اولین شماره دوفصلنامه «اسلام و مدیریت» منتشر شد

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، هدف از انتشار این مجله گسترش و تعمیق مطالعات و پروژه های تحقیقاتی در زمینه مدیریت اسلامی و زمینه سازی جهت تولید علم مدیریت اسلامی ذکر شده است و این نشریه بنا دارد به صورت علمی و تخصصی به مبانی، اصول و مسائل مدیریت با دیدگاه اسلامی بپردازد.

برای استفاده از مقالات اولین شماره از دو فصلنامه «اسلام و مدیریت» اینجا کلیک کنید.

الگوی رهبری خدمتگزار مبتنی بر دیدگاه امام خمینی، تدوین الگوی مدیریت اثر بخش مسجد، تأملی بر رابطه فضیلت و صلاحیت در مدیریت اسلامی، مفهوم پردازی سازمان های ایمان محور و بررسی نقش آنها در توسعه خدمات اجتماعی...، مدیریت اسلامی؛ از التقاط ایدئولوژیک تا التقاط عملی، شاخص های عدالت در سازمان، بررسی رابطه بین اخلاق کار اسلامی و خلاقیت کارکنان ادارات شهرستان کازرون، عنوان مقالات این شماره است.

الگوی رهبری خدمتگزار مبتنی بر دیدگاه امام خمینی رحمةالله علیه

محمد شیخ زاده

چکیده

خدمت و خدمتگزاری، یکی از عالی‌ترین مضامین مطرح‌شده در متون دینی و گفتار و سیره رهبران دینی ما مسلمان است. به‌رغم بحث‌ها و گفتگو‌های فراوانی که در این زمینه میان مدیران و رهبران جامعه ما صورت می‌گیرد، اما هنوز این مفهوم و مصادیق آن در قالب یک الگوی علمی و مدون ارائه نشده است. حال آنکه حدود چهار دهه از مطرح شدن و عملیاتی شدن الگوی رهبری خدمتگزار در چندین کشور غربی می‌گذرد. این تحقیق به منظور پر کردن این خلأ علمی در کشور و با الگو قرار دادن امام خمینی(ره)، به عنوان یک رهبر خدمتگزار، به بررسی اندیشه‌های آن شخصیت در زمینه رهبری خدمتگزار پرداخته است.

هدف از این تحقیق، بررسی سه سؤال اساسی چرایی، چیستی و چگونگی رهبری خدمتگزار از دیدگاه امام خمینی(ره) و ارائه یک الگوی جامع در این زمینه است. در این تحقیق که یک پژوهش بنیادی از نوع توصیفی _ اکتشافی است، برای بررسی الگوی رهبری خدمتگزار از دیدگاه امام خمینی(ره) از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. برای گردآوری و شناسایی مضامین مرتبط با رهبری خدمتگزار، نخست مبانی نظری و دیدگاه‌های مختلف صاحب‌نظران غربی طی سال‌های اخیر بررسی شد، سپس با بررسی و مطالعه کامل دورۀ 22جلدی صحیفه امام، مضمون‌های مرتبط، استخراج و کدگذاری گردیده و فراوانی آنها شمارش شده‌اند.

به منظور تدوین الگوی جامع رهبری خدمتگزار از دیدگاه امام خمینی(ره)، از نرم‌افزار تحقیق کیفی NVivo 8 برای انجام تحلیل مضمون استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهند این الگو دارای سه مضمون غالب، پانزده مضمون فراگیر، 35 مضمون سازمان‌دهنده و 110 مضمون اصلی و 22 مضمون فرعی است. روابط میان این مضمون‌ها نیز در قالب یک الگو ارائه شده‌اند. در پایان نیز پیشنهادهایی برای تحقیقات آینده ارائه شده است.

