مساجد وابسته به عربستان کارخانه تولید عناصر ضدمقاومت/ تکفیر اهل‌سنت هم‌سو با ایران در منابر سلفی
خبرگزاری رسا ـ گروه بین‌الملل: شیخ صهیب حبلی، از علمای اهل سنت لبنان و عضو تجمع مسلمین و اتحادیه جهانی علمای حامی مقاومت به همراه شیخ احمد عبدالحمید، از فارغ التحصیلان الازهر مصر و امام جماعت یکی از مساجد صیدای لبنان با بازدید از خبرگزاری رسا به گفت‌وگو با خبرنگاران رسا پرداختند و مسائل بسیاری از قبیل افزایش حمایت‌های مالی عربستان برای گروه‌های سلفی در راستای تخریب چهره حزب‌الله و وضعیت اخوان المسلمین و سایر جریان‌های اسلامگرای سنی در برهه کنونی را مورد بحث قرار دادند. متن پیش رو بخش‌هایی از گفت‌وگوی خبرگزاری رسا با این دو عالم اهل تسنن لبنان است که تقدیم شما می‌شود:
رسا: در لبنان سه گروه مختلف سیاسی را مشاهده می‌کنیم. گروهی که تماما موافق محور مقاومت است. گروه دوم که هرچند مخالف مقاومت است اما به انجام اقدامات مسلحانه علیه حزب‌الله و مقاومت اعتقادی ندارد و نهایتا گروه سوم که نه تنها مخالف محور مقاومت است بلکه برای جلوگیری از نشر اندیشه مقاومت، اقدامات مسلحانه نیز انجام می‌دهد مانند احمد الاسیر. در ابتدا بفرماید تا چه میزان این تقسیم بندی را قبول دارید؟
احمد عبدالحمید: در مورد جریان دوم که برخی‌ها از آن با عنوان جریان‌های میانه‌رو یا معتدل نام می‌برند باید بگویم که شاید زمانی در لبنان این اندیشه وجود داشت اما الان ما دو جریان داخلی بیشتر نداریم زیرا شما یا حامی حزب الله و محور مقاومت هستید و یا آنکه با نگرش حزب الله در مورد مسائل مختلف مخالفید آنهم مخالفتی که به اقدامات مسلحانه علیه مقاومت منتهی می‌شود. بنابراین نه جریان دومی وجود دارد و نه چنین اجازه‌ای از سوی سایرین داده می‌شود. به عنوان مثال در زمانی که جریان‌های مختلف سیاسی لبنان به دو گروه ائتلاف 8 مارس (حامیان حزب‌الله و محور مقاومت) و ائتلاف 14 مارس (مخالفان حزب‌الله و محور مقاومت) تقسیم شدند.
چند سال پیش برخی از اعضای جریان 14 مارس با پیشنهادهای مختلف برای تصدّی پست‌های مدیریتی نزد من آمدند. به آنان گفتم من نمی‌توانم پیشنهاد شما را قبول کنم و از طرفی به آنان اطمینان خاطر دادم که با جریان 8 مارس هم همکاری ندارم. به من گفتند که باید انتخاب کنی یا در زمره مخالفان مقاومت هستی یا در زمره حامیان مقاومت و انتخاب سومی نداری من هم به آنان گفتم که اگر امر دایر بین حمایت از حزب‌الله و یا دشمنی با آن باشد یقینا حمایت از محور مقاومت را انتخاب می‌کنم. بنابراین جریان معتدل در لبنان الان موضوعیت ندارد.
رسا: ولی برخی افراد مانند عبدالرشید قبانی یا عبداللطیف دریان که نزدیک به سعودی‌ها هستند اما حرکتی ضد مقاومت از آنان مشاهده نکردیم.
احمد عبدالحمید: من با مفتیان زیادی در ارتباط هستم. برای نمونه مفتی منطقه ما در تریبون‌های عمومی از حزب‌الله و مقاومت حمایت می‌کند اما اینگونه نیست که در خلوت هم همین اعتقاد را داشته باشد در واقع او به مصلحت خودش رفتار می‌کند. شیخ قبانی را نام بردید. این شخصیت الان در لبنان نفوذ چندانی ندارد. او در واقع یک مفتی از کار برکنار شده است. هرکس که با محور مقاومت باشد به سرعت از کار برکنار می‌شود مگر تعداد بسیار کمی.
