نگاهی بر کتاب "کرانه‌های بندگی"
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا مؤسسه انتشارات زمزم هدایت وابسته به پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (علیه‌السلام) کتاب کرانه‌های بندگی نوشته حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید قوام الدین حسینی سیاهکلرودی را منتشر کرده است.
مؤلف کتاب را در دوازده فصل با عنوان‌های: تحلیل واژگان، عبودیت در باور، عبودیت در رفتار، آثار عبودیت، آسیب‌شناسی عبودیت، تجلی عبودیت در حوزه فردی، تجلی عبودیت در حوزه اجتماعی، تجلی عبودیت در حوزه اقتصادی، تجلی عبودیت در ولایت مداری، عبودیت و عرفان، نقش عبودیت در زندگی انبیاء و امامان و بحران عبودیت در عصر معاصر تدوین کرده است.
عبودیت و پرستش خدای یگانه از اصیل‌ترین نیازهای انسانی است و جان پرآشوب آدمی تنها با آن سامان می‌یابد و آرام می‌گیرد، راه کمال و سعادت را می‌پیماید و به قرب و ولایت الهی بار می‌یاب به همین دلیل نگارنده در مقدمه کتاب درباره اقسام عبودیت چنین می‌نویسد:
عبودیت را نمی‌توان در عبادت خشک و بی‌روح یافت. عبودیت، پیوند سایه عمیق و همه جانبه بین آدمی و مبدأ هستی ایجاد می‌کند و بر همه شئون حیاتی انسان سایه می‌افکند و روابط چهارگانه او را با خود، خدا، طبیعت و جامعه تنظیم می‌کند.
عبودیت گاه به شکل عبادتی فردی تجلی می‌کند، گاهی در اجتماع انسانی در قالب مناسک عبادی، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر تجلی می‌یابد و گاه شکل اقتصادی به خود می‌گیرد.
هر ذهن پویایی پس از درک حقیقت عبودیت و گستره مفهومی آن، با این پرسش‌ها رو به رو می‌گردد: فلسفه بندگی خدا چیست؟ چرا آدمی باید تنها خدا را بپرستد و به رفتار خود رنگ الهی ببخشد؟ بنابراین نویسنده در صفحه 22 از فصل اول کتاب در توضیح فلسفه عبودیت چنین می‌آورد:
1-فقر و نیاز: خدای متعال دارای کمالات بی‌منتها و منشأ همه کمالات وجودی است. آدمی همچون دیگر موجودات، در اصل وجود و کمالات وجودی خویش، نیازمند خدای متعال است. این فقر ذاتی راهی جز بندگی و نیاز پیش روی آدمی نمی‌گذارد و او را به مرکز دایره هستی و کمال نزدیک می‌سازد: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ»؛ اى مردم شما به خدا نيازمنديد و خداست كه بى نياز ستوده است.
2- هدف آفرینش انسان‌ها: از نظر قرآن کریم، هدف‌های آفرینش انسان‌ها عبارتند از: آزمایش انسان‌ها، شناخت صفات خدای متعال، عبودیت خدای متعال و شمول رحمت الهی. خدای متعال عبودیت را از اهداف مهم آفرینش جن و انس معرفی می‌کند و می‌فرماید: «وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ»؛ جن و انس را جز برای پرستش خود نیافریدیم.
3-راه کمال: خدای متعال ابزار لازم برای رسیدن به کمال را به هر موجودی بخشیده و او را در مسیر کمالش هدایت کرده است. تفاوت انسان‌ها با موجودات دیگر، در آزادی و قدرت انتخاب راه سعادت و کمال است. سعادت و کمال حقیقی انسان‌ها در سایه بندگی خدای متعال به دست می‌آید.
4- انگیزه‌های متعالی: آزادگان با انگیزه‌های متعالی خداوند را می‌پرستند. روایات چنین عبادتی را بالاترین گونه بندگی و عبادت می‌شمارند. این انگیزه‌های متعالی والاترین فلسفه‌های بندگی خدا را بیان می‌دارند که عبارتند از:
1-4. شکر نعمت‌های خداوند: نعمت‌های خدای متعال تمام کرانه‌های هستی را فرا گرفته است. آنان که نعمت‌های بی‌کران الهی را در تمام وجود خویش و سراسر هستی می‌یابند، او را برای شکر نعمت‌های بی‌شمارش می‌پرستند.
2-4. حب خدای متعال: آن گاه که عشق و محبت به خدای متعال، وجود بنده را فراگیرد، همیشه و همه‌جا به یاد او است و او را با عشق و شور می‌پرستد. چنین کسی به عبادت و بندگی خدا عشق می‌ورزد.
3-4. شایستگی خدای متعال برای پرستش: خدای متعال با کمالات بی‌منتهایش، شایسته عبودیت است؛ چنانکه امام علی فرمود: «وَجَدْتُكَ اَهْلا لِلْعِبادَةِ فَعَبَدْتُكَ»؛ تو را شایسته پرستش یافتم، پس تو را پرستیدم.
