معرفی قاموس عربی به عربی المنجد + دانلود

به گزارش سرویس خبرنگار کتاب و نشر خبرگزاری رسا، قاموس عربی به عربی المنجد اثر لویس معلوف از معروف ترین و پراستفاده ترین قاموس ­های زبان عربی تألیف شده در قرن بیستم و معرّف اصحاب علم و دانش است.

نویسنده

لویس بن نقولا (نیکولا) معلوف مسیحی در شهر زحله لبنان متولد شد و در بیروت و سپس اروپا تحصیل کرد. وی از دانشمندان زبان عربی و از رهبران نهضت تجددخواهی است که به مدت سی سال در مجله «البشیر» مقاله می نوشت.

امتیازات منجد

المنجد از جمله فرهنگ های خوش دست و سهل الوصول است که در بین فرهنگ های عربی جدید رواج و رونق زیادی دارد و دارای مدخل های بسیار است و در بین دیگر فرهنگ ها از نظر محتوا و نیز تعداد مدخل، فرهنگ برجسته و قابل اعتنایی است. در چاپ های اخیر آن از نظر رنگ و تصاویر و جدول ها و انواع نقشه کارهایی برای جذاب­ تر شدن روی آن انجام گرفته است.

انگیزه نگارش

درباره انگیزه تألیف این کتاب، مؤلف  گفته است که احساس نیاز می کرد کتاب قابل دسترس و سهل الوصولی برای دانش آموزان مدارس و دانشجویان تهیه کند که زیاد هم حجیم و ملال آور نباشد و روش فرهنگ­ های غربی را نیز از نظر روش و وضوح دلالت دارا باشد.

بنابراین، برای رسیدن به این هدف شروع به مطالعه و تحقیق در منابع مهم در این باره و نیز مشورت خواهی با اهل علم و ادب و زبان نمود و تلاش فراوان کرد و عبارات و جملات محکم قدما را جمع آوری و فیش برداری نمود و کلماتی را که ارزش زبانی بالایی نداشتند کنار زد.

روش نگارش

روش ترتیب مدخل های این قاموس بر اساس الفبا و ریشه ­ای است و در هر مدخل انواع مشتقات مربوط به مدخل مزبور همراه با شواهد زبانی آمده ­اند.

 ابتدا شکل مجرد کلمه و سپس باب­ های مزید و اشتقاقات مختلف و اسم­های مکان و زمان و اسم آلت و اسم فاعل و اسم مفعول و صفت مشبهه و افعل التفضیل و غیره آمده است.

همچنین مؤلف  برای معرفی کلمات علائم اختصاری وضع کرده است؛ مانند «فا» برای اسم فاعل و «مف» برای اسم مفعول و «مص» برای مصدر و «م» برای مؤنث و «هـ» برای مفعول و غیره.

راهب مسیحی دیگری به نام فرنارد توتل در سال 1956 م پیوستی را به عنوان "المنجد فی الاعلام" به آن افزود که در آن شخصیت های علمی و ادبی سراسر جهان معرفی شده است. این فرهنگ آراسته به تصاویر و نقشه هاست و برای نشان دادن ریشه کلمات از رنگ قرمز بهره گرفته شده است.

نشر و ترجمه

کتاب برای نخستین بار در سال 1907 با عنوان المنجد منتشر شد. چاپ این فرهنگ لغت و تدوین آن در چاپخانه کاتولیکی لبنان انجام گرفت و ناشر آن دارالمشرق بيروت و محل نشر آن  المكتبة الشرقية در بيروت بود.

 لویس معلوف در چاپ های بعدی تجدیدنظرهایی در آن انجام داد و بخش جدیدی با عنوان فرائد الأدب والأقوال السائرة عندالعرب را که حاوی امثال بود، بدان اضافه کرد.

این فرهنگ لغت در ايران و كشورهاي همجوار رواج فراوان يافته و شاید پرفروش ترین فرهنگ­ عربی به عربی است و به خاطر چاپ خوبش، مشهور و وضوح و کاربرد آسان و قیمت ارزان سبب رواج آن شد و این کتاب نزدیک به صد بار چاپ شده است.

احمد سیاح قاموس المنجد را (با اضافات)  با عنوان لغت نامه يا فرهنگ بزرگ جامع نوين با مقدمه آقایان حسن زاده آملي و محمدتقي جعفری به زبان فارسی ترجمه کرده است.

نقد

 در این کتاب خطاها و اغلاطی در شرح لغات وجود دارد و نیز اِعمال بعضی دیدگاه های مسیحیت و غرض ورزی های مستشرقین درباره مسائل مرتبط با دین اسلام  در آن دیده می شود؛ از این رو نقد برخی لغویون را در پی داشته و گفته شده که او از به کارگیری منابع اصلی مراجع اصلی عربی غفلت ورزیده است.

نویسنده در بخش لغاتگاه واژه های مربوط به حوزه اَعلام را آورده است؛ مانند أهواز یا بغداد و... حال آن که جداگانه نیز بخش اعلام را دارد. ایراداتی هم در شناساندن هویت بعضی واژه ها وجود دارد؛ برای مثال، واژه «إبریز» یا «جِص» را که ریشه فارسی دارند، "یونانی" گفته است.

امتیازات کتاب

از امتیازات و ویژگی های این فرهنگ عبارتند از: این سبب شده که واژه های عربی شده و فارسی الاصل بیشتری نسبت به واژه های معرب قدیمی که در قاموس های قدیمی تر مانند لسان العرب ابن منظور، تهذیب اللغه ازهری، قاموس فیروزآبادی، تاج العروس زبیدی و غیره در آن راه یابد.

تعداد زیادی از واژه های معرب در دیگر قاموس­ های قدیمی هم آمده اند اما تعداد واژه های معربی هستند که تازه اند و مربوط به دوران بعدی است که در این حوزه کاری هنوز انجام نگرفته است.

ضبط واژه های جدیدی که وارد زبان عربی شده اند؛ چه آنهایی که عربی اند و از طریق اشتقاق  ساخته شده اند و چه آنهایی که از دیگر زبانها از جمله فارسی یا زبان­های اروپایی وارد زبان عربی شده اند که قبلا در قاموس های قدیمی تر نبود. نویسنده بعضی واژه های هندی یا یونانی را ذکر کرده است که ابتدا وارد زبان فارسی شده بودند و از طریق فارسی وارد عربی شده اند که وی به این سابقه اشاره نکرده است.

نویسنده واژه های معرب فارسی و دخیل را  آورده است و به فارسی بودن اصل واژه ها در بیشتر موارد اشاره می کند ولی برخی را نگفته است که به احتمال فراوان نمی دانسته اما فارسی بودن اصل آنها امر مسلمی است. وقتی این قاموس را برای جستجوی واژه مطالعه می کنیم کم پیش می آید که در صفحه ای از آن متوجه حضور واژه یا واژه هایی فارسی نشویم که معرب شده و تغییراتی در آهنگ و ریخت کلمه داده شده است.

علاقه مندان می توانند فایل پی دی اف کتاب لغت المنجد را از فایل زیر دریافت کنند./۹۹۸/ن ۶۰۱/ش

المنجد