هم اندیشی رسانه های حوزوی با موضوع احیای سنت های کارآمد حوزه

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نشست هم اندیشی رسانه های حوزوی با موضوع برگزاری همایش ملی «حوزه علمیه؛ سنت های کارآمد» عصر روز پنجشنبه دوم اسفندماه در مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) برگزار شد.

ویژه نامه سبک ها و سنت های کارآمد حوزوی تهیه شود

حجت الاسلام رمضانعلی عزیزی سردبیر هفته نامه افق حوزه در این نشست با اشاره به پیشنهادهایی برای برگزاری بهتر این همایش تأکید کرد: یکی از مسائل مهم استخراج سبک ها و سنت های علمای سلف حوزه و شناسایی افراد صاحب سبک و ایده است.

وی افزود: باید افرادی که در حوزه علمیه سنت هایی کارآمد را پیاده کرده اند شناسایی کنیم و از مطالبی که بیان کرده اند استفاده کنیم به علاوه این که این افراد در جلسه درس و مکتب درسی شان شاگردان ممتازی را هم پرورش داده اند.

حجت الاسلام عزیزی بیان کرد: مرحله سوم، تبیین این سبک ها در همایش است و در مرحله چهارم به تدوین می رسیم؛ مرحله پنجم نیز اجرا و عملیاتی کردن این سبک هایی است که در عصرهای مختلف متفاوت بوده است.

وی با بیان این که روش و سبک علمی علمای گذشته علاوه بر آموزش به تربیت و پژوهش نیز اختصاص داشته است، ابراز داشت: البته خیلی از این سبک ها در گذر زمان اضافه شد و بحث روشن گری که در دوره مشروطه شاهد آن هستیم نیز از جمله همین روش ها است که یک طلبه و عالم دینی باید به آن توجه داشته باشد.

سردبیر هفته نامه افق حوزه اضافه کرد: همین طور سبک مردم داری علما در عصری که کاملا فراموش شده است نیز باید در این گونه همایش ها احیا شود و البته عصر مسجد محوری که در آن آموزش و تربیت و قضاوت و حل و فصل مشکلات مردم همه در محور مسجد بود نیز بررسی و زمینه های احیای آن تقویت شود.

وی یادآور شد: ما در حوزه مکتوب به کمک خبرگزاری های حوزوی به ویژه خبرگزاری رسا می توانیم ویژه نامه اختصاصی در مورد حوزه علمیه و سبک ها و سنت های کارآمد منتشر کنیم و فایل را به صورت دیجیتال در اختیار مشترکان قرار بدهیم.

حجت الاسلام عزیزی با بیان این که مراجع عظام تقلید، اساتید حوزه و ائمه جمعه مخاطبان ما هستند، گفت: هریک از این گروه ها صاحب سبک و ایده هستند و یقینا اگر این کار صورت بگیرد بازخورد خوبی خواهد داشت.

ضرورت ارتباط قلبی روحانیت با مردم و جامعه

در ادامه این نشست حجت الاسلام محمودی نماینده خبرگزاری ابنا با بیان این که «ابنا» خبرگزاری تخصصی شیعیان جهان است، گفت: ما اخبار مربوط به شیعیان را در همه قاره ها پوشش می‌ دهیم و تلاش داریم تا مظلومیت شیعیان را در اقصی نقاط جهان نشان بدهیم.

وی یادآور شد: در مورد ضرورت احیای سنت های کارآمد حوزه باید این نکته را یادآور شویم که نه تنها در بین حوزویان و اساتید بلکه در بین مردم نیز این دغدغه وجود دارد.

حجت الاسلام محمودی افزود: خیلی از مردم معتقدند که روحانیت سیمای قبلی خود را ندارد یا آن چهره معنوی روحانیت دیگر کمتر دیده می‌ شود، بنابراین این که شما دغدغه مند شده اید و تلاش دارید که همایشی در این باره برگزار کنید بسیار ارزش دارد چراکه فقط ویژه نخبگان حوزه نیست بلکه دغدغه مخاطبان ما هست.

