پیدا و پنهان مواضع ترامپ در رابطه با برجام

به گزارش خبرگزاری رسا، دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا در مجمع عمومی سازمان ملل سخنانی را در مورد مسایل جهانی و دخالت در امور داخلی برخی کشورها مطرح کرد که به اذعان بسیاری از تحلیلگران تند ترین مواضع یک رییس جمهور در طول دهه های گذشته بوده است. وی در این نطق به مسایل ایران، کره شمالی و منطقه جنوب غرب آسیا وحتی آمریکای جنوبی پرداخت و مورد تمجید بسیاری از رسانه های صهیونیستی و غربی هم سو با اسراییل قرار گرفت. لابی آیپک بعد از سخنان ترامپ در مواضعی اعلام کرد که ما سخنان ترامپ را تحسین می کنیم چرا که توجه ها را به حمایت ایران از تروریسم، تامین حزب الله و اقدامات بی ثبات کننده آن جلب کرد.

اما یکی از مسایلی که ترامپ مانور گسترده ای در چند وقت اخیر و حتی در سازمان ملل روی آن انجام داده است، بحث برجام است. ترامپ بارها اعلام کرده چنانچه توافقی را که ضعیف اعمال شود یا نظارت کافی بر آن نباشد، نخواهد پذیرفت. وی در این راستا بارها تهدید کرده که از توافق هسته ای خارج خواهد شد و به آن پایبند نخواهد بود. در رابطه با مواضع اخیر ترامپ و سخنان وی در سازمان ملل ذکر چند نکته ضروری به نظر می رسد:

۱-آنچه از سخنان ترامپ  در مورد برجام می توان استنباط کرد بازی با این توافق برای گرفتن امتیاز است. ترامپ به گونه ای وانمود کرده که از برجام خارج خواهد شد و هزینه این امر نیز برعهده ایران است. ترامپ سعی دارد آژانس را تحت فشار قرار دهد که بازرسی از مکان های نظامی در ایران را در دستور کار قرار دهد و راه را برای مهار موشکی ایران و کنترل آن باز نگه دارد. در صورتی که تهران با این امر مخالفت کند مسولیت نقض برجام به دوش ایران می افتد و از این طریق افکار عمومی و سایر کشورهای غربی ایران را مقصر می دانند. بنابراین ترامپ به دنبال بازی است که حداقل بتواند در کوتاه مدت امتیاز بزرگی از ایران کسب کند.

۲-ترامپ به دنبال بازی پلیس  بد؛ پلیس خوب است. یعنی تهدید و تطمیع. یعنی آمریکا در مقطع کنونی نقش پلیس بد را دارد و اروپا نقش پلیس خوب. در زمان توافق هسته ای نقش پلیس بد برعهده فرانسه بود و این کشور به هیچ وجه حاضر به پذیرش برجام نبود و حتی در چند مورد رسیدن به توافق را به تاخیر انداخت و این امر نیز در راستای گرفتن امتیازهای بیشتر از ایران بود. امروز این نقش را آمریکا بازی می کند. هدف آمریکا نیز وضعیت پسابرجام است. یعنی ترامپ به دنبال این است که بعد از سال ۲۰۲۵ برجام و برخی از بندهای آن را به مدت طولانی تری تمدید کند. یعنی ترامپ اگر امروز در قاموس یک فرد ضد برجامی خودنمایی کرده یکی از عوامل آن را باید در ورای دلایل ظاهری در پیگیری مسایل مربوط به پایان برجام است. به همین خاطر است که برخی دولت مردان آمریکا از جمله تیلرسون بر مذاکره مجدد در مورد برجام صحبت کرده اند که اولویت اصلی نیز در این رابطه بحث های مربوط به بعد از سال ۲۰۲۵ بالاخص مسایل موشکی است.

۳-ترامپ به هیچ وجه برجام را لغو نخواهد کرد. تنها در یک صورت وی به این امر اهتمام دارد که ایران به شروط وی همچون بازرسی از سایت های نظامی و مخصوصا مسایل مربوط به سال بعد از سال ۲۰۲۵ مذاکره نکند. ذکر این نکته ضروری است که آمریکا در مقطع فعلی بالاترین منفعت را از برجام برده و در لوای همین امر به تحریم های گسترده همچون تحریمs۷۲۲ یا مادر تحریم ها روی آورد.

ارزیابی نهایی

در مجموع می توان گفت ژستی که ترامپ در مورد برجام اتخاذ کرده، ژستی نمایشی و تبلیغاتی است و این امر نیز بنابر مصلحت آینده دولت آمریکا در برابر ایران است. دولت آمریکا معتقد است که ایران امروز در سایه برجام به منفعت هایی در زمینه های اقتصادی رسیده که در آینده همین گشایش ها زمینه ساز مشکل آفرینی برای آمریکا را پدید خواهد آورد. بنابراین باید با ایران به توافقی رسید که بعد از برجام(۲۰۲۵) همچنان این کشور به تعهدات خود پایبند باشد و در این راستا تنها راهکار در مقطع فعلی نیز فشار به ایران برای مذاکره مجدد بر روی برخی بندهای برجام در سایه تهدید به خروج از برجام است. اما در مقابل باید ایران به این مساله آگاه باشد که آمریکا همان طور که در طول دو سال گذشته هیچ گاه به اصول برجام پایبند نبوده، در برابر حرکت های آمریکا هوشیار باشد و به دام گسترده آمریکا با چاشنی خروج از برجام در برابر عدم تعهدات گرفتار نشود./994/ب۱۰۲/ف

محمدرضا فرهادی