کتاب «عقل دینی و هوش روانشناختی» با نگاهی نو به مقایسه عقل و هوش پرداخته است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام مسعود آذربایجانی، قائم مقام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چهارشنبه شب در نشست نقد کتاب «عقل دینی و هوش روانشناختی» که در محل انجمن‌های علمی حوزه برگزار شد، گفت: نقد کتاب در محتوای خودش خرده‌گیری و نگاه به نقاط ضعف را دارد.

وی افزود: شجاعت نویسنده که کتاب خود را در معرض نقد قرار می‌دهد ستودنی است.

قائم مقام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با اشاره به این‌که نویسنده این کتاب کار درخوری انجام داده است، خاطرنشان کرد: مقایسه میان عقل و هوش در این کتاب بدیع است.

وی ادامه داد: مؤلف مقیاسی برای سنجش عقل ساخته‌ که ساختن این مقیاس کار وسیعی بوده است.

حجت‌الاسلام آذربایجانی با اشاره به این‌که ساختار این کتاب به شکل پایان‌نامه‌ای است، تصریح کرد: این ساختار پایان‌نامه‌ای در کتاب حفظ شده است و در نهایت مانند پایان‌نامه به پرسش‌های ابتدای پایان‌نامه پاسخ گفته‌اند.

وی ابراز داشت: تعبیر محقق در قسمت‌های مختلف این کتاب به کار گرفته شده است، مؤلف خود را در جایگاه محقق دیده و باید از تعابیر دیگری استفاده می‌کرد.

قائم مقام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: معادل‌های در ترجمه برای برخی واژگان قرار داده شده است که باید گفت در این زمینه نیازمند دقت نظر بیشتری است.

وی ادامه داد:‌ عقل و حکمت دو امر متفاوت است، که گاه به جای حکمت از عقل استفاده کرده‌اند که خلط این دو مطلب اشکال مهمی در این کتاب به وجود آورده است.

حجت‌الاسلام آذربایجانی با بیان این‌که در مقدمه انتظار می‌رفت که به مبانی ساختاری مقایسه عقل و هوش بپردازند، خاطرنشان کرد: برخی اعلام در پاورقی آمده است که این کار صحیحی نیست، همچنین از منابع دست دوم در این کتاب استفاده شده که منابع بسیاری از این موضوع در این کتاب یافت می‌شود.

وی گفت: برخی از منابع این کتاب در پایان نیامده است، همچنین در بحث محتوایی نام جامعه آماری استفاده شده نیامده است.

قائم مقام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ابراز کرد: بهتر بود، مؤلف برای جامعه آماری دوگروه غیرهمگن استفاده می‌کرد، همچنین در این کتاب عقل از منظر روانشناسی بحث نشده است.

وی با بیان این‌که در این کتاب از تست وکسلر استفاده نشده است، گفت: غفلت از این موضوع امر صحیحی نیست، همچنین در پایان فصل‌های مختلف جمع‌بندی صورت نگرفته است، که انتظار می‌رفت که خود مؤلف جمع‌بندی نهایی از تعاریف مختلف ارائه‌شده بدهد.

حجت‌الاسلام آذربایجانی افزود: در این کتاب کار اجتهادی بر روی آیات و روایات صورت نگرفته است، موارد مخالف در این کتاب نیامده است، باید روایات معارض و مشابهش در این کتاب بحث و بررسی می‌شد.

وی افزود: در بخش واژه‌های مترادف انتظار می‌رفت که تفاوت‌ها هم ذکر می‌شد، فهم و قلب تفاوت‌هایی دارد، همچنین تحلیل و نقد اقوال مختلف صورت نگرفته است.

قائم مقام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با بیان این‌که می‌توان نسب اربعه را میان عقل و هوش برقرار کرد، خاطرنشان کرد: مؤلف کتاب در جایی رابطه عقل و هوش را نه تباین و تساوی دانسته است و در جایی هوش را اعم از عقل دانسته‌اند که مثال‌های خلاف این مطلب نیز در این کتاب وجود دارد.

وی گفت: در این کتاب تفکیک میان عقل و حکمت صورت نگرفته است، در ادبیات دینی گاه عقل در جای حکمت استفاده شده است.

حجت‌الاسلام آذربایجانی بیان داشت: عقل را به معنای اخص خود یعنی همان توانمندی ذهنی که می‌تواند به سمت خیر یا شر برود در نظر بگیریم که این امر در این کتاب رخ نداده است./914/پ202/ن