تدوین الگوی مدیریت اثر بخش مسجد

رسول عباسی / غلامرضا طالقانی / ابوالحسن فقیهی

چکیده

تحقیق حاضر با هدف شناسایی عناصر اساسی الگوی مدیریت اثربخش مسجد انجام شده است. روش طراحی الگوی مفهومی در این پژوهش، مفهوم‌سازی عملی منفرد بوده و گردآوری اطلاعات از منابع مختلف علمی و دینی انجام شده است. تحقیق حاضر از نظر جهت‌گیری تحقیق، بنیادی؛ فلسفه تحقیق، اثبات‌گرا؛ رویکردهای تحقیق، استقرائی؛ استراتژی تحقیق، پیمایشی (دلفی)؛ اهداف تحقیق، اکتشافی و نیز از نظر افق زمانی، مقطعی است. با طراحی پرسشنامه و تشکیل پانل دلفی از خبرگان نظری و اجرایی، سه مرحله تحقیق دلفی انجام شده است. یازده بُعد در این الگو در پنج حوزۀ ورودی، فرایند، خروجی، پیامد خروجی و عناصر محیطی شناسایی شدند. ابعاد ورودی عبارت‌اند از: شایستگی‌های امام مسجد، شایستگی‌های فعالان(کارگزاران)، شایستگی‌های جماعت (مأمومین) و منابع (منابع مالی، مادی و اطلاعات). حوزه فرایند، بُعد اقدامات و حوزه خروجی‌ها، تنوع و کیفیت برنامه‌ها و خدمات را شامل می‌شوند. جذب حداکثری و تحول و تعالی حوزه پیامد خروجی را تشکیل می‌دهند. عناصر محیطی نیز دربرگیرنده سازمان‌های محیطی و بافت محلی هستند. بررسی و تحلیل نتایج تحقیق دلفی نیز نشان می‌دهد از نظر خبرگان تحقیق، از میان ابعاد مختلف الگو، شایستگی‌های امام مسجد بیشترین تأثیر را در اثربخشی مسجد دارد. ضمناً برخلاف تصور عمومی، کیفیت برنامه‌های مسجد، اهمیت بیشتری را در شاخص‌های عملکردی مسجد در مقایسه با تنوع برنامه‌ها و خدمات دارد.

تأملی بر رابطه فضیلت و صلاحیت در مدیریت اسلامی

علی نقی امیری / عباس رشنوادی

چکیده

هدف این مقاله بررسی چگونگی رابطه دو معیار اساسی «فضیلت» و «صلاحیت» در مدیریت اسلامی است. بررسی‌ها نشان می‌دهند که از منظر صاحب‌نظران مدیریت در غرب، فضیلت‌ها و شایستگی‌های فنی و تخصصی یکسان دانسته شده‌اند و اصولاً در پارادایم مدیریت غربی، میان این دو معیار در بیشتر موارد تفاوتی قائل نشده‌اند (مک‌کولی و لاوتن، 2006). در این مقاله تلاش شده تا با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه نیمه‌ساختاریافته و با توجه به این واقعیت که تعریف فضایل تا حدودی از دیدگاه اسلام متفاوت با نگاه غالب در دنیای غرب است، به این پرسش پاسخ داده شود که آیا در مدیریت اسلامی که ارزش‌های بنیادی آن تا حدودی متفاوت از ارزش‌های مدیریت غربی است، فضیلت‌ها با صلاحیت‌های فنی و شایستگی‌های تخصصی یکسان است، یا تفاوتی معنا‌دار دارد. جامعه آماری این پژوهش بدین شرح است: گروهی از اعضای هیئت علمی و دانشجویان مقطع دکترای رشته مدیریت در دانشگاه‌های تهران، تربیت مدرس و علامه طباطبایی که با مبانی مدیریت اسلامی آشنا هستند و شماری از فضلای حوزه علمیه که نوعاً در زمینه مدیریت اسلامی صاحب‌نظر محسوب می‌شوند. یافته‌های پژوهش پس از تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها نشان می‌دهد که پاسخگویان در اغلب موارد ضمن تفاوت قائل شدن میان فضایل و صلاحیت‌ها، این دو دسته ملاک را از منظر مدیریت اسلامی الزاماً یکسان ندانسته و برخلاف دیدگاه رایج در دنیای غرب و به‌تبع آن در پارادایم مدیریت غربی، فضیلت‌ها و صلاحیت‌ها را دو معیار نسبتاً مجزّا و تا حدودی متفاوت از هم می‌دانند.

مفهوم پردازی سازمان های ایمان محور و بررسی نقش آنها در توسعه خدمات اجتماعی...

احسان رهبر

چکیده

به‌طور کلی، بررسی نقش دولت‌ها و سازمان‌های اقتصادی در توسعه جوامع، به دلیل غلبه رویکرد روان‌شناسانه بر رویکرد جامعه‌شناسانه در تبیین سازمان‌ها، به‌تفصیل بحث شده است. آنچه در ادبیات علمی داخل و خارج کشور مغفول مانده، نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در توسعه اجتماعی است. سازمان‌های مردم‌نهاد که روزبه‌روز بر شمار آنها افزوده می‌شود، به دو دسته کلی: قدسی و غیر قدسی تقسیم می‌شوند. درباره سازمان‌های مردم‌نهاد (سمن) بحث‌هایی صورت‌گرفته، ولی مفهوم‌سازی در زمینه سازمان‌های ایمان‌محور (سام) که سازمان‌های مردم‌نهاد و قدسی هستند، مهجور مانده است. یک سازمان ایمان‌محور به دلیل ظرفیت ایمانی‌اش دارای اثربخشی مضاعف نسبت به دیگر سازمان‌های مردم‌نهاد در ارائه خدمات اجتماعی است. این مقاله درصدد است تا اهمیت این‌گونه سازمان‌ها را بیش از پیش نمایان سازد. بدین منظور، نخست با تشریح عقلانیت هنجاری و مفهوم‌پردازی سازمان‌های ایمان‌محور، ایجاد این نوع سازمان را توجیه‌پذیر می‌کند، سپس به بررسی این‌گونه سازمان‌ها پرداخته می‌شود و درنهایت از نقش سازمان‌های ایمان‌محور ارائه خدمات اجتماعی بحث می‌شود.

