لارابانگا غنا و قرآنی از بهشت

به گزارش خبرگزاری رسا، یکی از ویژگی‌های اسلامی منطقه غرب آفریقا وجود مساجد فراوان با سبک معماری خاص در کشورهای مختلف این منطقه است.

کشور غنا با دارابودن اقلیت مسلمان نیز از جمله کشورهای آفریقای غربی است که وجود مساجد در شهرها و روستاهای آن به سبک‌های مختلف دیده می‌شود.

رایزنی فرهنگی ایران در غنا در گزارشی اختصاصی برای ایکنا، ضمن اشاره به این مطلب، قدیمی‌ترین مسجد این کشور را معرفی کرده و آورده است:

از جمله مساجد غنا، مسجد لارابانگا(Larabanga) واقع در شمال این کشور در منطقه‌ای مسلمان‌نشین است که به عنوان قدیمی‌ترین مسجد غنا و از مساجد قدیمی منطقه غرب آفریقا به شمار می‌رود که در نوشته‌های مربوطه به «کعبه غرب آفریقا» نیز مشهور است.

لارابانگا مسجدی است در سبک معماری سودانی - ساحلی که در روستای لارابانگا در کشور غنا واقع شده است. لارابانگا در فاصله ده مایلی (16 کیلومتری) غرب منطقه دامانگو(Damango) در شمال غنا به فاصله 445 کیلومتری آکرا و 139 کیلومتری تماله قرار دارد.

این مسجد 10 متر ارتفاع دارد و دیوارهای ضخیم به شکل مربع آن را مستحکم ساخته است. دو ستون برج‌مانند هرمی، مناره و محراب و نیز 21 پایه نامنظم فضای خاصی به مسجد داده است. تعداد زیادی ستون ‌چوبی‌شکل نیز درون مسجد مابین زمین و سقف قرار گرفته است.

لارابانگا با خشت و چوب ساخته شده و دارای دو برج بلند هرمی‌شکل است یکی به عنوان محراب به سمت مکه و یکی به عنوان مناره که در گوشه شمال غربی قرار گرفته است که این دو با ۱۲ سازه پیازی‌شکل حمایت می‌شوند. بسیاری از مسلمانان به ویژه روستاییان، اعتقاد دارند لارابانگا را خداوند برای آنها ساخته است.

گفته می‌شود در این مسجد قدیمی نسخه‌ای از قرآن وجود دارد که به باور افراد محلی از بهشت آمده و در سال ۱۶۵۰ به واسطه عبادت‌های امام جماعت مسجد به وی اهدا شده است. این قرآن بسیار مورد احترام مسلمانان بوده و سالی یک‌بار در برخی آیین‌های دینی قرائت می‌شود.

جمع زیادی از مسلمانان کشورهای همسایه غنا از جمله ساحل عاج که در روزگاران گذشته اجدادشان به این منطقه مهاجرت کرده‌اند، در مناسبت‌های خاصی به روستای لارابانگا سفر کرده و مراسمی سنتی در بزرگداشت مسجد برگزار می‌کنند.

از زمان بنیانگذاری، این بنا بارها مورد بازسازی قرار گرفته است با این حال بنیاد جهانی آثار تاریخی (World Monuments Fund) این مسجد را در فهرست ۱۰۰ محوطه در معرض خطر نابودی قرار داده است.

سبک معماری لارابانگا برگرفته از معماری مساجد سودانی قرن هفدهم است و استفاده از تیرهای چوبی، برج‌های هرمی‌شکل، جدارهای سه‌گوش مثلثی کنگره‌مانند در مدخل ورودی مسجد از ویژگی‌های این مکان عبادی به شمار می‌آید. به نظر می‌رسد این بنا یکی از هشت مسجد غنا است که با این سبک معماری ساخته شده است.

در دهه 1970 در جریان تلاش برای بازسازی بنای مسجد، رطوبتی که در درون الوارهای چوبی به کار رفته در عمارت مسجد به وجود آمده بود باعث پوسیدگی بخشی از تیرچوب‌ها شد. موریانه‌ها نیز به نوبه خود آسیب جدی به بنا وارد ساخته‌اند.

به مرور زمان، دو عامل باران و باد نیز موجب از بین‌رفتن مناره مسجد شد. در سال 2002 این بنا به عنوان اثر مهم تاریخی مسلمانان ثبت و طرح مرمت و نگهداری بافت معماری آن به دقت اجرا شد. از جمله اقدامات صورت‌گرفته در این طرح زدودن نوعی سیمان از دیوار‌ها و استفاده از نوعی گچ‌ سنتی، تعویض برخی تیرهای چوبی، بازسازی مدخل ورودی و مرمت مناره و محراب مسجد بود.

در قدمت بنای مسجد گفته شده که بنای اولیه آن به استناد منابع رسمی در قرن پانزدهم اما در زبان‌های عامیانه به قرن سیزدهم می‌رسد. حتی اگر قدمت آن به قرن پانزدهم برسد باز هم این مسجد را باید قدیمی‌ترین مسجد در غنا دانست. تاریخچه این مسجد یاد و خاطره بنای عمارت تاریخی المینا(Elmina) و کیپ کاوست(Cape Coast) از قلعه‌های تاریخی دوران برده‌داری واقع در سواحل غنا را نشان می‌دهد.

اسناد موجود در موزه ملی و آرشیو اسناد غنا قدمت این مسجد را در فاصله زمانی 1663 تا 1675 می‌داند و دلیل این مدعا نیز به خاطر زمانی است که قرآن مورد اشاره در این مکان یافت شده است.

مراکز علمی جهان قدمت لارابانگا را همین تاریخ می‌دانند در حالی که اسطوره و گفتار شفاهی مردم چیز دیگری عنوان می‌کند. بافت معماری این مسجد به معماری مساجد کشور مالی نیز شباهت دارد./۹۹۴/ب۱۰۱/ف

منبع: ایکنا