مهدکودک روضه؛ خطری برای نسل آینده
عزای امام حسین (ع)، برگ برنده تربیت نسل آینده است که با تفکیک فضای روضه از فضای مهدکودک یا هیأت‌های کودکانه، خطری بزرگ که آینده کودکانمان را تهدید می‌کند.
به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، جوانه عشق به امام حسین (ع)، از دوران کودکی در دل هر عزاداری شکوفا می‌زند، شاید اولین روزی که مادر لباس مشکی به تن‌مان کرد، دست‌مان را گرفت و برد روضه را به خاطر بیاوریم، شاید برای اولین بار می‌دیدیم در روضه مادر جلویمان گریه می‌کند و برایمان سوال می‌شد، مادر همیشه استوارم که جلوی مشکلات خم به ابرو نمی‌آورد، چه شده مثل ابر بهار گریه می‌کند؟ از مادر علت اشک‌هایش را می‌پرسیدیم، مادر با حوصله از امامی می‌گفت که مظلومانه شهیدش کردند و ما هم ته دلمان برای امام غصه می‌خوردیم. وقتی هم همراه پدر می‌رفتیم، سینه می‌زدیم و در عالم بچگی، کتیبه‌های مشکی در و دیوار را می‌دیدیم و با حسین(ع) حسین(ع)های زیر لب، انس می‌گرفتیم.
آن زمان، گاهی می‌رفتیم روضه‌های خانگی، بچهها در دل هیأت بازی می‌کردند، توی هیات دنبال هم می‌دویدند و سری به دیگ غذا می‌زدند اما وسطش نگاهشان می‌افتاد به سینه‌زدن بزرگترها و اشک روی گونه‌ها، دست از بازی می‌کشیدند و بزرگترها را همراهی می‌کردند هروقت هم خسته می‌شدند دوباره می‌رفتند کنج حیاط، بازی کنند اما صدای روضه مدام توی گوششان می‌پیچید.
آن زمان در روضه‌ها خبری از مهدکودک و هیات‌های کودکانه نبود. بچهها کنار مادر و پدر، عزاداری می‌کردند، پسرها زنجیرهای کوچکشان را روی شانه می‌انداختند و دست در دست پدر می‌رفتند توی قافله، دخترها چسبیده بودند به مادرها، لرزش شانه‌های مادر هنگام گریه برای حسین(ع) را حس می‌کردند.
مهدکودک در روضه، آسیب‌زا است
چند سالی است وجود مهدکودک‌ها و هیأت‌های کودکانه در هیأت‌های اصفهان پررنگ شده است، مادر و پدر دست دلبندشان را می‌گیرند و می‌‌روند روضه، اما خودشان در مجلس اباعبدالله(ع) می‌نشینند و فرزندشان در مهدکودک سرگرم بازی است، این درحالی است که روضه مادر در کنار فرزندش برکت پیدا می‌کند، مادر و پدر برای آنکه به عزاداری خود برسند و فرزندشان را از سر خود باز کنند آنها را به مهدکودک هیأت می‌فرستند، جایی که بویی از برکت روضه نبرده است.
اما برخی از هیأت‌ها، به جای مهدکودک، هیأت‌های کودکانه ایجاد کردند، هیأت‌هایی که سخنران و مداح دارد و مفاهیم عاشورایی را با زبانی ساده‌تر به بچهها منتقل می‌کند، اگرچه بچهها در این هیأت‌های کودکانه حوصله‌شان سر نمی‌رود و بهتر مفاهیم را می‌فهمند اما الگوگیری‌شان برای عزاداری هم‌سن و سالانشان هستند نه پدر و مادرها.
امیر اخوت، کارشناس مذهبی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در اصفهان در این‌خصوص بیان می‌کند: اگر فضایی مستقل از روضه برای بچهها ایجاد کنیم و بچهها هیچ صدایی از روضه نشنوند و هیچ القایی از اینکه آمده‌اند روضه و عزاداری، در آنها ایجاد نشود، مطلوب نیست.
آثار تربیتی حضور بچهها در روضه
وی با بیان اینکه بچهها باید در فضای روضه امام حسین(ع) قرار بگیرند، خاطرنشان کرد: حضور بچه در روضه، به خاطر آثار تربیتی که بحث القا دارد مهم است، القا یعنی حس عزادار بودن و حس همراهی بزرگترها در یک مراسم جمعی یا مناسک مذهبی، حس ذخیره‌سازی عاطفی و ارتباط با امام و ارتباط با پدری مهربان که با دیدن و شنیدن صحنه‌هایی که در روضه اتفاق می‌افتد، ایجاد می‌شود.
