یادداشت؛
افق حوزه انقلابی در گام دوم
یکی از رسالت‌هایی که آغاز خوبی برای جوشش حرکت‌های نوین حوزه علمیه برای گام دوم انقلاب خواهد بود، تبیین و گسترش مفهوم انقلابی ماندن حوزه است.
به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، سال‌هاست که همنشین دوستان و استادان عزیز در حوزه علمیه شده‌ام؛ اما در بسیاری از این همنشینی‌ها در فکر این بودم که حوزه مطلوب چه مؤلفه‌هایی دارد؟ اگر بخواهم طلبه موفقی برای آینده خود باشم، چه ویژگی‌هایی را باید دارا باشم؟ و سؤالاتی دیگر از این قبیل... .
جالب است بدانید پاسخ‌هایی که بزرگان و اساتید می‌دادند گاه به اندازه‌ای متفاوت بود که راه را با بیراهه به اشتباه می‌انداخت. عده‌ای از حضور مؤثر در اجتماع و برخی نیز از گوشه‌گیری و ذکر سخن می‌گفتند. عده‌ای از مبارزه با ظلم و استکبار و عده‌ای دیگر از حضور 30 ساله در دروس خارج فقه و اصول. عده‌ای از تولید علوم اسلامی با هدف تشکیل تمدن نوین اسلامی و برخی نیز نگاهشان دربرابر نظام‌سازی کمرنگ بود.
انقلابی بودن، شاخصه کلیدی حوزه مطلوب
تئوری‌های بسیاری برای حوزه مطلوب در بازار علم و دانش عرضه می‌شود. به نظر نگارنده منظومه فکری شخصیت‌های اصیلی چون امام خمینی(رضوان‌الله تعالی علیه)، مقام معظم رهبری(حفظه‌الله)، شهید مطهری(رحمه‌الله) پویاتر و قریب‌تر به اندیشه اسلام ناب است. از این رو محور این یادداشت نیز اندیشه‌های رهبر انقلاب قرار گرفته است.
حضرت آیت الله خامنه‌ای پیرامون ضرورت انقلابی بودن و انقلابی ماندن حوزه علمیه می‌فرمایند:
«بنده عرض می‌کنم اگر بخواهیم نظام اسلامی -همین نظامی که الان تشکیلاتی دارد، قوای سه‌گانه‌ای دارد، نیروهای مسلّحی دارد، دستگاه‌ها و سازمان‌های گوناگونی دارد- انقلابی بماند، اسلامی بماند، حوزه‌ی قم باید انقلابی بماند؛ اگر حوزه‌ی قم انقلابی نمانَد، حوزه‌های علمیّه اگر انقلابی نماندند، نظام در خطر انحراف از انقلاب قرار خواهد گرفت.» (بیانات در دیدار اعضای مجمع نمایندگان طلاب و فضلای حوزه علمیه قم، ۱۳۹۴/۱۲/۲۵)
«طلبه‌ی ما، استاد ما، فاضل ما، عالِم ما، مرجع ما اگر چنانچه معتقد به این تحوّل عظیمی که اسمش انقلاب است، بود، به درد این کشور خواهد خورد. اگر معتقد به این نبود، به درد کشور نمی‌خورد، به درد جمهوری اسلامی نمی‌خورد؛ باید معتقد باشد.» (بیانات در دیدار اعضای مؤسسه عالی فقه و علوم اسلامی، ۱۳۹۷/۱۲/۱۳)
رسالت دغدغه مندان حوزه علمیه
بی‌تردید در عصری که انقلاب اسلامی تبدیل به یک درخت تنومند چهل ساله شده است، بایستی برای گام دوم آن خردمندانه و استوار قدم برداریم. یکی از رسالت‌هایی که آغاز خوبی برای جوشش حرکت‌های نوین حوزه علمیه برای گام دوم انقلاب خواهد بود، تبیین و گسترش مفهوم انقلابی ماندن حوزه است. در این راستا از هیچ‌گونه اقدامی نباید کوتاهی کرد. به‌عنوان نمونه می‌توان به اقدامات زیر اشاره کرد:
پژوهش‌های وسیع و دقیق علمی، برگزاری نشست‌های علمی، برگزاری مناظره‌های علمی، ایجاد کرسی‌های آزاد‌اندیشی برای گفتگو کردن پیرامون این موضوع، انتشار صدها کتاب و مقاله علمی و رسانه‌ای به‌گونه‌ای که محیط‌های علمی را اقناع کند.
متأسفانه آن‌گونه که باید و آن‌گونه که شایسته این موضوع است بدان پرداخته نشده است. ضمن این‌که تمامی این فعالیت‌ها بایستی در محیطی کاملاً آزادانه و منطقی اجرا شود.
