تبیین «میانه‌روی در قرآن» در مالزی/ وهابیت؛ عامل چند دستگی
به گزارش خبرگزاری رسا، سمینار علمی «افراطگرایی در منطقه آسیا» به همت رایزنی فرهنگی ایران در کوالالامپور و با حضور اندیشمندان، دانشجویان و اساتید مالایی و سنگاپوری در دانشگاه ملی مالزی برگزار شد.
این سمینار یک روزه با مشارکت رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در مالزی و همکاری مرکز مطالعاتی پژوهشی آسیای ما(ASIAWE) و مرکز مطالعات جهان دانشگاه ملی مالزی (IKHMAS) در دانشگاه ملی مالزی (UKM) برگزار شد.
در آغاز این سمینار یک روزه، خانم پروفسور راشلی رملی، رییس مؤسسه مطالعات جهان (IKMAS) طی سخنانی ضمن تشکر از همکاری رایزنی فرهنگی در برگزاری این سمینار، موضوع افراطگرایی در آسیا را چالش بزرگی برای منطقه خواند و هدف از برگزاری این نشست را بررسی ابعاد مختلف این چالش و ارائه راه حل برای این معضل اعلام و از سخنرانان و شرکت‌کنندگان خواست باتوجه به شرایط جهانی و منطقه جنوب شرق آسیا درباره این موضوع بیشتر به مطالعه و مباحثه بپردازند.
سپس، علی محمد سابقی رایزن فرهنگی سفارت ایران در مالزی ضمن تشکر از میزبانی دانشگاه ملی مالزی و همکاری این دانشگاه در برگزاری نشست گفت: میانه‌روی مفهوم گسترده‌ای با معانی متفاوت در تاریخ اسلام دارد. هر مکتب فکری تعریف خاصی از این مفهوم دارد و بعضا نیز تضاد دیدگاه بین مکاتب مختلف مشاهده شده است.
وی در ادامه با اشاره به آیه 143 سوره بقره « وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا: و بدين گونه شما را امتى ميانه قرار داديم تا بر مردم گواه باشيد و پيامبر بر شما گواه باشد» اظهار کرد: این میانه‌روی که قرآن امت اسلامی را بدان توصیف می‌کند شامل تمام ابعاد زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان می‌شود. میانه‌روی، تندروی و یا کندروی نیست، بلکه میانه روی به معنای حرکت در مسیر درست است و شاخص درست و نادرست بودن مسیر هم بنا به آیه « لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ: قطعا براى شما در [اقتدا به] رسول خدا سرمشقى نيكوست» پیامبر بزرگوار اسلام است. افراط و تفریط هر دو در اسلام مذمت شده و امام علی(ع) می‌فرماید: «الیمین و الیسار مضله و طریق الوسطی هی الجاده: راست و چپ گمراهی است، و راه میانه همان راه مستقیم است».
قرآن و سنت؛ بهترین مقیاس اعتبار
وی افزود: تعریفی که از افراطگرایی ارائه می‌شود، به درک این نکته که چه ایدئولوژی یا جنبش سیاسی در موضع میانه‌روی و یا کدام یک در موضع افراطگرایی قرار دارد، کمک نمی‌کند. بسیاری از فقها، قرآن و سنت را بهترین مقیاس برای تعیین اعتبار اندیشه‌ها و اعمال می دانند و به احادیث پیامبر اسلام (ص) رجوع می‌کنند.
سابقی در پایان اظهار امیدواری کرد که اندیشمندان و محققان جهان اسلام بتوانند مسیر صحیح حرکت جامعه اسلامی را در این دوران بحران‌خیز و چالشی براساس معیارهای دینی و اسلامی برای جوانان به درستی ترسیم کنند.
پروفسور فرید العطاس، استاد جامعه شناسی دانشگاه ملی سنگاپور نیز در این نشست طی سخنانی با عنوان «زمینه‌های افراطگرایی مسلمانان» گفت: موضوع بنیادگرایی و افراطی‌گری نه تنها از این نظر که یک چالش و بحران جهانی است برای ما مهم است، بلکه برای جامعه مالزی به دلیل درگیر شدن با این بحران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
خطر در مالزی
وی افزود: کشور مالزی برخلاف گذشته که به کشور اهل مدارا و همزیستی مسالمت‌آمیزی که پیروان ادیان و فرهنگ‌های مختلف با هم داشتند، شهرت داشت، اینک در اثر گسترش اندیشه‌های سلفی(سلفی‌های افراط‌گرا) و وهابی که از کشورهای خاورمیانه وارد جامعه ما شده و فرهنگ سنتی مالایی را تحت تأثیر قرار داده است، به سمت ناسازگاری و افراطگرایی در حال حرکت است و این موضوع در آینده برای ما خطرناک خواهد بود.
العطاس تصریح کرد: این جریان نه تنها ارزش‌ها و سنت‌های فرهنگی خوب گذشته ما را از بین می‌برد، بلکه به گسترش نا امنی‌های اجتماعی و فرهنگی و رو دررویی پیروان ادیان خواهد انجامید و به از میان رفتن تحمل و مدارا نه تنها نسبت به غیر مسلمانان، بلکه نسبت به سایر فرق اسلامی و حتی در میان خود اهل سنت منجر می‌شود.