اخوت معتقد است گاهی تعریف قصه و داستان از طرف مربی هیات کودک روضه، حس خوب روضه را به بچه منتقل می‌کند، ولی مربی جای دیگران را نمی‌گیرد و بچهها باید در روضه در کنار ارتباط با مربی، مفاهیم را از پدر و مادر نیز دریافت کنند.
کودک باید در فضای روضه نفس بکشد
کارشناس مذهبی با اشاره به اینکه مربی به تنهایی نمی‌تواند با بازی و نقاشی، مفاهیم عاشورایی را منتقل کند، در این‌خصوص توضیح می‌دهد: هرچند در کنار بازی، مربی عزاداری‌ها و قافله‌های کودکانه راه بیندازد، ولی اینها جای ارتباط با روضه را به صورت مستقیم و غیرمستقیم نمی‌گیرد، بچهها باید بتوانند در فضای روضه نفس بکشند.
وی معتقد است باید اقتضای سنی و ظرفیت بچهها را برای حضور در روضه، در نظر گرفت و در این‌باره می‌گوید: ممکن است یک بچه ده دقیقه ظرفیت حضور در برنامه عزاداری را داشته باشد و برگردد به فضای بازی، مدیریت این کار نیازمند همکاری پدر و مادر و مربی هیأت کودک است، نباید بچهها را ملزم کنیم که حتما در روضه بمانند یا حتما در هیأت کودک، پدر و مادر تشخیص می‌دهند فرزندشان چقدر ظرفیت روضه دارد و چقدر ظرفیت مهدکودک هیأت را.
اخوت در توصیه‌ای به مداحان و سخنرانان بیان می‌کند: بهتر است مداح و سخنران مراسم هماهنگ شود تا حواسشان به حضور بچهها باشد، سخنرانان کمی ساده‌تر صحبت کنند و مداح‌ها شعرهای قابل فهمی را بخوانند و برای سینه‌زنی به کوچک‌ترها هم میدان دهند.
تلفیق حضور بچهها در هیأت بزرگسالان و مهدکودک
کارشناس مذهبی می‌گوید: باید بین سخنران، مداح و پدر و مادر انسجام ایجاد کنیم برای مثال سخنران در ابتدای مجلس، داستانی را برای بچهها بگوید حتی بسته به فضای جلسه جایزه بدهد، بعد از داستان سخنران بچهها بروند هیأت کودک روضه و در آخر هیأت هم در عزاداری شرکت کنند، البته برای همه بچهها نمی‌شود نسخه یکسانی پیچید برای همین باید گزینه‌های متعدد را در هیأت با توجه به شرایط سنی و تربیتی آنها در نظر بگیریم.
وی استقلال بچهها در روضه اباعبدالله(ع) را به طور کلی مناسب نمی‌داند و معتقد است همین که بچه فضای سیاهپوشی روضه، سینه‌زنی و اشک پدر و مادر را ببیند و پدر و مادر برایش یاران امام حسین(ع) را در روضه توضیح دهند، تاثیر خوبی در تربیت او می‌گذارد، ضمن اینکه فرزندشان در کنار آنها حس آرامش دارد. البته که این مباحث مربوط به کودکان است، نه نوجوانان.
کمک به ایجاد شعور حسینی در هیأت نوجوان انصارالحسین(ع)
در ادامه سراغ یکی از هیأت‌های اصفهان که دو هیات کودک و هیأت نوجوانان در کنار روضه اصلی ایجاد کرده رفتیم. محمدجواد نادرالاصلی، مسوول هیأت نوجوانان انصارالحسین(ع) درخصوص اقداماتی که در این هیات انجام می‌شود، در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در اصفهان اظهار می‌کند: هیأت نوجوانان انصارالحسین(ع)، مخصوص بچه‌های دختر و پسر ۹ تا ۱۲ است و تلاش می‌شود مفاهیم متناسب با این رده سنی به بچهها منتقل شود.
وی با بیان اینکه این هیأت در تلاش است تا شعور حسینی که برای بزرگسال با سخنرانی به وجود می‌آید را برای کودک بوسیله اجرای تئاتر و مسابقه به وجود آورد، می‌گوید: به این معنی نیست که بچهها از رفتن در هیئات اصلی و سینه زنی و دیدن اشک پدر و مادر بی‌نیازند، حتما حضورشان در آن مجالس به شور حسینی کمک می‌کند.