وی با بیان این که روحانیت مقداری از سنت های اصیل خودش فاصله گرفته است، تصریح کرد: این مسأله موجب دوری بطن جامعه از روحانیت می شود و میزان اثر گذاری حوزویان را در بین مردم کاهش می دهد که به نظر می رسد باید روی این مسأله کار جدی صورت بگیرد.

نماینده خبرگزاری ابنا با اشاره به سبک زندگی روحانیت در گذشته عنوان کرد: در قدیم طلبه مقداری که درس می‌ خواند ملبس می‌ شد و با مردم در ارتباط بود و در طرف دیگر درس و بحث خود را ادامه می‌ داد ولی امروزه طلبه 10 سال درس می‌ خواند و بعد از چند سال درس خارج رفتن شروع به ارتباط گیری با مردم می‌ کند.

وی عنوان کرد: نزدیکی روحانیت به قدرت و نگاه از بالا به پایین برخی از روحانیان به مردم در ایجاد شکاف و فاصله ایجاد شده تأثیر بیشتری می‌ گذارد و همین طور گستردگی حوزه های علمیه نیز کار را با چالش بیشتری رو به رو کرده است.

حجت الاسلام محمودی اضافه کرد: درحال حاضر حوزه های علمیه زیادی در کشور تأسیس می‌ شود که به نظر می‌ رسد شاید خیلی احتیاج به این کار نباشد، به عبارت دیگر فقط نباید به فکر کمیت باشیم بلکه باید کاری کنیم که طلبه ها از ابتدا با سبک و سیاق زندگی عموم مردم و بطن جامعه آشنایی پیدا کنند.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به تلاش های گسترده خبرگزاری ابنا برای نشان دادن چهره درست شیعه به جهانیان خاطرنشان کرد: به هرحال خبرگزاری ما با این همایش همراه خواهد بود و حاضریم مطالب مطرح در این جلسه را به زبان های مختلف نیز ترجمه و منتشر کنیم.

روحانیت نباید در فضای دانشگاه هضم شود

در ادامه علی علیزاده فرد دبیر استان های خبرگزاری حوزه در این نشست با بیان این که خبرگزاری حوزه به پنج زبان فعالیت می‌ کند، گفت: این رسانه حوزوی در تمام شبکه های اجتماعی نیز به صورت مداوم فعالیت می کند.

وی افزود: ما در 90 درصد استان ها نمایندگی فعال داریم و با مراکز و مؤسسات حوزوی و علمای بلاد مرتبط هستیم؛ همچنین خبرگزاری حوزه توجه ویژه ای به تولید چند رسانه ای دارد و در چند سال گذشته به صورت ویژه ورود جدی در این عرصه داشته است.

دبیر استان های خبرگزاری حوزه با بیان این که این رسانه حوزوی مخاطب محوری را به صورت جدی در دستور کار دارد، گفت: ما بر این عقیده هستیم که رسانه موفق با مخاطبان تعامل دارد و مخاطب را در فرایند اطلاع رسانی دخالت می‌ دهد، به همین جهت یکی از برنامه های اخیر ما این بود که از مخاطبان خواستیم صریح و بی پرده ما را نقد کنند.

وی ابراز داشت: ما برنامه های دیگری از جمله «اگر من جای رییس دفتر تبلیغات بودم» یا «اگر من جای رییس سازمان تبلیغات بودم» را راه اندازی کردیم و اعتقاد داریم که خروجی پویش های ما نقشه راه مدیران سازمانی حوزه بوده و آنها می‌ توانند برای آینده برنامه ریزی بهتری داشته باشند چون داده های اطلاعاتی قوی و بی واسطه در ارتباط آنها قرار گرفته است.

