مروری بر کتاب «پنج گفتار حضرت آیت الله خامنه‌ای در باب استغفار و توبه»
به گزار ش خبرنگار خبرگزاری رسا، مؤسسه جهادی صهبا، کتاب «پنج گفتار حضرت آیت الله خامنه‌ای در باب استغفار و توبه در ماه مبارک رمضان» را منتشر کرده است.
این کتاب در پنج گفتار با عنوان‌های همچون: «استغفار، مقدمه توبه»، «ابعاد استغفار و توبه»، «آثار گناه، موانع استغفار»، «شب قدر، فرصت استغفار»، «دعا، وسیله تذکر و توجه و استغفار» تنظیم شده است.
در پایگاه اطلاع رسانی مؤسسه صهبا درباره هدف از تدوین و تبیین رهنمودهای رهبر معظم انقلاب در آثار مختلف این گونه آمده است:
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، همچون یک دانشگاه علمی، محتواهایی قوی و مؤثر تولید می‌کنند و در اختیار مردم قرار می‌دهند .محتواهایی که در مباحث گوناگون، نیازهای مختلف مردم را پاسخگوست. امروز هرکس در دانشگاه خامنه‌ای ثبت‌نام کند و محصل این دانشگاه شود، خیالش از سردرگمی‌ها و حیرانی‌های این دنیا آسوده خواهد شد. شأن هدایت قلوب، توسط ایشان در حال انجام است و درس‌های مختلف این دانشگاه، هر یک بعدی از ابعاد هدایت انسان را پوشش می‌دهد. درس‌ها خیلی متنوع هستند: دروس تاریخی، معارفی، سیاسی، فرهنگی، توحیدی، اجتماعی و اخلاقی.
از مهم‌ترین دروس برای هدایت انسان‌ها، دروس اخلاقی است. متأسفانه در کتب موجود از بیانات معظم‌له، کمتر به این موضوع پرداخته شده است. مباحث اخلاقی ایشان، امتیازات منحصربه‌فردی دارد که دل جویندگان استاد اخلاق را به‌سوی خود جذب می‌کند.
مباحث اخلاقی ایشان در عین ریشه‌ای بودن، خیلی ساده و عملی است؛ سخت و پیچیده نیست که در شنونده ترس از عمل کردن به آن ایجاد کند. چون نصایح برگرفته از آیات قرآن است، حکمت دارد و خیلی دقیق به ریشه و گره اصلی می‌زند و مشکل را حل می‌کند. اخلاقی که ایشان می‌گویند، اخلاقِ ناظر به حضور فعال در جامعه است، نه اخلاق فردگرا و به دور از اجتماع.
اصلاً گاهی بُعد جدیدی از اخلاق را باز می‌کنند و اخلاق یک امت را مطرح می‌نمایند؛ مانند مباحثی که در موضوع گناه و استغفار یک جامعه دارند .مباحث اخلاقی را خیلی جذاب و شیوا ارائه می‌کنند و طیف‌های مختلف مردم از طلبه و روحانی تا دانشجو و هنرمند جذب می‌شوند. مباحث هم تنذیری است و هم تبشیری. خیلی بجا از آیات بیم‌دهنده و بشارت‌دهنده قرآن استفاده می‌کنند. خودشان هم که مظهر اخلاق اسلامی هستند و به اقرار برخی افراد، فقط نگریستن به چهره منور ایشان، انسان را به‌سوی کارهای نیک سوق می‌دهد و از کارهای خلاف دور می‌کند.
کتاب استغفار و توبه فتح بابی است در کتب صهـبا، برای مباحث اخلاقی معظم‌له. ان‌شاءالله این خط محتوایی در آینده کامل‌تر شود و راهی ایجاد کند برای رساندن نسخه‌های شفابخش این طبیب حاذق به مردم تشنه و آماده کردن بیش از پیش جامعه برای ظهور حضرت ولی‌عصر اروحنا و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفدا.
در پشت جلد این کتاب به بخشی از رهنمودهای رهبر معظم انقلاب درباره استغفار اشاره شده و چنین آمده است:
ما باید از گناهنمان استغفار کنیم. فایده بزرگ استغفار این است که ما را از غفلت نسبت به خود خارج می‌کند و ما گاهی در مورد خودمان دچار اشتباه می‌شویم.
وقتی به فکر استغفا ر می‌افتیم؛ گناهان، خطاها، خیره‌سری‌ها، پیروی از هوای نفس که کردیم، تجاوز حدود که انجام دادیم، ظلمی که به نفس خودمان کردیم، ظلمی که به دیگران کردیم، جلوی جشم ما زنده می‌شود، به یادمان می‌آید چه کرده‌ایم؛ آن وقت دچار غرور، دچار نخوت، دچار غفلت نسبت به خود نمی‌شویم.
اولین فایده استغفار این است. بعد هم خدای متعال وعده فرموده است که آن کس که استغفار کند، یعنی به عنوان یک دعای حقیقی از خدای متعال حقیقتا آمرزش بطلبد و از گناه پیشمان باشد، «لوجدوا الله توابا رحیما» (نساء/24)خدای متعال توبه‌پذیر است. این استغفار، بازگشت به سوی پروردگار است، پشت کردن به خطاهای گناهان است و خدواند می‌پذیرد؛ اگر استغفار، استغفار حقیقی باشد.
در گفتار اول این کتاب به موضوع‌هایی همچون: «ماه مبارک رمضان، فرصتی برای استغفار»، «استغفار در آیات و روایات»، «تأثیرات اجتماعی گناهان»، «اثر مضاعف گناه، در جامعه اسلامی»، «استغفار، وسیله امن از عذاب الهی» پرداخته شده است.
