وقتی متن سینما گرفتار حاشیه می شود

محمد خزاعی رئیس سازمان سینمایی با حضور در برنامه صف اول به نکاتی مختلف از شرایط چینش اکران گرفته تا وضعیت سینماسازی در کشور اشاره کرد. صحبت‌هایی که بیشتر حول متن سینما قرارداشت اما این روزها همه چیز بر محور حاشیه و بیانیه نویسی در سینما می‌چرخد.

نکته‌ای که در تحلیل صحبت‌های محمد خزاعی رئیس سازمان سینمایی مغفول مانده اشاره او به متن و نیاز امروز سینماست اما به نظر می‌رسد حاشیه‌های پررنگ‌تر از متن باعث شده تا موارد مطرح شده از سوی خزاعی کمتر مورد توجه قرار بگیرد چرا که این روزها همه چیز بر محور حاشیه و بیانیه نویسی در سینما می‌چرخد.

وقتی در اکران فیلم‌ها همه ذائقه‌ها لحاظ می‌شود و مخاطب می‌تواند فیلم‌های مورد علاقه‌اش را ببیند باید پرسید چه اتفاقی در جامعه افتاده که مخاطب بیشتر به فیلم‌های کمدی روی خوش نشان می‌دهد؟ و چه اتفاقی افتاده که مثلا اقبال به فیلم‌های دیگر کم شده است.

وظیفه شورای اکران انتخاب منوی نسبتا خوبی از فیلم‌های مختلف که در برگیرنده موضوعات گوناگون باشد، است تا تمامی سلایق را برای مخاطبان در نظ بگیرند. البته این موضوع را نباید از نظر دوست داشت که آثار کمدی در همه ادوار تاریخی جزو پرمخاطب‌ترین گونه‌های سینمایی ما بوده‌اند.

محمد خزاعی رییس سازمان سینمایی در گفتگو با برنامه صف اول به این پرسش اینگونه پاسخ داد که «مشکل این است که برخی از فیلم‌ها دغدغه حقیقی مردم نیست مطمئن باشید اگر فیلمی حرف مردم را بزند، مردم هم از آن فیلم استقبال می‌کنند».

رکوردشکنی در فروش یعنی حال خوب همه سینما؟!

کالبد شکافی اینکه چرا مخاطبان به فیلم‌های کمدی روی خوش نشان می‌دهند کار جامعه شناسان و کسانی است که در امور اجتماعی مطالعه و تخصص دارند. اینکه مردم ما در زمانه فعلی به دلایل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی دارای روحیات خاص شده‌اند موضوعی نیست که از نظر کسی دور مانده باشد و این مهم می‌طلبد که آثار فرهنگی مناسبی برای آنها تدارک دیده شود. هم اینکه مخاطبان سینما در این شرایط اقتصادی، سینما را رها نکرده‌اند و با آن همراهی کرده‌اند، خبر مسرت بخشی برای کلیت سینمای ایران است.

در سال جاری تمام سینمای ایران تا کنون بیش از 15 میلیون نفر مخاطب داشته است، 3 فیلم برتر اکران از منظر مخاطب‌هم مربوط به آثار «فسیل»،‌ «هتل» و «شهر هرت» است که هر 3 این آثار در مجموع نزدیک به 11 میلیون نفر مخاطب سینما را به خود اختصاص داده‌اند، یعنی در تمام فروش سینما بیش از 75 درصد مخاطب برای آثار طنز است؛ این مسئله خود علاقه مخاطب به این ژانر را نشان می‌دهد.

حتی در سال گذشته هم 3 فیلم اول مربوط به آثار کمدی است، «انفرادی»، «بخارست» و «سگ بند» 3 فیلم اول پرفروش سینمای ایران در سال 1401 بوده که این آثار هم بیش از 60 درصد فروش سال گذشته را شامل شده است.

بعد از ناآرامی‌های سال گذشته، سینما مانند بسیاری از کسب و کارها به شدت آسیب دید تا آنجا که بسیاری از کارشناسان و اصحاب فن به اینکه سینما بتواند در این کشور به حیاتش ادامه دهد، بدبین بودند! اما سینما به هر ترتیبی بود سر پا شد و توانست از بزنگاه‌های مختلف خود را نجات دهد و اکنون به گفته رییس سازمان سینمایی می‌رود که تا آخر سال رکورد گیشه را با فروش هزار میلیاردی یک شگفتی تمام عیار بیافریند. همه اینها البته دلیل این نیست که وضعیت سینما خوب است، نه! اتفاقا، سینما هنوز که هنوز است نیاز به توجه دارد، نیاز به کمک‌های همه جانبه دارد تا از برخی تنگناهایی که به آن دچار است، وارد است. 

لزوم حفظ آرامش و ثبات در سینما

اما آنچه تاسف انگیز است، این است که برخی از افراد درون سینما انگار از اینکه سینما بخواهد به ثبات و آرامش کامل برسد و جریان اکران فیلم‌ها و حضور مردم در سینما‌ها آرام قوام گرفته، دل خوشی ندارند و شوربختانه آن را با بهانه و یا بی‌بهانه ابراز می‌کنند. انگار که سینما باید دربست در تیول آنها باشد به عبارتی آنها از اینکه وضعیت سینما توسط افرادی به جز آنها سامان یابد و بوی بهبود از آن شنیده شود، به شدت عصبانی‌اند.

