جاماندگی زمانی و بیقراری فضایی بهعنوان دو عارضه درونی خودویرانگر، دارای عوارض بیرونی آزاردهندهای نیز هستند. در شرایطی که این دسته بهدلیل منطق رویشگری مداوم انقلاب و ابتلا به عارضه جاماندگی زمانی، گذشته خود را از دست رفته میبینند و بهدلیل موقعیت اجتماعی و فرهنگی واقعیشان در شرایط جدید، نمیتوانند آیندهای نیز برای خود متصور شوند.
حجت الاسلام ذوعلم گفت: ما امروز با دیدگاههایی مواجه هستیم که با عنوان مباحث فقهی مطرح میشوند و ادعاهایی دارند که چندان دقیق نیست. مثلا اینکه برخی از اینها ادعا میکنند «فقه انقلاب فقهی است که به تحولات انقلابی و نظریهپردازی در راه آرمانهای انقلاب پرداخته است»، مبنایی کاملا نادرست دارد.
فقه خوارجی تعبیر استعارهای نیست؛ یعنی از واژه خوارج برای نامگذاری یک نوع تفسیر فقهی انتخاب نشده است؛ بلکه این تعبیر یک حقیقت است؛ بدان معنا که اگر من این اصطلاح را با وضعیت کنونی تطبیق میدهم و مصداقش را مشخص میکنم، ارتباط تاریخی با صدر اسلام دارد.