مدیریت اسلامی؛ از التقاط ایدئولوژیک تا التقاط عملی

علی اصغر پور عزت

چکیده

قرآن و سنّت پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) و اهل‌بیت او(علیهم السلام)، منابع اصلی و مهم فهم دین‌اند. به تعبیری، فهم مدیریت از دیدگاه اسلام نیز فهم سنّت پیامبر است که فقط از طریق مراجعه کردن به قرآن، به منزله مبنا و نیز رصد سنّت پیامبر(صلی الله علیه و آله)، به مثابه جلوه احکام، و پی‌گیری سیره اهل‌بیت(علیهم السلام) به منزله معرف و مفسر قرآن و سنّت پیامبر(صلی الله علیه و آله)، میسّر می‌گردد.

روش‌های دیگر پژوهش درباره مدیریت اسلامی، معمولاً به رصد شیوه‌های مدیریت مسلمانان یا تعمیم‌های التقاطی باورهای شبه‌اسلامی منجر می‌شود؛ این التقاط به سه گونه جلوه می‌کند؛ التقاط ایدئولوژیک که خاستگاه آن باورهای جزم‌آلود ایدئولوژی‌محور و غیر دینی است و التقاط علمی که خاستگاه آن باورهای حیرت‌زده شبه‌علمی است و التقاط در عمل که خاستگاه آن تجربه‌های فردی یا گروهی مسلمانان است. مدیریت اسلامی هنگامی مجال تعریف می‌یابد که از این التقاط سه پیراسته باشد.

شاخص های عدالت در سازمان

علی آقا پیروز

چکیده

عدالت، ابعاد گوناگونی همچون عدالت اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اداری دارد. در حوزۀ سازمان که سیطرۀ گسترده‌ای بر زندگی امروز انسان‌ها دارد، عدالت نه یک آرمان، بلکه یک ضرورت است. مسئله اصلی این است که: شاخص‌های عدالت سازمانی کدام‌اند تا با تحقق عدالت در آن شاخص‌ها، بتوان به اجرای عدالت در سازمان رسید؟ مفاهیم عدالت: قرار دادن هر چیزی در جای خود، انصاف و داد، مساوات، رعایت حقوق و رساندن هر ذی‌حقی به حقش و اعتدال و میانه‌روی است و دارای سه نوعِ توزیعی، رویه‌ای و مراوده‌ای است. مهم‌ترین شاخص‌های عدالت سازمانی در نهج‌البلاغه عبارت‌اند از: عدالت در مدیران، عدالت در گزینش، جذب و شایسته‌سالاری، عدالت در سیاستگذاری‌ها، عدالت در نظارت و ارزیابی عملکرد و عدالت در پرداخت حقوق، دستمزد و پاداش. روش تحقیق در این مقاله، توصیفی _ تحلیلی است.

بررسی رابطه بین اخلاق کار اسلامی و خلاقیت کارکنان ادارات شهرستان کازرون

پری جان مشایخ

چکیده

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی رابطه اخلاق کار اسلامی و خلاقیت کارکنان ادارات شهرستان کازرون است.پژوهش به روش توصیفی (همبستگی) است که تعداد 65 نفر از کارکنان ادارات شهرستان کازرون براساس فرمول کوکران و به روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش شامل دو پرسشنامه اخلاق کارِ اسلامیِ علی (2001) و خلاقیت رندسیپ بود که هر دو دارای روایی و پایایی قابل قبول بودند. داده‌های گردآوری‌شده با استفاده از آزمون‌های ضریب همبستگی t و رگرسیون چندمتغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها نشان می‌دادند که میان اخلاق کار اسلامی و خلاقیت کارکنان رابطه معناداری وجود دارد (56/0=r ، 01/0>ρ). همچنین نتایج به‌دست‌آمده از آزمون t نیز مبین آن است که میان اخلاق کار اسلامی کارکنان زیر 35 سال و بالای آن تفاوت معناداری وجود ندارد (25/0=ρ ، 15/1=t). نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره هم نشان می‌داد که میان جنسیت، سطح تحصیلات و سابقه کاری کارکنان و میزان اخلاق کار اسلامی آنها رابطه معناداری وجود ندارد.

اولین شماره دو فصلنامه علمی تخصصی «اسلام و مدیریت» به صاحب امتیازی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سردبیری شمس السادات زاهدی منتشر شده است./913/ن603/ق