محمد خزاعی در گفتگویش با رسانه ملی با صراحت تمام گفت که «او و همکارانش تلاش کرده‌اند تا اوضاع سینما در ابعاد مختلف بهبود یابد و در این حوزه ابدا مدعی نیستند.»؛ فعالیت‌های صنفی و کیفیتشان مستقیما به خود اصناف مربوط بوده و خانه سینما در مدیریت آن ناتوان بوده است‌، کما اینکه مرضیه برومند هم از این مجموعه استعفا داد و دلیل آن را وجود ناهماهنگی‌هایی در این مجموعه دانست؛ با اینکه قطعا وضعیت هنر هفتم ایراداتی هم دارد که اتفاقا کم هم نیست نباید شرایط سال گذشته را نادیده گرفته و از آینده آن ناامید شد، قطعا همدلی اهالی سینما شرایط این هنر را بهبود خواهد داد و این ایجاد تفرقه و اعمال غیرقانونی کمکی به آن نخواهد کرد.

باید از تعدادی از صنوف سینمایی پرسید چه اتفاقی افتاده که این عده بدون اینکه به فکر رفاه و معیشت عده زیادی از اهالی خانواده سینما باشند، تنها و تنها اهداف سیاسی خود را دنبال می‌کنند و سینما را محملی برای رسیدن به اهداف سیاسی خود کرده‌اند و هیچ پروایی هم ندارند از اینکه مصالح اکثریت خانواده سینما در میان این مجادله‌ها، قربانی شود.

خزاعی در این گفت‌وگو به این موضوع اشاره و تصریح می‌کند که «برای اینکه مدیران سینما بتوانند برنامه‌های خود را پیاده کند نیاز به همراهی و همدلی همه خانواده سینما است» و این همان چیزی است که عده‌ای در درون سینما آن را بر نمی‌تابند و همه جوره بر علیه آن صف‌آرایی می‌کنند. این عده همواره نیمه خالی را می‌بینند و با زیر سوال بردن همیشگی دستاوردها بدون اینکه بتوانند راه حلی جامع، منطقی و قابل اجرا برای برون رفت از مشکلات قدیمی و مزمن تنها به دنبال تقویت فضای دو قطبی باشند، چه با مصاحبه و چه با بیانیه‌نویسی!. 

توجه به زیر ساخت‌های نوین سینما/ اقداماتی بر لبه تیغ

اما یکی از مهمترین راه‌های برون‌ رفت سینمای ایران از حاشیه‌های همیشگی و تکراری پرداختن به متنی است که برای سینمای ایران ارزش افزوده داشته باشد.سالن سازی یکی از موارد مهم در ارتقای متن سینما است،. چندی پیش و در سلسله نشست‌های «بر سینمای ایران چه گذشت؟» مطرح شد که سال بعد از جنگ سینمای ایران 81 میلیون مخاطب داشته است، این اتفاق امروز شبیه به یک آرزو است و وجود سالن سینما در نقاط مختلف یکی از موارد تحقق آن است.

ظاهرا دورخیز و برنامه اصلی مدیران سینمایی در حوزه سالن‌سازی رسیدن به عددی معادل هزار سالن سینما تا پایان کار دولت سیزدهم است. اتفاقی که در هفته‌های اخیر با توجه به سفرهای استانی خزاعی و افتتاح هفتگی سالن‌های سینمایی در همین راستا ارزیابی می‌شود اما نکته مهم در تداوم سالن‌سازی بحث امنیت سرمایه‌گذاری است و باید دید آیا در سایه اختلاف امروز سینما بخش خصوصی رغبتی برای ورود به سالن‌سازی و سرمایه‌گذاری در حوزه زیر ساخت سینما پیدا می‌کند؟

شناسا، انقلابی در پخش یا گامی دیگر برای تصدی‌گری؟

یکی دیگر از مواردی که در مدت اخیر و میان تمام منازعات سینمایی مغفول مانده بحث  راه اندازی شبکه شناسا است. شبکه‌ای که طبق ادعای مدیر سینماشهر  تحولی بزرگ در حوزه پخش و نمایش فیلم در سراسر سینماهای کشور خواهد بود، البته به شرطی که تصدی‌گری دولتی وارد آن نشود؛ مسئولان سینمایی از شبکه شناسا به عنوان یک قدم بزرگ که می‌تواند ساز و کاری درست را برای ارتقای سینمای ایران به یک سطح تکنولوژی برتر ایجاد کند نام می‌برند اما در سوی دیگر فعالان حوزه پخش و تولید در سینما با نگرانی می‌گویند که «شبکه شناسا می‌تواند با ایجاد یک نظام پخش دولتی و تصدی‌گری سینماشهر از اهدافش دور و به ضرر سینمای ایران عمل کند».

تاکنون هشتاد و پنج درصد زیر ساخت‌های این تکنولوژی در کشور فراهم شده و احتمالا به زودی به صورت یکپارچه از آن رونمایی خواهد شد و باید دید تا چه میزان به رشد سینما کمک می‌کند؛ یادمان باشد سینمای ایران در سایه آرامش و ثبات است که می‌تواند رونق داشته باشد و معیشت و رفاه اهالی سینما را فراهم آورد. موضوعی که در متن استعفای مرضیه برومند از مدیرعاملی خانه سینما نیز مورد تاکید قرار گرفت. سینماگری که به عنوان اولین مدیرعامل زن خانه سینما در میان منازعات صنفی و پیگیری‌های دولتی تنها 8 ماه توانست دوام بیاورد.