علیزاده فرد عنوان کرد: ما همچنین در ارتباط با سبک زندگی علما ورود جدی داشته ایم و حتی سراغ ائمه جمعه و روحانیون که کارهای نویی را انجام می‌ دهند رفتیم و تلاش کرده ایم که هم معرفی نسبت به سبک و سیره علما داشته باشیم و الگو دهی قوی نیز در این عرصه داشته باشیم.

وی با بیان این که افق حوزه و خبرگزاری حوزه دو بال رسانه ای حوزه هستند، گفت: اتفاقات خوبی در این خبرگزاری افتاده و ظرفیت های خوبی در احیای سنت های کارآمد حوزه دارد و می‌ تواند با دبیرخانه همایش همکاری مؤثری داشته باشد.

دبیر استان های خبرگزاری حوزه ابراز داشت: به نظر می‌ رسد بحث احیای سنت های حوزه مسأله ای حائز اهمیت است چراکه مردم روحانیت معنوی و مهذب می‌ خواهند نه روحانی که در فضای دانشگاهی هضم شده باشد در غیر این صورت روحانیت از آن اصالت و ماهیت خودش فاصله می‌ گیرد چون رقبای ما به صورت جدی مشغول کار هستند تا روحانیت شیعه را از میدان بیرون کنند.

وی تصریح کرد: برای پر کردن فاصله و خلأهای بین مردم و روحانیت باید روی به احیای سنت های کارآمد حوزه بیاوریم و این اساتید هستند که می‌ توانند روی طلاب جوان اثر بگذارند و فضای آموزشی و تربیتی حوزه را متحول کنند.

علیزاده فرد با بیان این که بخش قابل توجهی از جمعیت طلاب و روحانیان ما جوان هستند، گفت: این ها گاهی بین سنت ها و متغیرهای روز و شرایط جدید متحیر هستند که در این جا دبیرخانه همایش علاوه بر برگزاری همایش، لازم است هم رویکرد تبیینی و هم رویکرد عملیاتی به این مسأله داشته باشد.

وی خاطرنشان کرد: استاد باید نگاه آموزشی صرف نداشته باشد بلکه نگاه پژوهشی و تربیتی هم داشته باشد و همین طور سنت مباحثه و امثال آن که طلبه را تشویق به پژوهش و مطالعه می‌ کند نیز تقویت و احیا شود.

دبیر استان های خبرگزاری حوزه در پایان سخنان خود با بیان این که آفت مدرک گرایی از جمله مسائلی است که دامن گیر حوزه شده است، گفت: باید تلاش کنیم همان هویت طلبگی خودمان را حفظ کنیم همچنانکه افرادی هچون علامه امینی و امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب بدون داشتن مدرک دانشگاهی در جهان منشأ اثر قوی بوده و هستند.

حوزه موانع سنت گرایی را از میان بردارد

حجت الاسلام عبدالحسین عبیاوی دبیر سرویس بین الملل خبرگزاری رسا نیز در این نشست به ایراد سخنرانی پرداخت و با بیان این که این چنین جلساتی موجب امیداوری است به معرفی مؤسسه رسا پرداخت و گفت: مؤسسه رسا شامل خبرگزاری، ماهنامه و پایگاه فقه حکومتی است و در زمینه فضای مجازی در چندین شبکه ارتباط جمعی فعال است.

وی افزود: این خبرگزاری به زبان های فارسی، عربی، اردو انگلیسی فعالیت می‌ کند و حوزه های علمیه جهان اسلام نه فقط تشیع را پوشش می‌ دهد و همچنین اخبار حوزه علمیه نجف و برخی از اخبار مرتبط با حوزه های کربلای معلی، الازهر، لبنان، پاکستان و هند را نیز پوشش می‌ دهد.

دبیر سرویس بین الملل خبرگزاری رسا در ادامه با اشاره به موضوع جلسه مبنی بر احیای سنت های دیرینه حوزوی خاطرنشان کرد: دیدگاه بخش عمده ای از طلاب مطرح شدن بحث سنت و سنت گرایی مساوی با عدم تحول و عدم نوگرایی به سمت و سوی پویایی است که این ذهنیت باید اصلاح شود و مطرح شدن هم به این صورت باید باشد که سنت ها پایه و اساس تحولات آینده قرار بگیرد تا تحول موجب شکست حوزه نشود.