نادرالاصلی بااشاره به اینکه در هیأت نوجوانان انصارالحسین(ع) ده موضوع از جمله شجاعت، دفاع از حق، حیا و... هر شب با مصادیق و قالب‌های متنوع ازجمله نمایش عروسکی، طرح خادم‌الحسینی و... کار می‌شود، تصریح می‌کند: در هیأت نوجوانان شعور حسینی به وجود می‌آید و در هیات بزرگسالان شور حسینی، این دو مکمل هم هستند و اینکه بچهها صرفا در هیأت نوجوانان باشند، کافی نیست.
مسوول هیأت نوجوانان انصارالحسین(ع) معتقد است شعور حسینی به معنای انتقال مفاهیم در هیأت بزرگسال خسته کننده است و از بچه در این سن انتظار انتقال شعور حسینی در آن مجلس را نمی‌توان داشت، بچهها استقبال خوبی از این هیأت کرده‌اند.
حضور کودک در روضه، باید همراه با والدین باشد
وی درخصوص نامگذاری این هیأت، به عنوان «هیأت نوجوانان» به جای «مهدکودک»، می‌گوید: مهدکودک اگر به معنای از شر بچه راحت شدن باشد، منطقی نیست، نباید این طور باشد که پدر و مادر برای آنکه از شر بچه راحت شوند و راحت به عزاداری خودشان برسند، بچه را جایی خارج از روضه بگذارند، این شور حسینی باید نسل به نسل منتقل شود اگر بچه در هیأت است باید پدر و مادر هم در هیأت باشند.
هیأت کودک انصارالحسین(ع) جدای از هیأت نوجوانان است و برای کودکان ۳ تا ۶ سال برنامه دارد چراکه شیوه انتقال مفاهیم کودکان و نوجوانان متفاوت است.
هیأت کودکان و نوجوانان مجموعه فرهنگی پانزده خرداد و مدرسه طاها نیز از دیگر هیأت‌هایی است که حضور بچهها در آن پررنگ است. تا دو سه سال پیش هیأت بزرگسالان و بچهها، یکی بود ولی امسال این دو هیأت از هم جدا شده است.
احمد رجایی، مربی پرورشی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در اصفهان درخصوص جدایی هیأت بزرگسالان و هیأت کودکان می‌گوید: دو سه سالی است هیأت را در مکان باز مدرسه طاها برگزار می‌کنیم و همزمان هم هیأت بچهها بود هم بزرگسالان، اما با چالشی مواجه شدیم.
چالش حضور بچهها در هیأت بزرگسالان
وی درخصوص چالش‌ها تصریح می‌کند: بچهها دوست داشتند هیجانات و رفتار نوجوانانه خودشان را در هیأت بروز دهند و سینه‌زنی خودشان را داشته باشند، سخنرانی هیأت بزرگسالان را خیلی متوجه نمی‌شدند و گاهی بزرگسالان تکان دادن پرچم یا سینه‌زنی بچهها را نمی‌پسندیدند و می‌گفتند نظم جلسه به هم می‌خورد، امسال با توجه به اینکه کرونا آنچنان مطرح نیست و مدرسه دخترانه طاها نیز به مجموعه اضافه شده، برای همین روضه مخصوص کودکان و نوجوانان در نزدیکی مدرسه پسرانه طاها در نظر گرفتیم و پدر و مادرها بچهها را آنجا تحویل می‌دهند و رسید می‌گیرند و پایان روضه بچه را تحویل می‌گیرند.
رجایی درخصوص برنامه‌هایی که در هیأت کودکان و نوجوانان برگزار می‌شود، توضیح می‌دهد: در روضه نوجوانان، زیارت عاشورا توسط بچهها خوانده می‌شود و دو نفر از مربیان مدرسه، به روایت واقعه عاشورا به صورت نمایشنامه می‌پردازند، بعد از آن انیمیشن ۲۰ دقیقه‌ای از وقایع عاشورا گذاشته می‌شود و سپس نوبت به مداحی و عزاداری می‌رسد، بچهها در آخر شعری را هم‌نوا با هم می‌خوانند.