من زمانی نماینده مفتی منطقه در بخش توسعه مساجد جنوب لبنان بودم. بانی یکی از این مساجد گروهی از سلفی‌ها بودند. در ابتدا توسعه مسجد با پیشرفت خوبی روبه‌رو بود. مردم وجوهات خوبی می‌دادند و این گروه سلفی هم خوب حمایت می‌کرد. در همان روزها به هیأت امنای مسجد گفتم که نیروی انسانی و مهندسین خبره را به عهده من بگذارید. من دوستانی دارم که تمایل دارند در ثواب این امر شریک باشند و شما تمام تلاش خود را برای جذب حمایت‌های مردمی انجام دهید. بعد از مدتی یکی از این بانیان پیش من آمد و گفت که اگر امکان دارد یکی از شیوخ سلفی ادامه کار را به عهده بگیرد. هدف مشخص بود آنان می‌خواستند افتتاح این مسجد به نام همین جریان سلفی تمام شود.
من گفتم مانعی ندارد اگر شما می‌خواهید افتتاح این مسجد را به نام خودتان تمام کنید آنها هم تشکر کرده و ابراز خرسندی کردند. در روز افتتاحیه مسجد، خبرنگاران و عکاسان محلی آمده بودند تا این مراسم را پوشش خبری دهند. این شیخ سلفی هم آمد و شروع به مصاحبه کرد. در این میان دیدم کتابی با عنوان «عقیدة التوحید» نوشته محمد صالح الفوزان در بین جمعیت در حال توزیع است. این کتاب به برگزاری هرگونه مراسم دینی حتی مراسم جشن میلاد پیامبر اکرم (ص) هم به شدت انتقاد کرده است و گفته که مردم در میلاد نبی مکرم اسلام مرتکب اعمال حرام شده و شراب نوشیده و یا جشن‌های مختلط برگزار می‌کنند.
این سخنان تنها بخشی از تهمت‌ها به شیعیان بوده که البته از آنها با عنوان رافضی، مجوسی و ... هم نام می‌بردند. به هرحال چند روز بعد از افتتاحیه به پیش مفتی برگشتم و دیدم که مصاحبه آن شیخ سلفی با خبرنگاران در روزنامه منتشر شده است. شیخ سلفی در این مصاحبه گفته بود که این مسجد با هزینه‌ای نزدیک به چهل‌و‌پنج هزار دلار ساخته شد در حالیکه دوست من که مهندس ناظر ساخت مسجد بود به من اعلام کرد که این مسجد تنها با بیستوپنج هزار دلار ساخته شد. یعنی نزدیک به بیست هزار دلار از این کمک‌های مردمی در جیب همین جمعیت سلفی رفت. وقتی این مصاحبه را دیدم یک گزارش کامل از شرح ماوقع جمع نوشتم و به همراه روزنامه و کتاب صالح فوزان به پیش مفتی رفتم.
به او گفتم ببینید در منطقه‌ای کاملا شیعه نشین تنها یک روستا از اهل سنت هستند که ما در آنجا این مسجد را ساختیم بدون آنکه دردسری از جانب آنان متوجه ما شود اما در مراسم افتتاحیه اهانت‌های فراوانی به شیعیان شد و این کتاب در آنجا توزیع شده و به دروغ هزینه مسجد را بیش از مقدار واقعی اعلام کردند.