وی با بیان این که باید بین سنت های واقعی و غیر واقعی تفکیک قائل شویم، گفت: در حقیقت ما سنت و غیر سنت داریم، برخی مسائل هست که گمان بر این است که واقعا سنت نیستند مثل گرایش به رسانه و تبلیغات و این رویکرد هنوز در برخی از حوزه های علمیه جهان تشیع وجود دارد که نباید تبلیغ و کارهای رسانه ای وجود داشته باشد در حالی که این امر کاملا اشتباه است.

حجت الاسلام عبیاوی اضافه کرد: موضوع دیگر این است که همیشه همه سنت ها کارآمد نیستند و خیلی جالب است که سنت های کارآمد را عنوان همایش خود قرار داده اید چون در عصر کنونی برخی از سنت های قدیمی مانعی در مسیر پویایی و موفقیت حوزه به شمار می‌ رود.

وی عنوان کرد: تناسب بین سنت ها با عصر کنونی نیز باید مورد بررسی دقیق و ژرفی قرار بگیرد و بحث بعدی مرحله ای شدن فعالیت است به این معنا که بحث های مربوط به احیای سنت ها باید در چند گام مطرح شوند و ابتدا مراحل اجرایی سنت های کارآمد در بین طلاب تعریف شود، چراکه بدون تعریف مراحل مثل خیلی از کارهایی که در گذشته صورت گرفته به شکست منجر می شود.

دبیر سرویس بین الملل خبرگزاری رسا با بیان این که نهادهای حوزوی باید به سمت اصلاح موانع سنت گرایی بروند، گفت: در حقیقت این موانع را خود حوزه در برابر خود ایجاد کرده است؛ یکی از این سنت بحث بازگشت طلاب به مناطق خودشان است، در حالی که در حوزه این مسأله مطرح است که طلبه اگر بخواهد برگردد و مشغول تبلیغ شود بحث معیشتی آنها از سوی نهادهای حوزوی با مشکل رو به رو می‌ شود.

وی ابراز داشت: بسیاری از طلابی که وقت ثمر دادنشان رسیده است به دلیل مشکلات معیشتی حاضر به این کار نیستند در حالی که حوزه برای احیای دین به وجود آمده و هدف اصلی اش تبلیغ دین است به همین جهت به نظر می‌ رسد باید در این زمینه هم کارهایی صورت بگیرد و قوانین حوزوی هم در این زمینه اصلاح شود.

حجت الاسلام عبیاوی بیان داشت: در مورد همکاری خبرگزاری رسا با این همایش، هم پایگاه فقه حکومتی این آمادگی را دارد که در زمینه احیای سنت ها کارهای علمی خوبی انجام بدهد و هم خود خبرگزاری به هر نحوی که مسؤولان همایش مدنظر داشته باشند آماده همکاری خواهد بود.

متولوژی و روش شناسی در حوزه مورد غفلت واقع شده است

در ادامه حجت الاسلام سید مسعود مرتضوی دبیر همایش ملی «حوزه علمیه؛ سنت های کارآمد» در این نشست با بیان این که باید سنت های کارآمد اجرا و تقویت شود، گفت: ما در حوزه محتوا و متون قوی و خوبی داریم ولی مسأله مشکل و اساسی روش شناسی است که در حوزه کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

وی افزود: به عنوان مثال وقتی طلبه ما می خواهد وارد درس خارج شود با یک عالمه سؤال و ایده مواجه است که می طلبد بحث های روش شناسی مورد عنایت قرار بگیرد چراکه ما تا کنون روی متولوژی فهم محتواها کم کار کرده ایم که به عنوان مثال یکی از آنها سنت روشی پیش مطالعه است.

