دیدگاه استاد مصری درباره حروف مقطعه قرآن

به گزارش خبرگزاری رسا، عبدالرحیم خلف، استاد باستان شناسی و هنرهای اسلامی دانشکده ادبیات دانشگاه حلوان مصر از اعجاز جدید قرآن در رابطه با حروف مقطعه و ارتباط آنها با رسم‌الخط مصحف پرده برداشت.

وی با ارائه یک پژوهش در همایش علمی «زندگی روزمره در دوران گذشته» که اخیرا از سوی مرکز مطالعات «پاپیروس و کتیبه‌» دانشگاه «عین شمس» قاهره برگزار شد، به تبیین اعجاز حروف مقطعه قرآن و رابطه آن با رسم‌الخط مصحف پرداخت.

این استاد و کارشناس آثار باستانی مصر تصریح کرد: «در این پژوهش علمی تأکید شده که قرآن تنها با 14 حرف که برابر با تعداد حروف مقطعه ابتدای سوره‌های قرآن است، تدوین شده و این تعداد حروف، نصف حروف الفبای عربی است».

وی گفت: تمامی حروف مقطعه در سوره فاتحه آمده است، و رسم‌الخط مصحف عثمانی نیز بر اساس این حروف بنا نهاده شده و قرآن کریم با این حروف بر حضرت محمد(ص) نازل شده است، تا این که قرآن نیز در زمان عثمان بن عفان(خلیفه سوم) با همین 14 حرف گردآوری شد و این امر بدان معنا است که قرآن با 14 حرف که همان حروف مقطعه است، تدوین شد و این مسئله تأثیر زیادی بر تسهیل حفظ و یادگیری قرائت و کتابت کلام وحی داشت.

«عبدالرحیم ریحان»، باستان‌شناس مصری نیز در این باره تصریح کرد: تعداد حروف مقطعه 14 حرف است و هیچ حرف متشابهی در این 14 حرف وجود ندارد، مثلا در این 14 حرف، دو حرف (س ـ ش) را نمی‌بینیم، بلکه تنها حرف «س» را مشاهده می‌کنیم و در حروف مقطعه، (ط ـ ظ) تنها به صورت حرف (ط)  و (ع ـ غ) به شکل حرف (ع) وجود دارد.

وی افزود: رسم‌الخط مصحف عثمانی با ویژگی عدم نقطه بر روی حروف الفبا متمایز بود و مسلمانان در صدر اسلام نیز ضرورتی در استفاده از این نقطه‌ها نیافتند که این امر به دلیل فصاحت عرب‌ها و استفاده درست ذاتی آن‌ها از زبان عربی بود.

عبدالرحیم ریحان اظهار داشت: پس از گسترش فتوحات اسلامی این امر تغییر یافت و غیرعرب‌های کشورهای فتح‌شده به یادگیری زبان عربی روی آوردند. از اینجا بود که تلفطی نادرست از زبان عربی رایج شد که پس از آن «نصر بن عاصم اللیثى» و «یحىی بن یعمر العدوان» از شاگردان «ابوالاسود الدوئلی»(از شاگردان و اصحاب امام علی(ع)) برای متمایزکردن حروف متشابه اقدام به نقطه‌گذاری قرآن کردند.

در پژوهش قرآنی «عبدالرحیم خلف»، استاد باستان‌شناسی و هنرهای اسلامی دانشکده ادبیات دانشگاه «حلوان» مصر، آواهای حروف عربی به 4 بخش تقسیم شده که بخش نخست شامل حروفی است که بیانگر یک آوا هستند مثل (أ،ل ، م، ه، ی)، بخش دوم، حروف دو آوایی مانند (د ذ، ر ز، س ش، ص ض، ع غ)، بخش سوم بیانگر حروف سه آوایی مثل (ج ح خ، ف ق و) و بخش چهارم شامل حروف 4 آوایی است که شامل (ب ت ث ن) است.

در این پژوهش، جدولی ذکر شده در آن حروف عربی در مقابل حروف مقطعه آمده است که مثلا در مقابل حرف (الف) همین حرف قرار می‌گیرد، اما در مقابل حروف (ب، ت، ث، ن)، حرف (ن) قرار می‌گیرد و در مقابل حروف (ح، خ، ج ) حرف (ح)، در مقابل حروف(س، ش) حرف (س)، در برابر حروف (ص، ض) حرف (ص)، در برابر حروف(ط، ظ) حرف ط، در برابر حروف (ع، غ) حرف (ع) و در مقابل حروف (ف، ق، و) حرف (ق) قرار می‌گیرد و در مقابل حروف (ل، م، ه، ی) نیز خود همین حروف قرار دارند.

بدین ترتیب تعداد حروف الفبای زبان عربی 28 حرف است که در مقابل 14 حرف مقطعه که قرآن به وسیله آن‌ها نوشته شده و همگی در سوره فاتحه وجود دارند، قرار می‌گیرند.

حروف مقطعه قرآن شامل 14 حرف «ا ح ر س ص ط ع ق ک ل م ن ه ی» است و در 29 سوره از 114 سوره قرآن آمده است. کل کلمات یا حروف مقطعه، 14 کلمه (یا حرف مثل ن) است و در بعضی از سوره ها به صورت تکراری آورده شده است./980/ب102/د