مفتی وقتی این ماجرا را شنید این شیخ سلفی را فراخواند و از او سوال کرد که چرا این کتاب را در منطقه شیعه نشین تقسیم کردید؟ این کتاب را بیاورید تا در صیدا (منطقه‌ای که خود شیخ در آن زندگی می‌کند) توزیع کنیم. ببینید شاهد سخنم اینجاست که این مفتی همواره دم از وحدت می‌زند و از محور مقاومت حمایت می‌کند اما در خفا اینگونه ضد شیعه اقدام می‌کنند. بنابر این همانطور که گفتم جریان معتدل وجود ندارد. یا واقعا با محور مقاومت هستید و یا آنکه مخالف با مقاومت. حال یا این مخالفت را اعلام می‌کنید و یا آنکه برای مصالح و منافع خود از مقاومت نام می‌برند درحالیکه هیچ اعتقادی به آن ندارند. واقعا خیلی از این مساجد در واقع کارخانه تولید عناصر ضدحزب‌الله هستند.
رسا: حضرتعالی تاثیر همین دو جریان موجود در لبنان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
احمد عبدالحمید: متاسفانه الان دشمنان و مخالفان محور مقاومت بسیار زیاد شدند و باید در مورد علت این افزایش مخالفت‌ها بحث و بررسی صورت بگیرد. این افزایش مخالفان اصلا طبیعی نیست. ببینید وقتی فردی مثل احمد الاسیر در مدت زمان بسیار کمی تعداد فراوانی از مردم را در جنگ علیه حزب الله با خود همراه می‌کند مساله اهمیت پیدا می‌کند، اینطور نیست که بگوییم تمامی این افراد به خاطر پول با احمد الاسیر همراه شدند، بخشی از این افزایش مخالفان به گفتمان تعصبی وی بر می‌گردد.بخش دیگری از موضوع به تلاش بی‌وقفه او در این مسیر بر می‌گردد که باید این‌ها را در نظر گرفت.
قبل از آنکه احمد الاسیر به این شدّت کار خود را آغاز کند من در کتابچه‌ای که از مجموع سخنرانی‌هایم جمع آوری شده و چاپ شد به شکل کامل و بدون آنکه نامی از این شخص ببرم آراء، نظرات و مبانی فکری او را کاملا نقد کردم اما واقعیت آن است که امکانات ما در برابر آنان بسیار ناچیز است. هر فردی که مخالف محور مقاومت باشد تمامی امکانات در اختیارش قرار داده می‌شود اما واقعا حامیان مقاومت اسلامی با کمبود امکانات مواجه هستند و این خود یکی از مشکلات ما در مقابله با افکاری مانند احمد الاسیر است. این را هم فراموش نکنید که در لبنان منابر وابسته به عربستان روز و شب اهل‌سنت هم‌سو با ایران را تکفیر می‌کنند.
از طرفی این نکته را هم نباید فراموش کرد که آنها سال‌ها بذر این افکار را در میان جوامع عربی کاشته و الان ثمره آن را درو می‌کنند. من مدتی در «الجامعة الاسلامیة» لبنان وابسته به اخوان المسلمین بودم. فردی در این دانشگاه بود که مسؤول انتظامی این مجموعه بود و بعدها هم در زمره مسؤولان سیاسی منطقه شد. در اوایل دهه هشتاد تصویری از مسجد قبة الصخره بود که روی آن نوشته بود «إنّ القدس عهدا إنّنا عائده». من از این فرد درخواست کردم که آن را به من بدهد هر بار که او را می‌دیدم بهانه می‌آورد که فراموش کرده و یا این عکس در ماشین است و بعد به تو می‌دهم. در آن زمان تصویر امام خمینی نیز در طرف دیگر این عکس بود. یک دوست مشترکی من و این مسؤول سیاسی داشتیم که عضو حزب‌الله بود. او به من گفت که من این تصویر را به تو می‌دهم اما عکس امام خمینی هم در کنار آن است. به او گفتم من امام را دوست دارم و این تصویر را برایم بیاور. این مسؤول الجامعة الاسلامیة به من گفت که این عکس را بگیر و به دوستان حزب‌الله‌ات بده و بگو که آن را بر سردر سرویس بهداشتی آویزان کنند. بر فرض که تو امام را دوست نداری اما قداست مسجد الاقصی را چرا زیر سوال می‌بری؟ این فرد زمانی این سخنان را بر زبان می‌راند که شیعه و سنی در کنار هم دوستانه و برادرانه زندگی می‌کردند و هیچ سلفی در آنجا وجود نداشت. این افکار از آن زمان وجود داشت و الان به مراتب بیشتر شده است.