مربی پرورشی به این نکته نیز اشاره می‌کند که چند شب آخر بچهها به صورت قافله به سمت هیأت بزرگسالان حرکت می‌کنند تا هم‌نوایی خود را جلوی پدر و مادرهایشان اجرا کنند، این باعث می‌شود بچهها به نوعی به خودشکوفایی رسیده و مباحث خود را جلوی بزرگترها بروز دهند.
وی درخصوص پذیرایی هیأت کودکان و نوجوانان نیز می‌گوید: گاهی بچهها چای یا غذای بزرگترها را نمی‌پسندند برای همین حین مراسم به جای چای با شیرکاکائو، هندوانه و... از بچهها پذیرایی می‌کنیم و غذای نذری بچهها نیز متفاوت و مورد پسند آنها است، هر روز روضه شب قبل را نقد می‌کنیم تا آن را بهبود بخشیم و بچهها خاطره خوبی از روضه محرم داشته باشند.
مهدکودک متفاوت از هیأت کودکان
رجایی درخصوص نقدهای وارد بر هیأت‌های کودک می‌گوید: این نقد به مهدکودک برمی‌گردد که بچهها فقط بازی می‌کنند و از فضای معنوی دور می‌شوند ولی این درصورتی است که در هیأت کودکان و نوجوانان مجموعه فرهنگی پانزده خرداد و مدرسه طاها بچهها هم در هیأت گریه می‌کنند چون فضای روضه و مداحی و سینه‌زنی دارد.
مربی پرورشی می‌گوید طبق تجربه به این رسیدیم که بچه کنار پدر و مادر در عزاداری حال خوبی ندارد و حوصله‌اش سر می‌رود، مدام دوست دارد برود بیرون از هیأت و در هیأت کودکان این فضا به بچه‌های اجتماعی و برون‌گرا داده می‌شود تا ضمن پذیرش مسوولیت، عزاداری کنند و فضا برایشان خسته‌کننده نباشد، چراکه وقتی بچهها دوستانشان را در حال گریه و سینه‌زنی می‌بینند، آنها هم می‌نشینند و عزاداری می‌کنند درصورتی که ممکن است کنار پدر و مادر این اتفاق نیفتد.
شب گذشته رفته بودم هیات کودکان و نوجوانان مجموعه فرهنگی پانزده خرداد و مدرسه طاها، بچهها همه‌کاره بودند، اول کار پسر کوچکی نایلونی برای کفش‌هایم دستم داد و رفتم قسمت زنانه، دخترها سمت چپ حیاط بودند و پسرها سمت راست، دو نفر از مربی‌ها برای بچهها داستان کربلا می‌گفتند و وقتی حین داستان سوال می‌پرسیدند، بچهها دست‌های کوچکشان را بالا می‌آوردند و با همان شور کودکانه می‌گفتند:« آقا ما بگیم؟ آقا ما بگیم؟» یکی از دخترها، عبای کوچکش را روی سر انداخت، روسری‌اش را زیر چانه سفت کرد، بعد هندوانه‌های قاچ شده را به بقیه دخترها تعارف کرد. در قسمت پسرها هم همینطور.
اشک چشم‌های کودک ۹ ساله
چند تا از دخترها و پسرها هم خادم بودند، چوب‌پرهای سبز را گرفته بودند دستشان، گاهی با پرهایش بازی می‌کردند گاهی خسته می‌شدند و می‌نشستند، قد بعضی‌شان اندازه قد چوب‌پر بود. روضه که شروع شد، در کمال ناباوری صدای گریه دخترها را می‌شنیدم، اولش باورم نمی‌شد، سرم را کج کردم سمت دختر کناری‌ام، به نظر کلاس سومی می‌آمد، چراغ‌ها خاموش بود اشک چشم‌هایش زیر تک نور سبز روضه، برق می‌زد و های های گریه می‌کرد. بقیه دخترها چادرشان را انداخته بودند روی صورتشان و تکان می‌خوردند. پسرها کوچه باز کردند و بر سینه کوبیدند، صدای یاحسین(ع) گفتن کودکانه‌شان هنوز در گوشم است.
با این تفاصیل هیأت‌ها، به خصوص هیأت‌های بزرگ، آنقدر مراسم‌شان طولانی است که بزرگترها هم خسته می‌شوند چه برسد به کودکان، برای همین به نظر می‌رسد با این تنوعی که امروزه از هیأت‌ها وجود دارد، خانوده‌ها باید دنبال هیأتی مناسب حضور بچهها بگردند.
ارسال نظرات