روزه همانند دیگر احکام اسلامی از حکمت‌ها و مصالحی ریشه می‌گیرد. با اندیشه در متون دینی می‌توان به گوشه‌هایی از این حکمت‌ها پی برد. نگارنده نیز در توصیف حکمت‌های روزه به چندین مورد اشاره کرده، می گوید:
1- تقوا: قرآن کریم، تقوا؛ یعنی روحیه فرمانبرداری از دستورهای الهی و خویشتن‌داری در برابر گناه را حکمت روزه برمی‌شمارد: «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيامُ كَما كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ؛ «ای اهل ایمان، بر شما هم روزه واجب گردید چنانکه امم گذشته را فرض شده بود، و این دستور برای آن است که پاک و پرهیزکار شوید. تحمل گرسنگی و تشنگی و چشم‌پوشی از لذت‌های مباح، تمرین عملی برای تقویت اراده و روحیه فرمانبرداری از خداست.
2- تثبیت اخلاص و خداخواهی: بندگی خداوند بزرگ با دل دادن به این و آن و دل‌خوش بودن به غیر خدا سازگاری ندارد. روزه‌دار با کنار زدن این دلبستگی‌ها و ترک گفتن لذت‌های مباح، راه را برای اخلاص در بندگی و خداجویی هموار می‌سازد. حضرت فاطمه فرمود: «فَرَضَ اللَّهُ الصِّيامَ تَثبْيتاً لِلْاخْلاصِ؛»؛ خداوند روزه را به خاطر تثبيت اخلاص واجب كرده است.
3- دیدار حق: پیروی از هواهای نفسانی، جان را تیره می‌سازد و حجاب دیدار جمال حق می‌گردد. امام صادق فرمود: «لاَ حِجَابَ أَظْلَمُ وَ أَوْحَشُ بَيْنَ اَلْعَبْدِ وَ بَيْنَ اَللَّهِ تَعَالَى مِنَ اَلنَّفْسِ وَ اَلْهَوَى وَ لَيْسَ لِقَتْلِهِمَا وَ قَطْعِهِمَا سِلاَحٌ وَ آلَةٌ مِثْلُ اَلاِفْتِقَارِ إِلَى اَللَّهِ سُبْحَانَهُ وَ اَلْخُشُوعِ وَ اَلْجُوعِ وَ اَلظَّمَإِ بِالنَّهَارِ وَ اَلسَّهَرِ بِاللَّيْلِ»؛ پرده‌ای تاریک‌تر و وحشتناک‌تر بین بنده و خدای متعال مانند نفس و هواهای نفسانی وجود ندارد و سلاحی برای نابودی و ریشه کن ساختن آن‌ها مانند پناه بردن به خدا و ترس از او و گرسنگی و تشنگی در روز و بیداری در شب وجود ندارد.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید قوام الدین حسینی سیاهکلرودی در فصل دوازدهم به بحران عبودیت در جهان معاصر پرداخته و عناوین این فصل را چنین برمی‌شمارد: عبودیت در آموزه‌های اسلامی، انحراف از عبودیت در جهان معاصر، انسان‌پرستی مدرن، شیطان‌پرستی و راهکارهای رهایی.
سردمداران نظام حاکم بر غرب برای حفظ ارزش‌های لیبرال دمکراسی و جلوگیری از گرایش به ادیان الهی به ویژه اسلام، زمینه ایجاد و رشد انواع عرفان‌های دروغین و دین‌های ساختگی، از جمله شیطان‌پرستی را فراهم ساخت. بنابراین، نگارنده در توضیح علت انحراف عبودیت در جهان معاصر به سمت شیطان‌پرستی چنین می‌نویسد:
تقدیس و پرستش شیطان، پیشینه کهنی در تاریخ ندارد. خدای متعال انسان‌ها را از پرستش شیطان بازمی‌دارد. مفسران قرآن، پرستش شیطان را به معنای پیروی از فریب شیطان یا پرستش بت‌ها با فریب شیطان می‌دانند. آنتوان لاوی آمریکایی در نیمه قرن بیستم، شیطان‌پرستی جدید در آمریکا بنا نهاد و کلیسای شیطان را تأسیس کرد. وی دو کتاب به نام‌های «انجیل شیطان» و «آئین شیطان‌پرستی» به چاپ رساند. این گروه دارای سمبل‌ها و نشانه‌های ویژه‌ای هستند و بیشتر آن‌ها موجودی غیرمادی به نام شیطان را نمی‌پرستند و تنها شیطان را نمادی برای مخالفت با ارزش‌های الهی می‌دانند.
مؤسسه انتشارات زمزم هدایت وابسته به پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (علیه‌السلام) کتاب کرانه‌های بندگی را در 160 صفحه و با شمارگان 2000 نسخه و قیمت 7000 تومان روانه بازار نشر کرده است.
علاقه‌مندان می‌توانند برای تهیه این کتاب به آدرس قم خیابان دور شهر نبش کوچه سوم پلاک هشتاد و یک مراجعه و یا با شماره تلفن: 37730735- 09102042071 تماس حاصل نمایند./۹۹۸/ن ۶۰۱/ش