همسایه‌داری در فرهنگ ایرانی اسلامی

به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا،  از یک طرف صدای جاروبرقی سمت چپ می‌‌آید و از طرف دیگر صدای سلام و احوالپرسی گرم همسایه روبه‌رویی با مهمان‌های خود. گاهی هم که از نورگیر مشترک واحدها بوی غذاهای لذیذ به مشاممان می‌‌رسد، خلاصه ساکنان یک آپارتمان حتی از اقوام هم به هم نزدیک‌‌ترند و فقط یک تیغه‌ نازک آجری با هم فاصله دارند.

ولی همین همسایه‌ها وقتی در آسانسور یا راه‌‌پله تصادفی یکدیگر را ببینند به ‌ندرت با هم آشنایی دارند و گاهی شک می‌‌کنند که آیا فلانی از همسایه‌‌هاست و به او سلام کنیم یا مهمان است و غریبه؟ جای شکرش باقی است که در ساختمان‌ها هر چند وقت یک ‌بار جلسه‌ای برای رفع مشکلات عمومی تشکیل می‌شود که برای آشنایی ساکنان با هم، بهانه خوبی است. اما آیا همین کفایت می‌کند؟ آیا اساساً اینگونه رفتارها هماهنگ با فرهنگ اسلامی و سبک زندگی اسلامی است؟ با نگاهی هرچند گذرا به متون اسلامی خلاف این ‌مسائل را متوجه می‌شویم.

نیکی به همسایه

 در قرآن شریف، بعد از دعوت به توحید و احسان به پدر و مادر، احسان به همسایه مورد تأکید است. حتی در حدیثی از پیامبر(ص) رحمت داریم که می‌فرمایند: «کسی ‌که حق همسایه‌اش را رعایت نمی‌‌کند از مسلمانان به شمار نمی‌‌رود.» اسلام شریف علاوه بر بیان حقوق همسایه‌‌ها، مسائل مختلف آن را بیان کرده است. جالب اینجاست که از نظر اسلام تا 40 خانه از هر طرف، همسایه به حساب می‌آید.

مسلمان واقعی کسی است که طبق آموزه‌های دینی به همسایه‌ خود احسان و نیکی کند. احوالپرسی و دادن غذای نذری یکی از موارد احسان است. همچنین در موارد سختی و مصیبت به تفقد و دلجویی همسایه خود پرداختن ولو به قدر عیادت چند دقیقه‌ای که او بفهمد به یادش هستیم.

مشکل مالی همسایه‌ها با صندوق‌های قرض‌‌الحسنه در ساختمان قابل حل است. گاهی توان مالی نداریم اما می‌‌توانیم از آبروی خود مایه بگذاریم و بنده‌ خدایی را کمک کنیم.

تعامل و مدارا با همسایه

 چه اشکالی دارد که در ایام عید و شادی سری هم به همسایه‌‌ها بزنیم؟ اگر هر کس به نوبه خودش در این راستا وظایفش را صحیح انجام دهد به هنگام نیاز رویش می‌‌شود که از همسایه‌ خود کمک بگیرد. به هر حال غم و شادی در هر خانه‌‌ای وجود دارد و این اصل ثابت شده که انسان موجودی اجتماعی و مدنی الطبع است. پس حتماً او نیز به همسایه‌های خود نیاز پیدا خواهد کرد.

اصولاً مسلمان واقعی حتی اگر از همسایه‌ها آزار و اذیت هم ببیند به دستور اسلام صبر می‌‌کند. ادای حق همسایه و عدم آزار او آنقدر از نظر اسلام اهمیت دارد که وقتی یکی از مسلمانان نزد پیامبر(ص) از همسایه‌‌اش شکایت می‌کند، ایشان به مقداد دستور می‌‌دهند که بالای مسجد برود و با بلندترین آواز، فریاد بزند هر کس همسایه‌اش از آزار او در امان نباشد، ایمان نیاورده است.

لازمه‌ ادای حق همسایه شناخت نسبت به اوست، یعنی حداقل ارتباط را با هم برقرار کرده باشند. خیلی تأسف‌‌بار است که چند همسایه در کنار هم، فقط از آزار و اذیت‌های یکدیگر شکایت کنند و نتوانند ارتباط مثبتی با هم برقرار کنند.

چهاردیواری اختیاری نداریم

 جمله چهار‌دیواری اختیاری، اصلاً در فرهنگ اسلامی ما جایی ندارد و برگرفته از دیدگاهی است که انسان را به تنهایی در نظر می‌گیرد و بعد اجتماعی بودن او را رها می‌‌کند. یک بعدی نگاه کردن به انسان، نمی‌‌تواند پاسخگوی تمام نیازهای او باشد.

در حالی‌ که سبک زندگی اسلامی تمام ابعاد و جوانب را لحاظ کرده و اگر دستوری می‌‌دهد نفع انسان را مد نظر قرار داده است. به هر حال اگر امروز همسایه‌ ما مهمان دارد و سر و صدا یا بوی غذا از خانه‌‌اش به مشام ما می‌‌رسد، نباید زود دست به شکایت ببریم. چون این مسئله برای ما هم پیش می‌‌آید و ما هم در آینده مهمان خواهیم داشت. پس بهتر نیست کمی صبورتر باشیم یا فراتر از آن به همسایه خود در تدارک مهمانی کمک کنیم؟

چه خوب است که خودمان را به جای دیگری بگذاریم. اگر دچار بیماری یا سانحه‌ای شویم چقدر دوست داریم کسی دلجویی‌‌مان کند یا با پرهیز از سر و صدا درکمان کند. قوانین اسلام شریف با روح انسان هماهنگ است.

به همین دلیل است که اگر کسی سبک زندگی

ایرانی - اسلامی را در پیش گیرد، زندگی هم روی دیگر خود را به او نشان خواهد داد. به طوری‌ که طبق حدیث نبوی، رعایت حقوق همسایگان آبادانی زمین و افزایش عمر را برای آنها به بار می‌‌آورد و خدا و رسولش نیز چنین مردمانی را دوست دارند و در نهایت بهشت در انتظار این افراد است. زیرا آنان زندگی دنیایی خود را با مردم اصلاح کردند و خدا هم آخرتشان را اصلاح می‌‌کند. پس بهتر است هر چه زودتر از خودمان شروع کنیم و چون نور، خوبی را گسترش دهیم./998/د101/ف2

منبع : روزنامه جوان