حجت الاسلام مرتضوی تصریح کرد: در حوزه قم مقدسه جریانی است که به شدت تأکید می‌ کند به راحتی می توان از روی سنت های حوزه علمیه و متون قدیمی حوزه علمیه عبور کرد و همین جریان راحت مکتب شیخ انصاری را با نقدهای جدی رو به رو می کند که با ما نهایت احترامی که برای این جریان قائلیم، معتقد هستیم این چنین کارهایی در فضاهای غیر علمی موجب یأس و ناامیدی طلاب می‌ شود.

وی با اشاره به راه افتادن کمپین های مقابله با سنت های حوزوی گفت: آنها در فضای آزاد به راحتی به بیان این گونه مباحث می‌ پردازند، بنابراین باید روی این مسأله کار جدی صورت بگیرد چراکه برخی از اوقات ما از سنت ها صحبت کرده ایم ولی چون روش را بلد نبودیم تبدیل به یک مقدس پنداری اشتباه شده است.

دبیر همایش ملی «حوزه علمیه؛ سنت های کارآمد» تصریح کرد: الان انبوهی از اطلاعات در اختیار طلاب قرار می‌ گیرد ولی روش به کار گیری آنها در دست طلاب نیست که به نظر می‌ رسد باید بیش از گذشته روی روش شناسی و متولوژی کار کنیم.

وی ابراز داشت: انشاءالله تلاش داریم که سال آینده با حضور 15 تا 20 طلبه گروه هایی دو سه نفره درست شود که هر گروه به صورت تخصصی روی مکاتب مشهور حوزه از جمله مکتب صاحب جواهر از ابتدا تا انتها کار کنند یا مکتب صاحب مستمسک، مرحوم نراقی و حدائق و مدارک که در ساختار حوزه نظیر ندارد.

حجت الاسلام مرتضوی در پایان خاطرنشان ساخت: امیداوریم این حرکت سال آینده در مشهد تبدیل به یک جریان شود و به صورت دقیق و دور از شعار در فضای حوزه شناخته شده و به کار علمی جدی در این زمینه بپردازد.

روح مسؤولیت پذیری در حوزه تقویت شود

در ادامه این نشست حجت الاسلام سلمان رئوفی مدیر کانال بحوث در این نشست خاطرنشان کرد: کانال بحوث بحث های مکتب شناسی شیخ اعظم و تحلیل های سیره ائمه و نکته های نو علوم مقدماتی اجتهاد و بحث های روش شناسی را مورد مطالعه دقیق وبررسی های علمی قرار می دهد.

وی عنوان کرد: این کانال به هیچ عنوان یک فضای شخصی نیست و از آن طرف به صورت عمومی صرف هم فعالیت نمی کند بلکه به صورت ویژه بحث های فلسفه علم و مباحث روشی مسائل مورد سؤال طلبه در مورد جمع بین دروس و برنامه ریزی های چند سطحی فعالیت نمی کند.

مدیر کانال بحوث با اشاره به توضیحاتی تکمیلی در مورد کانال بحوث خاطرنشان کرد: این فضا یک کانال علمی است که مطالب مفید را در مکتب شناسی و فلسفه علم و سیره ائمه و عرفان شیعی بار گذاری می‌ کند، از جمله این که مجموعه روایات فقه حکومتی، مستثنیات دروغ، مستثنیات ترساندن، استثنائات تهمت و فحش را آماده سازی کردیم.

وی تصریح کرد: آخرین کاری که از ما خواستند طرح فقه و اصولی است که معمول جاهایی که فقه و اصول کار می‌ کنند تلاش می‌ کنند که طلبه هم متن و هم حواشی را خوب بفهمد، چراکه خیلی از بزرگان حاشیه هایی دارند که اصلا دیده نشده است و متأسفانه فضای علمی حوزه محدود به حواشی چاپی شده است.

