دفاع تمام قد از حقوق زنان در سایه خوانش جدید مسأله «تعدد زوجات»

خبرگزاری رسا ـ گروه بین‌الملل: احمد طیب شیخ الازهر مصر در زمره عالمان دینی اهل سنت است که به مسأله نواندیشی دینی و موضوعات مستحدثه به ویژه مسائل مرتبط با حوزه زنان و خانواده اهتمام ویژه‌ای دارد و بارها با دفاع از حقوق زنان بر لزوم توجه بیش از پیش به بانوان به عنوان رکن مهم تمدن سازی اسلامی تاکید داشته است.

احمد طیب همواره با ابراز نگرانی از افزایش نفوذ موج فمنیسم در کشورهای اسلامی به ویژه مصر، تصریح کرده است که اسلام با تاکید بر احترام به کرامت انسانی بانوان، پیش از تمامی این مکاتب نوظهور غربی به زنان توجه داشته است.

نفی خشونت علیه زنان
وی معتقد است که درد و رنج‌هایی که امروز متوجه بانوان جوامع اسلامی شده، نتیجه تقلید آنان از زنان غربی و دوری بانوان از تعالم اسلامی است زیرا دستور صریح اسلام بر اعطای حقوق زنان و استفاده از ظرفیت‌ آنان در عرصه‌های اجتماعی، سیاسی به عنوان عنصر مهم در تشکیل جامعه و تربیت نسل‌ها است.

شیخ الازهر با محکومیت تبعیض جنسیتی و اعمال خشونت علیه زنان، بخش زیادی از سخنان، مقالات و برنامه‌های تلویزیونی خود را به حقوق زن در اسلام و آگاهی بخشی جامعه و اصلاح نگاه و رویکرد به نقش و جایگاه زنان اختصاص داده است.

دفاع از حقوق دختران و رد ازدواج دختران نابالغ به دلیل تبعات و آسیب‌های روحی و اجتماعی فراوانی که زنان متحمل می‌شوند از دیگر اقدامات شیخ الازهر است. به عقیده شیخ الازهر اسلام ازدواجی را که بر آن ضرر جانی، اخلاقی و اجتماعی مترتب باشد به رسمیت نمی‌شناسد و از این رو وی با ارائه طرحی به مجلس پارلمانی قانون ممنوعیت ازدواج دختران کمتر از 18 سال را به تصویب رساند.

نفوذ رویکردهای فمنیستی در جامعه مصر سبب شده تا آمار طلاق در سال‌های اخیر در این کشور افزایش یابد. از اقدامات مهم شیخ الازهر سامان‌دهی زنان مطلّقه، تاکید بر اصلاح و بازنگری حقوق زنان به ویژه در امر حضانت طفل و تعیین 15 سال قمری به عنوان سن اتمام حضانت مادر بر فرزند است.

احمد طیب به مسأله تعدد زوجات نیز با دیده نقد می‌نگرد. وی با بیان لزوم مهار پدیده تعدد ازدواج و بحران طلاق می‌گوید: مطابق با تحقیقات میدانی از کودکان خیابانی بیش از 90% آنان قربانی پدیده ازدواج مجدد و یا طلاق بودند. اصل در شریعت اسلامی تعدد زوجات نیست بلکه اصل بر تک همسری و حفظ زندگی مشترک است.

وی عامل مهم طلاق را در اجبار دختران به ازدواج با افرادی که هیچ تعلّق خاطری میان آنان نیست، دانسته و با توصیف چنین اقدامی به «اعدام زندگی کرامت مندانه دختران» نسبت به ازدواج غیابی نیز به دیده نقد می‌نگرد. شیخ الازهر بارها اعلام کرده است که ازدواج پنهان حتی با حضور شاهد و بدون رضایت همسر اول و ولی همسر دوم، ازدواجی باطل بوده و چنین اقدامی به دور از ادب و ارزش‌های اخلاقی است.

از راه اندازی بخش فتوای بانوان تا حمایت‌های مادی
اهتمام احمد طیب به مسأله بانوان سبب شده تا با دستور وی، بخش فتوای بانوان مرکز جهانی فتوای الازهر آغاز به کار کند. در این مجموعه تعدادی از بانوان طلبه و متخصصان مسائل حقوق زنان به سوالات شرعی، اجتماعی، خانوادگی و حقوقی بانوان پاسخ می‌دهند.

برگزاری نشست‌ها، کنفرانس‌ها و همایش‌های ویژه بانوان با هدف آگاهی بخشی به زنان، نقد رویکردهای معاصر به مسائل حقوق زن، تشریح جایگاه زن در اسلام، نقش بانوان در تمدن سازی و حفظ کانون خانواده، آموزش و مشاوره به بانوان متأهل و راه اندازی دانشکده ویژه مسائل زنان در الازهر از دستاوردهای مهم دیگر احمد طیب است.

شیخ الازهر در عرصه محرومیت زدایی از بانوان بی‌سرپرست نیز اقدامات شایسته‌ای انجام داده است. طیب که رییس هیأت امنای خانه زکات و صدقه مصر است، در سال گذشته بیش از 200 زن زندانی را که به دلیل محکومیت‌های مالی در زندان به سر می‌بردند، آزاد کرد. همچنین به دستور وی ماهانه مبلغی به حساب بانوان بی‌سرپرست واریز می‌شود.

تلاش‌های شیخ الازهر برای ارتقای جایگاه زن در جامعه دینی مصر از این رو حائز اهمیت است که جریان‌های فمنیستی در این کشور به شدت مشغول به فعالیت بوده و به دلیل چند دستگی موجود در لایه‌های مختلف اجتماعی و نیز حضور فرقه‌های مختلف مذهبی در متن جامعه، فتواهای متضاد در رابطه با احکام و حقوق زنان صادر می‌شود و این خود عامل مهمی در توجه بیشتر شیخ الازهر به حقوق زنان است.

الازهر مصر به عنوان متولّی ترویج و تصحیح آموزه‌های دینی، وظیفه مهمی را بر عهده دارد. اگر الازهر بتواند به درستی ایفای نقش کرده و در برابر قرائت و تفسیرهای مختلف از دین ایستادگی کند.،‌ شاهد کاهش آسیب‌های اجتماعی مرتبط با حوزه زنان و خانواده خواهیم بود./981/ب950/ر