنبال شده، این است که ما همین سرویس‌های خوب داخلی که توسط بخش خصوصی و جوانان فعال و نوفناور تولید شده، مورد حمایت قرار بگیرد و از طرف دیگر کسان یا مسؤولینی که در مقابل پیشرفت این پیام رسان‌ها اختلال ایجاد می‌کرده‌اند که عمدتاً در بدنه یا نزدیک به دولت بوده‌اند را به‌موجب قانون تحت تعقیب قرار دهند و مجازات کنند.

با برداشتن سد و موانعی که بر سر پیشرفت کار فعالان عرصه فضای مجازی وجود دارد، می‌توانند به‌مرور زمان خدمات رقابتی را ایجاد کنند که طرف خارجی توان آن را ندارد؛ برای مثال وقتی که سرویس پرداخت در بستر پیام رسان‌های خوب داخلی شکل بگیرد که پرداخت بانکی را نیز انجام بدهد، مزیتی جدی خواهد داشت و کمتر کسی علاقه‌مند می‌شود که برود از رقیب خارجی آن استفاده کند.

البته در کنار این قبیل خدمات، سرعت بالاتر و قیمت ارزان‌تر برای استفاده از پهنای باند و ترافیک استفاده شود، معلوم است که کاربر به‌جای اینکه برای اینترنت برای مثال صدهزار تومان هزینه کند، بیست هزار تومان هزینه می‌کند و آن کار با کیفیت بالاتر انجام می‌شود. به این شکل پیام رسان‌های خارجی که تابع نباشند از گردونه رقابت عقب می‌ماند و سرویس‌های ایرانی مجبور هستند تا کیفیت خود را بالا ببرند و دیگر با مانع مهمی روبرو نیستند.

 

البته باید خاطر نشان کرد که همه این اتفاقات یک شبه رقم نمی‌خورد، چند ماهی لازم است تا مردم به‌صورت محسوس ببینند که نمونه داخلی تقویت و قابل رقابت با نمونه خارجی می‌شود و حتی می‌تواند در رقابت، گوی سبقت را برباید و در عین حال کسب و کار و اشتغال خوبی را در این زمینه ایجاد کند؛ چرا که پولی که مردم برای اینترنت می‌دهند به‌جای اینکه به‌یک‌سری دلال و هزینه‌های عمومی دولت داده شود، در گردونۀ مشاغل اینترنتی به‌گردش در می‌آید و شاهد هزاران و بلکه میلیون‌ها شغل ایجاد خواهد شد.

رسا ـ در مدت تصویب این طرح، عده‌ای تلاش کردند تا با سیاه‌نمایی بگویند که قرار است به‌طور کامل اینترنت قطع شود، حال دو سؤال وجود دارد، آیا اینترنت قرار است به‌طور کلی قطع شود؟ و اینکه چرا عده‌ای به‌دنبال سیاه‌نمایی و منفور کردن طرح حاضر هستند؟

در جایی از طرح حاضر عبارت یا مفهومی که به ذهن متبادر کند که قرار است اینترنت محدود یا قطع شود، وجود ندارد. درباره نیت کسانی که به این طرح حمله کرده‌اند، طبیعتاً واردات‌چی‌ها در این قضیه دست دارند؛ چرا که پول‌های غیرشفافی که در چند سال گذشته در این عرصه توسط بخش دولتی هزینه شده و عملاً رانت‌هایی که در لایه‌های مختلف ارتباطاتی و مخابراتی قابل ذکر هستند که در نتیجه این‌ها مشمول نظارت‌های چند لایه شفافیت و قضاوت مردمی قرار می‌گیرند که در صورت بروز تخلف از قوانین برای آن‌ها مجازات تعیین شده و همین مسأله باعث ناراحتی آن دسته افراد شده است!

 

تا پیش از این یک اینترنت گران‌قیمت با کیفیت نازل به مردم ارائه می‌شد که مردم را به استفاده از این اینترنت منحصر می‌کردند؛ با تصویب این طرح دست آن‌ها رو می‌شود و طبیعی است که به‌دنبال جنجال هستند تا ذهن نمایندگان مردم را آشفته سازند و ارادۀ آن‌ها را مقهور ارادۀ خود و مجبور به عقب نشینی کنند. البته مجلس تصمیم خود را گرفته و مطابق آن‌چه که رهبر معظم انقلاب از مجلس خواستند تا در خصوص موضوع فضای مجازی اقدامات کوتاه مدت و سریع انجام بدهد، هر چند که مقداری تأخیر صورت گرفته؛ اما همچنان فرصت خوبی برای جبران مافات وجود دارد تا سریع‌تری معماری اطلاعات و مخابرات ما در داخل کشور اصلاح شود تا رانت‌ها از واردات پهنای باند و دلالی که در اختیار برخی دوستان مسؤولان اجرایی فعلی وجود دارد.

باید سفرۀ آن‌ها برچیده شود و منافع اینترنت به‌عموم مردم برسد؛ نه اینکه از جیب مردم به جیب عده‌ای خاص در پشت پرده و مسیر‌های غیرشفاف پرشود و عموم مردم به‌قیمت سوء استفاده برخی افراد‌های نزدیک به مقامات دولتی، متضرر شوند. حفظ وضع موجود دستورکار مأموران رسانه‌ای جریانی است که به کوبیدن این طرح مبادرت کردند؛ البته موفق نشدند و نمایندگان مجلس تصمیم خود را گرفته‌اند.

رسا ـ ممنون از این‌که وقت خودتان را در اختیار ما قرار دادید. صحبت‌های روشن‌گرانه و خوبی درباره این طرح بود.