گزارشی از روابط استراتژیک تهران - بغداد

به گزارش خبرگزاری رسا، به نظر می‌رسد که برخلاف تلاش‌های اخیر ایالات متحده آمریکا، روابط جمهوری اسلامی ایران و عراق در عالی‌ترین سطوح خود قرار گرفته است. مقامات دولت عراق و در رأس آنها «عادل عبدالمهدی» و «برهم صالح» نخست وزیر و رییس جمهوری این کشور اهتمام ویژه ای به تقویت روابط تهران بغداد دارند و جمهوری اسلامی ایران نیز از این مسأله استقبال کرده و می‌کند.

پیشتر «برهم صالح» رییس جمهوری عراق با سفر به تهران و دیدار با مقامات ارشد جمهوری اسلامی ایران عزم دولت بغداد برای تقویت روابط با تهران در تمامی زمینه‌ها را نشان داده بود. وی در آبان ماه سال جاری در صدر هیأتی بلندپایه وارد تهران شد و با مقامات ارشد جمهوری اسلامی گفتگو کرد.

سفر برهم صالح به ایران تنها چند صباحی پس از روی کار آمدن وی در عراق به عنوان رییس جمهور، حاوی پیام مهمی برای طرف‌های خارجی بود و آن، اینکه تصمیمات سیاسی در جامعه عراق متأثر از عوامل خارجی نیست.

مقامات عراقی عزم خود را جزم کرده اند تا روابط خود با دیگر کشورها از جمله ایران را در چارچوبی خارج از سیاست‌های تنش زای آمریکا در منطقه، تعریف و تبیین کنند. این مسأله حاکی از آن است که سیاست «تطمیع و تهدید» کشورها برای انزوای ایران نه تنها مثمرثمر نبوده، بلکه نتیجه معکوس نیز داشته است.

اکنون نیز جمهوری اسلامی ایران تمایل همیشگی خود برای تقویت روابط با بغداد را به منصه ظهور رسانده است. «محمد جواد ظریف» وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران اخیراً ضمن سفر به عراق با مقامات این کشور از جمله همتای عراقی خود دیدار کرده است. دو طرف در جریان این دیدار در خصوص راهکارهای تقویت روابط دوجانبه و همچنین تحولات منطقه‌ای گفتگو کردند. امروز نیز رییس جمهوری کشورمان به بغداد سفر کرده است.

درهمین راستا، وزیر خارجه جمهوری اسلامی در نشستی با حضور وزیر خارجه عراق طی روز گذشته (یکشنبه) تأکید کرد: «روابط ایران و عراق راهبردی است و با خون جوانان دو کشور در نبرد با داعش به هم پیوند خورده است و هیچ کشوری نمی‌تواند آن را تضعیف کند». وی همچنین صراحتاً اعلام کرد که مذاکرات بسیار خوبی با همتای عراقی‌اش پیرامون مسائل دوجانبه و همچنین تحولات منطقه‌ای داشته است.

از سوی دیگر، «محمدعلی الحکیم» وزیر خارجه عراق نیز گفتگوهای دو طرف درباره مسائل دو جانبه و منطقه‌ای را ثمربخش دانست و تصریح کرد: «مسائل اصلی و محورهای مهمی با وزیر امورخارجه ایران مورد بررسی قرار گرفت و تفاهم‌های خوبی حاصل شد. وزیر خارجه عراق ابراز امیدواری کرد: «نتایج سفر رییس جمهوری اسلامی ایران به عراق و دیدار با برهم صالح، رییس جمهوری و عادل عبدالمهدی، نخست وزیر عراق در گسترش همکاریهای دوجانبه ثمربخش باشد.

سفرهای متقابل مقامات ایرانی و عراقی در واقع یک نه بزرگ توسط بغداد به قدرت‌های بیگانه و در رأس آنها ایالات متحده آمریکاست؛ قدرت‌هایی که خواستار آن هستند تا در شرایط تحریم اقتصادی علیه ایران، روابط و مناسبات دیگر کشورها با تهران نیز به نازل‌ترین سطح خود رسیده و در نهایت، محدود شوند.

با تمامی اینها، مقامات عراقی نه تنها به فشارهای خارجی پاسخ مثبت نداده و نمی‌دهند، بلکه تمام تلاش خود برای تقویت روابط با تهران را به کار بسته اند و آن را در رأس اولویت‌های خود قرار داده‌اند تا نشان دهند که عراق یک کشور مستقل بوده و سیاست خارجی آن تحت تأثیر عوامل خارجی تعریف نمی‌شود.

درهمین راستا، پیشتر نیز مقامات عراقی مواضع خود درقبال تحریم‌های ضد ایرانیِ آمریکا را به صورت شفاف اعلام کرده اند. به عنوان نمونه برهم صالح، رییس جمهوری عراق در این خصوص تأکید کرده بود: «ما در عراق به هیچ وجه نمی‌خواهیم که از تحریم‌های ضد ایرانی آمریکا متضرر شویم».