نکته دیگر این است که در هر ساله در مراسم حج کتابچه‌های متعدّدی به زبان‌های گوناگون در بین حاجیان توزیع می‌شود که هدف از آن نشر افکار وهابیت و سلفیت در میان مردم است. چندی قبل سفری به مصر داشتم. در مدتی که آنجا بودم به وضوح دیدم که چگونه افکار وهابیت در میان مردم عادی رسوخ کرده و بذر دشمنی نسبت به حزب‌الله، محور مقاومت و ایران در دل مردم کاشته شده است. در همین مدت تلاش کردم تا دیدگاه مردم را نسبت به آنچه وهابیت و سلفیت به صورت وارونه از ایران و حزب‌الله نشان داده، تا اندازه‌ای تصحیح کنیم و شکر خدا موفق هم بودم اما همیشه این در ذهنم می‌آمد که من مانند سربازی هستم که با تفنگ به جنگ موشک رفته است.
رسا: شیخ عبدالحمید در مورد وضعیت امروز لبنان توضیحاتی دادند. جناب حبلی به نظر شما مردم در شرایط کنونی بیشتر با چه جریانی همنوا هستند؛ با جریان‌های سلفی دینی یا جریان‌های سیاسی مانند المستقبل؟
صهیب حبلی: جریان المستقبل به دلیل دروغ پردازی‌ها که مقبولیت خود را از دست داد و رویگردانی مردم از آنان به یکی از مشکلات اصلی این جریان تبدیل شده است. الان همه کاره مستقبل فواد سنیوره است و تنها چیزی که برای این فرد اهمیت دارد ثروت اندوزی است. الجماعة الاسلامیة هم یکی دیگر از گروه‌های سلفی در لبنان است که مقبولیت نسبی میان مردم دارد. تفاوت میان این مجموعه که تحت نظر احمد الاسیر بود و الان اعضای این گروه این جمعیت را اداره می‌کنند با المستقبل در آن است که الجماعة الاسلامیة به صورت سازمان یافته حرکت می‌کند.
اهل سنت نیز خود به چند دسته تقسیم می‌شوند. برخی درصدد کسب ثروت هستند. برخی دیگر در افکار و عقاید خود متعصّب هستند و در راه نشر اندیشه‌های خود تلاش می‌کنند و دسته دیگر کسانی هستند که به دلیل برخوردهای غلط و رفتارهای تکفیری از دین و اسلام تبری می‌جویند.
رسا: شخصیت‌هایی مانند محمد علی جوزو یا سلیم سوسان به چه اندازه‌ای در میان مردم نفوذ دارند؟
احمد عبدالحمید: محمد جوزو از دشمنان طراز اول حزب‌الله و مقاومت است و از ابتدای جنگ تموز سال 2006 اولین کسی بود که انتقادهای شدیدی به حزب الله کرده و می‌گفت که پیروزی حزب‌الله در جنگ سی‌و‌سه روزه در مقابل اسرائیل پیروزی واقعی نبود اما سلیم سوسان مانند جوزو نیست بلکه او انسان مصلحت گرایی است و حتی دو داماد او نیز شیعی هستند.
صهیب حبلی: البته نباید منطقه را هم نادیده گرفت. منطقه صیدا با شیعیان ارتباط نزدیکی دارند اما منطقه‌ای که جوزو در آن زندگی می‌کند اینگونه نیست. به نظر من جوزو سخنان طایفه‌ای و قومیتی را با هدف جلب رضایت آل سعود مطرح می‌کند. البته ما شخصیت‌های بدتر از احمد الاسیر را هم داریم مانند شیخ عبدالله البقری، شیخ مصطفی الحریری که در رسانه‌ها مطرح نشدند.
رسا: پس این ظرفیت وجود دارد که آل سعود بعدها از این افراد در راستای اهداف خود سوء استفاده کند؟
احمد عبدالحمید: الان هم ارتباط میان این افراد با پیروان احمد الاسیر وجود دارد و آنان مشغول فعالیت هستند اما با این تفاوت که دیگر به صورت علنی مقاومت را مورد هجمه قرار نمی‌دهند.