حجت الاسلام رئوفی یادآور شد: کلیت کار ما این است که مطالب علمی با استفاده از منابع اجتهاد اعم از عقل و سنت و قرآن تقویت شود تا این که طلبه مکاتب فقهی بزرگان دین را به خوبی بفهمد از این رو تا کنون خلاصه مکتب شناسی شیخ اعظم را سه مرتبه در مراکز علمی مختلف ارائه کرده ایم.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان این که تمدن ما تحت تأثیر مدرنیته قرار گرفته است، گفت: قطعا شیعه به دلیل غنای فکری و علمی و داشتن اهل بیت(ع) مثل کلیسا نمی شود ولی باید فکر اساسی بشود تا بتوانیم بین سنت و مدرنیته و لوازم آن جمع کنیم.

مدیر کانال بحوث تأکید کرد: الان با این سیستم اداری در حوزه روح مسؤولیت و تعهد کم شده است به همین جهت است که می بینیم امام جماعت با دغدغه کم داریم در حالی که به عنوان مثال امام جماعت ما باید با کاسب محل ارتباط بگیرد،چراکه صرف نماز خواندن مطرح نیست.

وی در بخش پایانی سخنان خود با بیان این که قوانین حوزه باید در خدمت نخبگان حوزوی باشد، خاطرنشان ساخت: به عنوان مثال به طلبه ای که واقعا زحمت می‌ کشد مجوز درس رسمی داده شود نه این که قوانین پیچیده و سختی بگذاریم که یک طلبه نخبه حوزه پس از چندین سال درس خواندن و تلاش و کوشش احساس ثمر دهی نداشته باشد.

تشریفات و تجملات از حوزه برچیده شود

حجت الاسلام سعید صدوقی استاد حوزه و دانشگاه نیز در این نشست با بیان این که تجمل گرایی روح سنت گرایی را در حوزه تضعیف می کند، گفت: یکی از این مسائل ارتباط بدون واسطه و تشریفات روحانی با مردم بدون منشی و وقت قبلی است که در گذشته وجود داشت.

وی افزود: الان تشریفات در حوزه زیاد شده است همچنانکه در طبقه مرجعیت دسترسی طلبه ها به یک مرجع خیلی سخت شده است تا جایی که اصلا به یک شیوه و آموزه تبدیل شده است که بزرگان حوزه با مردم ارتباط تنگانگ نداشته باشند تا جایی که نسل دوم و سوم حوزه هم دفتر درست کرده اند.

حجت الاسلام صدوقی خاطرنشان کرد: عناوینی که در گذشته عزت و عظمت می‌ ساخت فراموش شده است، از این رو امیداوریم حداقل روی کاغذ متنی داشته باشیم که نشان دهنده و معرف سنت های حوزه باشد همچنانکه مجموعه مقالات مرجعیتی که بعد از آیت الله بروجردی درست شد هنوز به درد می‌ خورد، بنابراین حتی اگر اتفاق عملی نداشته باشیم ولی روی کاغذ چیزی داشته باشیم که اصالت حوزه را نشان بدهد ارزش دارد.

وی با بیان این که حوزه علمیه بعد از مشروطه به شدت ضعیف شد، گفت: ما الان هم در دوره ضعف هستیم ولی با این حال دوره های اوج قدرت هم داشته ایم و به همین جهت نباید امید باشیم.

استاد حوزه علمیه مازندران تصریح کرد: اجداد ما نه از خاک بلکه حقیقتا از خاکستر حوزه علمیه مازندران را بازسازی کردند در حالی که کمتر کسی به این مسأله امیدوار بود امروز نیز باید با کمک یکدیگر در احیای سنت های قوی حوزوی بکوشیم.

وی در پایان خاطرنشان کرد: امروز به هرعلتی با توجه به شرایط جامعه و وضعیت نامطلوب اجتماعی بدنامی برای جامعه روحانیت و رفاه و آسایش آن برای دیگران مانده است و طبیعتا شما و امثال شما باید کارهایی مکتوب تهیه کنید که سندی برای مخاطبان خودمان داشته باشیم و بتوانیم حوزه را به خوبی معرفی کنیم./1330/ج