رییس جمهوری عراق همچنین تأکید کرده بود: «ما نمی‌خواهیم که عراق بار تحریم‌های آمریکا علیه ایران را به دوش بکشد». موضع شفاف مقامات عراقی در قبال تحریم‌های ضد ایرانی گویای این واقعیت است که مقامات عراقی حتی در سایه اعمال این تحریم‌های ضد حقوق بشری، عزم جدی برای تقویت روابط اقتصادی خود با تهران دارند.

از آنجایی که پیشتر آمریکایی‌ها حتی با زبان تهدید، صراحتاً اعلام کرده بودند که خواستار پایبندی بغداد به تحریم‌های ضد ایرانی هستند، اما سفرهای متقابل مقامات ایرانی و عراقی در شرایط کنونی و تصمیم دو طرف برای امضای توافقنامه‌ها و تفاهمنامه های همکاری مختلف، نشان می‌دهد که اوضاع آنطور که آمریکایی‌ها می‌خواهند پیش نمی‌رود.

قدرت‌های بیگانه طی مدت زمان گذشته همواره با تهدید مقامات عراقی به عدم برقراری مراودات اقتصادی و تجاری با تهران، تمام تلاش خود را برای کاهش نفوذ ایران در عراق به کار گرفته‌اند. با این حال، آنها با سفرهای متقابل مقامات تهران و بغداد، بار دیگر درخواهند یافت که حاکمیت «نظام تک قطبی» در جهان دیگر پایان یافته است و دیگر این واشنگتن نیست که حرف اول و آخر را می‌زند.

حتی احزاب و جریان‌های سیاسی مختلف نیز در برهه کنونی از تقویت روابط میان ایران و عراق استقبال به عمل می‌آورند. بسیاری از احزاب عراقی از سیاست دولت بغداد در تقویت روابط با تهران رضایت کامل دارند و آن را در راستای تأمین منافع ملی عراق می‌دانند؛ مسأله ای که به هیچ وجه به مذاق قدرت‌های بیگانه خوش نمی‌آید.

درهمین ارتباط، «سید عمار حکیم» رییس ائتلاف «اصلاح و بازسازی» عراق معتقد است: «سفر ئیس جمهور ایران به بغداد بسیار مهم است و در مقطعی حساس انجام می‌شود. این امر نشان از اهتمام ویژه دو کشور برای گسترش و تقویت روابط فی‌مابین در بالاترین سطح دارد».

وی همچنین تأکید می‌کند: «دولت کنونی عراق درخصوص تحریم‌های اعمالی علیه ایران، به فشارهای آمریکا تن نداده است. دولت عراق در تلاش است تا بر اساس قوانین بین‌المللی، منافع عراق و ارزش‌های اخلاقی و انسانی، توازن را در روابط خود با دیگر کشورها حفظ کند».

در همین حال، «هادی العامری» دبیرکل سازمان بدر عراق با بیان اینکه روابط بغداد با تهران از اهمیت ویژه ای برخوردار است، می‌گوید: «ما از روابط و مناسبات با جمهوری اسلامی ایران بسیار خرسند هستیم. واقعیت آن است که مستشاران ایرانی در کنار عراق با تروریست‌های تکفیری داعش جنگیدند».

برهمین اساس، پر واضح است که دولت عراق در مسیر کنونی خود یعنی تقویت روابط با جمهوری اسلامی ایران در تمامی زمینه‌ها، پشتوانه احزاب را نیز دارد و می‌تواند روی آن حساب ویژه ای باز کند. در هر صورت آنچه که پر واضح به نظر می‌رسد این است که روابط میان تهران و بغداد در بهترین حالت خود قرار دارد.

این روابط حسنه و تنگاتنگ که اخیراً نیز بسیار تقویت شده، موجبات خرسندی مقامات عراقی را نیز فراهم آورده است و این مسأله نشان از آن دارد که مقامات بغداد نگران پیامدهای احتمالی تقویت روابط خود با تهران از سوی قدرت‌های بیگانه نیستند و با عزمی جدی این مناسبات را دنبال می‌کنند.

این مسأله آنجا آشکارتر می‌شود که سخنان «برهم صالح» رییس جمهوری عراق با تعدادی از خبرنگاران و روزنامه‌نگاران ایرانی در کاخ ریاست جمهوری عراق، منتشر شد. وی در این دیدار به نقل خاطره دیدار چندماه قبل خود با رهبر معظم انقلاب اسلامی پرداخت و با اشاره به بیانات ایشان درباره حضور بیش از دو میلیون زائر ایرانی در راهپیمایی ۲۰ میلیونی اربعین امسال به زبان فارسی گفت: «مقام معظم رهبری فرمودند که ارتباط همراه با مهر و محبت بین دو ملت در حال تقویت است»./847/ب101/ف

منبع: مهر