همچنین عنوان‌های همچون: «همه باید استغفار کنند»، «همه کارها مقدمه اصلاح است»، «اصلاح و استغفار اجتماعی»، استغفار از سه گونه گناه: فردی؛ تعدی به غیر ، جمعی» و «پنج نمونه از گناهان اثرگذار روی جامعه» در گفتار دوم این کتاب بررسی شده است.
موضوع‌هایی همانند: «استغفار، موجب گشایش باب برکات الهی»، «آثار معنوی گناه در وجود انسان»، «آثار دنیوی و اجتماعی گناه»، «استغفار، نعمتی الهی برای از بین بردن آثار گناه»، «موانع حصول استغفار: غفلت، غرور»، «شرایط استغفار حقیقی و جدی» و «استغفار همگان» نیز در گفتار سوم واکاوی شده است.
عنوان‌های: «اهمیت استغفار در ماه مبارک رمضان»، «استغفار اولیاء الله»، «شب قدر، فرصتی برای استغفار»، «آثار اجتماعی استغفار» و «شبی بهتر از ماه» نیز سرفصل‌های گفتار چهارم این کتاب هستند.
شب قدر بهترین فرصت برای توبه استغفار در درگاه الهی است، از این رو، در صفحه 67 این کتاب زیر عنوان «شب قدر، فرصتی برای استغفار» از رهنمودهای رهبری در این باره چنین آمده است:
شب قدر، فرصتی است برای طلب مغفرت، برای عذرخواهی. عذرخواهی کنید از خدای متعال. حالا که خدای متعال میدان داده است به من و شما که ما برگردیم به او، طلب مغفرت کنیم، از او معذرت خواهی کنیم، بکنیم؛ والا روزی خواهد آمد که خدای متعال به مجرمین بفرماید:«لا یؤذن لهم فیعتذرون».
اجازه عذرخواهی به ما نخواهند داد در قیامت، خدای نکرده. به مجرمین اجازه نمی‌دهند که زبان باز کنند به عذرخواهی، جای عذرخواهی نیست آنجا. اینجا که میدان هست، اینجا که اجازه هست، اینجا که عذرخواهی برای شما درجه درست می‌کند؛ گناهان را می‌شوید، شما را پاک می‌کند، نورانی می‌کند؛ عذرخواهی کنید از خدای متعال.
اینجا که فرصت هست، که شما خدا را متوجه خودتان کنید؛ لطف خدا را شامل حال خودتان کنید؛ نگاه محبت الهی را متوجه به خودتان کنید؛ «فاذکرونی اذکرکم»؛ مرا به یاد بیاورید ، تا من شمار به یاد بیاورم.
بعنی در همان لحظه ای که شما دلتان را متوجه به خدای متعال می‌کنید؛ خدا را در دل خودتان حاضر می‌کنید و به یاد خدا می‌افتید؛ در همان لحظه، خدای متعال چشم لطف و مهر و عطوفتش متوجه شماست، دست لطف و بذل و بخششش به سوی شما دراز است... .
در ضمن این بخش به فلسفه مخفی بودن شب‌های قدر نیز اشاره در این باره از رهنمودهای رهبر معظم انقلاب این گونه نقل شده است:
این فرصت، فرصت زندگی است، فرصت حیات است که در اختیار من و شماست، برای بازگشت به خدا، و بهترین فرصت ایامی از سال است که از جمله آنها مبارک رمضان است و در میان ماه مبارک رمضان، شب قدر.
شب قدر هم در میان این سه شب است که طبق روایت که مرحوم « محدث قمی» نقل می‌کند، که سؤال کردند که کدام یک از از این سه شب ـ یا آن دو شب بیست و یکم و بیست و سوم (شب قدر است؟) در جواب فرمودند که چقدر آسان است که انسان، دو شب را حالا ملاحظه شب قدر کند؛ یا سه شب را.
چه اهمت دارد بین سه شب مردد باشد؟ مگر سه شب چقدر است؟ کسانی بوده‌اند که همه ماه رمضان را از اول تا آخر، شب قدر به حساب می‌آوردند و اعمال شب قدر را انجام می‌دانند؛ قدر بدانید.
همچنین عنوان‌هایی همچون: «ضروت و تذکر و توجه دائمی»، «تقوا؛ مراقبت و توجه دائمی»، «دعا و خصوصیات ماه مبارک رمضان»، «وسیله‌ای برای تذکر»، «ترجمه بخش‌هایی از دعای وداع با ماه مبارک رمضان»، «ترک گناه، لازمه حفظ تقوا»، «نیاز جامعه و نظام اسلامی به انسان متقی»، «دعا و توجه عاشورایی» از سرفصل‌های گفتار پنجم کتاب هستند. در پایان این کتاب نیز فهرست مطالب و منابع آیات و روایات آمده است.
انشتارات مؤسسه جهادی صهبا، کتاب «پنج گفتار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در باب استغفار و توبه در ماه مبارک رمضان» را در ۱۱۱ صفحه، در قطع رقعی، با شمارگان ۵۰۰۰ نسخه به قمیت ۳۲۰۰ تومان در سال ۱۳۹۳ منتشر کرده است.
گفتنی است، کانال انتشارات صهبا به مناسبت فرا رسیدن ماه مبارک رمضان سلسله مطالبی را از کتاب «پنج گفتار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در باب استغفار و توبه» منتشر می‌کند و علاقه‌مندان برای مراجعه به کانال انتشارات صهبا به آدرس https://telegram.me/sahba_nashr مراجعه کنند./۹۹۸/پ۲۰۲/ش