تمدن نوین اسلامی بزرگترین آرمان حوزه انقلابی
همان‌گونه که دیدبان انقلاب اسلامی در مقاطع گوناگون فرموده‌اند، بزرگترین آرمان انقلاب اسلامی تحقق تمدن نوین اسلامی است. بدیهی است که جایگاه حوزه انقلابی در خط مقدم این آرمان قرار دارد. بدین معنا که اگر قرار باشد گام‌هایی در این راستا برداشته شود، حوزه‌های علمیه بایستی اولین گام‌ها را بردارند.
شاید در نشست‌های تخصصی تعاریف گوناگونی را برای تمدن اسلامی بیان دارند؛ اما بسیاری از این تعاریف و نوشته‌ها راهی را برای آینده هموار نخواهد کرد. منظور نگارنده از تمدن اسلامی عبارت است از تحقق عینی دین اسلام در سطح وسیع جهانی. این‌که بشریت طعم شیرین عدالت، اخلاق، معنویت، آرامش، خدادوستی، و سایر مفاهیم ارزشمند اسلامی را به خوبی درک کند.
تشکیل حکومت دینی، لازمه تحقق تمدن اسلامی
از طریق دانش و تجربه آموخته‌ایم که هیچ اجتماعی بدون راهبر و مدیر و نیز ساماندهی‌های مدیریتی سالم؛ مستقر نخواهد ماند. از این رو دین اسلام نیز برای برپایی عدالت، جامعه اسلامی را سفارش به ایجاد حکومت دینی کردهاست. هر چند که ساختارها و محتوای حکومت دینی با حکومت‌های طاغوتی تفاوت از زمین تا به آسمان دارد؛ اما در ضرورت تشکیل حکومت هیچ‌گونه تردید وجود ندارد.
انقلاب اسلامی ایران، الگوی سایر ملت‌ها
امام خمینی(رضوان الله تعالی علیه) فرمودند انقلاب اسلامی را باید به جهان صادر کنیم. بهترین راه برای صدور انقلاب، تبدیل ایران به یک الگوی سالم برای سایر ملت‌هاست. هنگامی که ملت‌های مسلمان و حتی غیر مسلمان رشد و پیشرفت ایران را در سایه ارزش‌های اسلامی مشاهده نمایند، طبیعی است که به سمت این ارزش‌ها گرایش پیدا خواهند کرد. از سفارشات دین اسلام آموخته‌ایم که با عملتان دین اسلام را تبلیغ نمایید. در کمال تأسف، یکی از آسیب‌های جدی که در کشورمان حاکم شده است، سوء استفاده از ظرفیت‌های سخنرانی‌ها و تریبون‌هاست. به‌جای این‌که از ظرفیت تلاش و کوشش و شایستگی‌های نیروها استفاده شود، در برخی از موارد از ظرفیت‌های غیر تخصصی و تعهدی آن فرد استفاده می‌شود. این آسیب سالهای بسیار ما را متوقف خواهد کرد.
کاستی های مهم انقلاب اسلامی برای الگو شدن
در گام دوم انقلاب اسلامی، اگر بخواهیم به سمت تعالی حرکت کنیم، نیازمند اولا تولید فکر اسلامی و ثانیا پرورش نیروهای کارآمد و متعهد هستیم. چهار دهه از انقلاب اسلامی می‌گذرد اما هنوز خلأ شهید مطهری‌ها پر نشده است. شهید مطهری‌هایی که از سه عنصر دین‌آگاهی، زمان‌آگاهی و شجاعت برخوردار هستند. لحظه‌ای تأمل کنیم، اگر حوزه علمیه امروز صد متفکر همچون امام(رحمه الله)، شهید مطهری، امام موسی صدر، شهید بهشتی، آیت‌الله خامنه‌ای (حفظه الله)، شهید محمد باقر صدر، علامه طباطبایی داشته باشد، بی شک وضعیت روشن تری پیش رو خواهد داشت. خلأ چنین شخصیت‌هایی اگر جبران شود حوزه علمیه در مسیر خود، موفق تر می شود؛ امروزه جایگاه مهم حوزه های علمیه، پشتیبانی از انقلاب اسلامی و تزریق مبانی معرفتی به این درخت تنومند است.
و اما کاستی دوم مربوط به کمبود نیروهای کارآمد و متعهد است. بسیاری از نیروها هستند که تعهد اسلامی و انقلابی را دارا هستند؛ اما از تخصص و توانمندی کافی برخوردار نیستند. و بالعکس در نمونه‌های بسیاری نیز، نیروها از تخصص کافی برخوردار بوده، اما تعهد اسلامی و انقلابی کافی را دارا نیستند.
بنابراین اگر می‌خواهیم آینده درخشانی را برای انقلاب اسلامی به ارمغان آوریم ضروری است حوزه‌های علمیه تمام توان و امکانات خود را در راستای تأمین این دو کاستی قرار داده و از قیل و قال‌های بی‌فایده پرهیز کند./918/ی 702/س
بهروز دلاور
ارسال نظرات