وی گفت: در گذشته و در جامعه سنتی، اهل تسنن مالزی هرگز علیه اندیشه‌های دیگر فرق مذهبی و شیعی موضع‌گیری نبوده است، این جریانات اخیر در اثر نفوذ اندیشه‌های سلفی و وهابی در مالزی است که جامعه را با چند دستگی و بحران مواجه ساخته است. عدم تحمل و سیاست‌های قهری برخی از دولت‌ها مبنی بر ممنوع‌کردن عقاید و طرز تفکرهای مختلف اجتماعی از دلایل به وجود آمدن افراطگرایی درجوامع اسلامی است.
افراطگرایی در ادیان
استاد دانشگاه سنگاپور افزود: هنگامی که در مورد افراطگرایی صحبت می‌شود این امر تنها مربوط به اسلام نیست، بلکه شامل سایر ادیان نیز می‌شود. وی بخش مهمی از افراط گرایی در برخی کشورهای اسلامی را نتیجه و واکنش آنها به افراط گرایی دیگر ادیان و جوامع دانست.
پروفسور العطاس با برشمردن چگونگی شکل‌گیری اسرائیل و نقش محوری مسیحیان صهیونی اروپایی و آمریکایی در شکل‌گیری این رژیم و غصب سرزمین های اسلامی گفت: تلاش مسیحیان صهیونیست و قدرت آنها در دفاع از رژیم اسرائیل خیلی بیشتر از خود یهودیان صهیونیست است و جریان اسلام‌هراسی در جوامع مختلف از سوی مسیحیان صهیونیست دامن زده می‌شود.
وی در ادامه به جنبه های دوگانه از قبیل انحصار گرایی و جامع گرایی اشاره کرد و بر اساس این مفاهیم و با رجوع به شناخت اعمال مذهبی از سوی جامعه در بستر تاریخی به تشریح میانه‌روی پرداخت.
سکوت در برابر افراطگرایی رهبران
العطاس از جامعه مدنی در برخی از کشورهای جنوب شرق آسیا به دلیل سکوت در برابر رفتارهای افراط‌گرایانه برخی سیاستمداران و رهبران دینی انتقاد و اظهار کرد: سکوت مردم در برابر پایمال‌شدن حق اقلیت‌های دینی، خطای یک جامعه است.
فرید العطاس با بیان اینکه افراطگرایی در هر جامعه و مذهبی می تواند ایجاد شود، گفت: کشورهای اسلامی باید از افراط و تفریط جلوگیری کنند تا در جوامع اعتدال و توازن ایجاد شود چرا که افراط و تفریط آثار سویی بر جامعه دارد.
از چپ فرید العطاس، استاد جامعه شناسی دانشگاه ملی سنگاپور
وی همچنین از رشد عقاید افراطی در جامعه مالزی انتقاد کرد و گفت: سرمایه‌گذاری برخی از دولت‌های حامی سلفیگری در کشورهای جنوب شرق آسیا مشکل‌آفرین شده است؛ چرا که جوامع معتدل را به سمت افراطگرایی می‌کشاند.
افراطگرایی در آ سه آن
سخنران بعدی نشست پروفسور«سفیان جوسوه» استاد دانشگاه ملی مالزی و معاون مرکز مطالعات جهان این دانشگاه مالزی بود که مطالب خود را با عنوان «زمینه‌های افراطگرایی در منطقه آ سه آن» بیان کرد.
معاون مرکز مطالعات جهان دانشگاه ملی مالزی گفت: اگر بنیادگرایی به معنای بازگشت به اصل دین و مذهب باشد ایده بدی نیست. بازگشت و تأکید بر روی اصول بنیادین هر مذهب و رعایت و عمل به اصول اولیه ادیان هرگز باعث رفتن به سمت خشونت، افراطگرایی و تروریسم نمی‌شود و آن‌هایی که راه سرکوب عقاید دیگران را برگزیده‌اند، دین خود را خوب مطالعه نکرده‌اند.
پروفسور سفیان افزود: بخشی از مسئله فرقه‌گرایی در منطقه جنوب شرق آسیا، به دلیل قوم گرایی ناشی از بحران هویتی بوده و از ادیان در این مورد تنها استفاده ابزاری شده است.
این استاد مالزیایی به لزوم همبستگی و گفت و گو در جوامع چند قومیتی اشاره و تأکید کرد: ادیان این اجازه را می‌دهند که مردم با عقاید گوناگون، به مشترکاتی برسند و آن مشترکات به برقراری ثبات و صلح در کشورها کمک می‌کند.
تحریف تعابیر مذهبی
این استاد دانشگاه بر نقش آموزش صحیح در جوامع تأکید کرد و گفت: در همه جوامع برخی از گروهها هستند که به رغم اینکه اصلا آشنایی با اصول مذهبی ندارند اما تعابیر مذهبی را طبق سلایق خود تعریف و تحریف می‌کنند که این گروهها بسیار خطرناک هستند.
وی تصریح کرد : باید با سرمایه‌گذاری‌های لازم، سیستم‌های آموزشی را به گونه‌ای ارتقا داد که با دیدگاه‌های افراطی مقابله شود و در عین حال همزیستی و نزدیکی مذاهب را در آموزش‌ها تقویت کند که متأسفانه این موضوع در سیستم آموزشی مالزی در نظر گرفته نشده است.
«جاندار مظفر» از دیگر سخنران تعیین‌شده برای این سمینار بود که به دلیل بیماری در آن حضور نیافت و عذرخواهی کرد.
در پایان این سمینار سخنرانان به سؤالات مطرح‌شده از سوی شرکت‌کنندگان در زمینه‌های مختلف مرتبط با موضوع سمینار پاسخ داده و به بحث و گفتگو پرداختند./۸۴۷/ب۱۰۱/ف