رسا: نظر اهل سنت لبنان در مورد حضور نظامی و مستشاری حزب‌الله در سوریه چیست؟ آیا این اقدام را پذیرفته‌اند یا با آن مخالف هستند؟
صهیب حبلی: در ابتدا بسیاری از مردم مخالف ورود حزب‌الله به جنگ بودند اما بعد از مدتی که انفجارها و تهدیدها در لبنان بالا گرفت بسیاری از همین افراد از نظر خود رجوع کردند. البته در بعد سیاسی اهل سنت تندرو و متعصّب مانند جریان المستقبل که بخش اعظمی از تریبون‌ها و منبرها را در اختیار دارند با ورود حزب‌الله به خاک سوریه به شدت مخالفت می‌کنند.
احمد عبدالحمید: متاسفانه حامیان محور مقاومت در سیطره بر منبرهای دینی و تریبون‌های مذهبی عملکرد مناسبی نداشتند. به عنوان نمونه در صیدا بیشتر این تریبون‌ها میان سلفی‌ها، جریان المستقبل و جریان احمد الاسیر تقسیم شده و آنان منبرها را در اختیار گرفتند. حتی در نام گذاری مساجد نیز مسائل اختلافی را آشکار می‌کنند. در محله شیعه نشین در صیدا مسجدی ساخته و اسم آن را مسجد «سیدة عائشة» گذاشتند تا احساسات مذهبی شیعیان را تحریک کنند.
همین افراد وقتی با مردم عادی برخورد می‌کنند برای پرداخت حتی پول خرد چانه می‌زنند اما وقتی نوبت به ساخت مساجد، موسسه‌ها، نهادهای سلفی و ... می‌شود بدون هیچ مشکلی میلیون‌ها دلار هزینه می‌کنند که این واقعا جای سوال است که چنین انسان‌هایی که برای کمترین مبلغ این‌مقدار حریص هستند از کجا چنین پول‌هایی را تهیه کرده و صرف ساختن مساجد می‌کنند. آنها مناطقی را هم انتخاب می‌کنند که بسیار پرجمعیت است.
رسا: مواضع شیخ حسام العیلانی چگونه است؟
احمد عبدالحمید: شیخ العیلانی امام جماعت یکی از مساجد مناطق پرجمعیت لبنان بود ولی همین که در منبرها و سخنانش از حزب‌الله و محور مقاومت حمایت کرد به سرعت از امام جماعت برکنار شد و او را به مکان دور فرستادند که در مسجدش فقط نماز میت می‌خواندند. اما به فضل خدا بعد از مدتی جمعیت در آن منطقه افزایش یافت و مردم به سمت مسجد روانه شدند و شیخ حسام به فعالیت‌های حمایتی‌اش به همراه شیخ ماهر حمود ادامه داد.
رسا: برخورد سلفی‌ها با شیخ ماهر حمود چگونه است؟ آیا تلاشی برای برکناری او از امام جماعت صورت نگرفته؟
احمد عبدالحمید: آنها توانایی برکناری شیخ ماهر را ندارند زیرا مسجدی که او در آن نماز اقامه کرده و سخنرانی می‌کند با وجوهات مردم ساخته شده و شیخ حمود در میان مردم چهره‌ای شناخته شده است. اما با همه این‌ها شاید تعداد مساجد حامی مقاومت به ده عدد نرسد و حالا شما ببینید در مقابل پنجاه مسجد سلفی که در جهت تخریب چهره حزب‌الله فعالیت می‌کنند آیا این تعداد از مساجد جوابگو هست یا خیر. بعضی وقت‌ها افراد جدیدی به مسجدی که من در آن اقامه نماز می‌کنم می‌آیند و بعد از نماز وقتی سخنانم را می‌شنوند با خود می‌گویند که این اولین مسجدی است که در آن صحبت از دین و اسلام می‌شود و شیخ مسجد بشار اسد را لعن نمی‌کند و یا وارد بحث‌های اختلافی نمی‌شود.
کار به جایی رسیده که الان لعن بشار اسد در خطبه‌های مساجد سلفی به یک سنت تبدیل شده است. یکبار به یکی از شیوخ بزرگ سلفی گفتم که شما در تمامی شهرها و حتی در خطبه‌های مساجد برخی کشورها بشار اسد را آشکارا لعن می‌کنید اما دعای شما راه به جایی نمی‌برد. یا خداوند دعاهای شما را نادیده می‌گیرد و مورد قبولش نیست و یا آنکه بشار اسد انسان صالحی است که دعای شما تاثیری ندارد.
با هماهنگی که میان آنها و سلیم سوسان صورت می‌گیرد امامان مساجد سلفی‌ها تمام تلاش خود را برای سیطره بر سایر مساجد انجام می‌دهند.
رسا: شیخ محمد الحاج حسن که در میتینگ تبلیغاتی ترامپ هم حضور داشت را چقدر می‌شناسید؟ میزان مقبولیت او در بین مردم لبنان چقدر است؟
صهیب حبلی: من اولین بار که با او گفت‌وگو کردم او را نمی‌شناختم ولی کاملا از سخنان او متعجب شدم، به این معنا که تا کنون ندیده بودم یک شیخ شیعی اینگونه علیه شیعیان صحبت کند. یعنی فردی با لباس روحانیت شیعه که با لحن و ادبیات سمیر جعجع صحبت کند، این واقعا از عجایب دنیاست. جریان 14 مارس به افرادی مانند او نیاز دارد؛ شیعیانی که علیه محور مقاومت بنویسند و اظهار نظر کنند. شخص دیگری به نام رفعت انعام هم هست که یک خبرنگار شیعه است که برای روزنامه المستقبل وابسته به جریان سعد الحریری می‌نویسد و به شدت علیه مقاومت اسلامی لبنان اظهار نظر می‌کند. اینگونه شخصیت‌ها هیچ طرفداری هم بین شیعیان لبنان ندارند. من به بعلبک رفتم و با بزرگان روستای شمسطار که محمد الحاج حسن در آن به دنیا آمده است دیدار کردم. تصور کنید من که برای یک ختم به آنجا رفته بودم به عنوان یک شیخ سنی با استقبال شدید مواجه شدم اما از او به شدت بیزار بودند و تبری میجستند. من بعد از آن گفت‌وگو درباره او تحقیق کردم و متوجه شدم که در زندان بوده و حزب الله او را آزاد کرده و مسائل زیادی درباره زندگی او وجود دارد.
رسا:مانند سید محمد علی حسینی که موضع ضد حزب‌الله گرفته و حتی به زبان عبری هم مطالبی را در شبکه‌های اجتماعی در انتقاد از محور مقاومت منتشر می‌کند اما هیچگاه به حمایت از فلسطین یا محکومیت جنایت عربستان در یمن اشاره نکرده است.
صهیب حبلی: باید میان عالمان ربّانی و عالمان درباری تمایز قائل شویم. بسیاری از این افراد تحصیلات مشخصی ندارند و تنها با پوشیدن لباس علما به ثروت اندوزی روی آوردند و هیچ مقبولیتی هم در بین مردم ندارند.
رسا: جنبش‌های اسلامی مطرح در کشورهای منطقه مانند اخوان المسلمین قبل و بعد از بیداری اسلامی دستخوش تحولات و تغییر رویکرد شدند. علت این تغییر در رفتار چیست؟
احمد عبدالحمید: اخوان المسلمین که یکی از جنبش‌های بزرگ اسلامی است ساخته دست آمریکاست و آمریکا وقتی صلاح خود را در روی کار آوردن جریانی یا تغییر در رویکرد گروهی ببیند، از هیچ کوششی در این راه دریغ نمی‌کند. محمد مرسی رییس جمهور سابق مصر بی‌شک با تایید آمریکا روی کار آمد و با موافقت آمریکا هم برکنار شد. آمریکا صحنه گردان اصلی است و جریان‌های مطرح اسلامی بازیچه دست آمریکا هستند؛ حتی حاکمان کشورهای منطقه نیز از این قاعده مستثنا نیستند./981/ب911/ک