شماره 36 فصلنامه علمی ترویجی انتظار موعود منتشر شد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، شماره 36 فصلنامه علمی ترویجی انتظار موعود ویژه زمستان 90 به همت مرکز تخصصی مهدویت حوزه علمیه قم(بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود علیه السلام) منتشر شد.
موضوعاتی که در این شماره می‌خوانیم: «برهان افضلیت و امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف»، «نقش آینده پژوهان در شکل گیری آینده پژوهی اسلامی»، «بازنمایی آموزه منجی موعود در اسلام از منظر اندیشه رضوی»، «بازخوانی جایگاه نخبگان و خواص در هدایت جامعه شیعی در عصر رضوی و دوران غیبت»، «جایگاه اختیار و تلاش انسان در پدیده ظهور»، «نقش حجتهای الاهی در سعادت انسان (با تأکید بر نقش اهل بیت علیهم السلام)» و «نام‌ها و القاب حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در عرفان اسلامی»
برهان افضلیت و امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف
علی ربانی گلپایگانی
چکیده: وجوب امامت، مورد اجماع امت اسلامی‌است؛ چنان‌که ادله عقلی و نقلی آن را اثبات می‌کند. از نگاه عقل و نیز از منظر آیات و روایات، افضلیت در صفات کمال انسانی و دینی از شرایط لازم امامت است؛ چنان که از تأمل در سخنان صحابه در زمینه تعیین خلیفه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم این مطلب به دست می‌آید. از سوی دیگر، مقتضای دلایل حقانیت شریعت اسلام و جهانی و جاودانگی آن، منحصر بودن حق در مسایل دینی، اعم از مبانی اعتقادی و مسائل فرعی در آیین اسلام و در میان امت اسلامی است.
تحقق مصداق افضلیت در فردی خاص، در گرو آن است که او از ویژگی عصمت برخوردار باشد؛ در غیر این‌صورت، فضایل او نسبی خواهد بود و چون پیروان مذاهب غیر شیعی به وجود چنین فردی اعتقاد ندارند؛ مصداق امام در میان آنان نخواهد بود و بین مذاهب شیعی، نیز تنها مذهب امامیه اثناعشریه، بر حق است؛ لذا مصداق امام افضل همان است که مورد اعتقاد پیروان این مذهب می‌باشد و او کسی نیست جز حضرت حجت بن الحسن العسکری علیهما السلام.
نقش آینده پژوهان در شکل گیری آینده پژوهی اسلامی
محمدرحیم عیوضی
عبدالرحیم پدرام
چکیده: این مقاله در پی آن است که نقش آینده‌پژوهان را در شکل‌گیری «آینده‌پژوهی اسلامی» تبیین کند. در این مقاله، ابتدا اهمیت و جایگاه والای آینده‌پژوهان در فرآیند آینده‌پژوهی ارایه شده و پس از آن، با بر شمردن ویژگی‌های مشترک آینده‌پژوهان، نقش آینده‌پژوهان در بومی سازی آینده‌پژوهی، بررسی شده است.
آینده‌پژوهی اسلامی، به عنوان نسخه‌ای نو از آینده‌پژوهی بر اساس ارزش‌ها، نگرش‌ها و توصیه‌‌های اسلامی است و آینده‌پژوهان اسلامی، یکی از مؤلفه‌‌های طراحی آینده‌پژوهی اسلامی هستند. آینده‌پژوهان اسلامی، افزون بر ویژگی‌های مشترک آینده‌پژوهان، می‌بایست باورها و توانمندی‌های دیگری داشته باشند تا بتوانند آینده‌پژوهی اسلامی را شکل دهند. این ویژگی‌ها در پایان مقاله معرفی و تفاوت‌های آینده‌پژوهان اسلامی و آینده پژوهان سکولار آشکار و در نهایت نشان داده شده است که آینده‌پژوهی اسلامی بدون آینده‌پژوهان اسلامی شکل نخواهد گرفت.
بازنمایی آموزه منجی موعود در اسلام از منظر اندیشه رضوی
امیرمحسن عرفان
چکیده: تاریخ حیات اجتماعی شیعه، با جامعه آرمانی «مدینة الرسول» آغاز شده است و به جامعه آرمانی «مهدوی» ختم می‌شود. غوطه وری در واقعیت‌های موجود زندگی، شیعیان را از تکاپو، ارتقا و تعالی برای تقرب به جامعه متکامل عصر ظهور باز نداشته است. شاید به این دلیل باشد که نهال آموزه مهدویت همواره با روایت‌های قوی و اندیشه خیزی از سوی امامان معصوم علیهم السلام آبیاری شده است.
این مقاله با رویکردی «توصیفی تحلیلی» می‌کوشد تا مبانی نظری و ابعاد اندیشه مهدویت را از نظر امام رضا علیه السلام شناسایی کند. مقاله با مفروض گرفتن این نکته که اندیشه مهدویت، به مثابه فرجام متعالی و شکوهمند آینده جهان و سرمنزل متعالی و متکامل تاریخ بشری دارای ویژگی هایی منحصر به فرد، از دیدگاه امام رضا علیه السلام می‌باشد؛ به معناشناسی مهدویت در اسلام می‌پردازد. بررسی انگاره‌های رضوی در تبیین آموزه مهدویت، نقطه آغازی است که نویسنده برای ارائه تصویری روشن از بحث برمی گزیند. در ادامه نیز به شاخصه‌ها و ویژگی‌های آموزه مهدویت از دیدگاه امام رضا علیه‌السلام اشاره می‌شود. در این زمینه، جهان شمولی اندیشه مهدویت؛ پیوندهای دوسویه انتظار و مهدویت؛ حضور منجی موعود و پیوند وثیق مهدویت و آینده نگری؛ از جمله یافته‌های نگارنده در این زمینه است. به هر روی، نوشتار حاضر به مخاطبان پرسش‌گر خود این نوید را می‌دهد که عرصه پژوهش و تحقیق در حوزه پربار آموزه مهدویت، همچنان به همت بلند محققان امینی چشم دوخته که در بازنمایی این روند پر رمز و فریب صادقانه می‌کوشند.
بازخوانی جایگاه نخبگان و خواص در هدایت جامعه شیعی در عصر رضوی و دوران غیبت
زهرا قاسم نژاد
محمد رضا ستوده نیا
نصراله شاملی
چکیده: «نخبگان» و «خواص» جامعه، افرادی هستند صاحب علم، آگاهی، بصیرت و دارای قدرت تحلیل و استنباط که رهبر جامعه را در پیشبرد اهدافش یاری می‌رسانند. یکی از مهم‌ترین وظایف نخبگان شیعه در هر عصر، هدایت جامعه به سمت اسلام اصیل محمدی صلی الله علیه و آله است. نخبگان و خواص جامعه، با بهره‌گیری از تقوا، علم، بصیرت و آگاهی؛ به هدایت شهروندان جامعه شیعی پرداخته، جامعه را از لغزش‌ها و انحرافات مصون می‌دارند.
این پژوهش درصدد است تا به این پرسش پاسخ دهد که خواص جامعه شیعی عصر امام رضا علیه‌السلام چه کسانی بودند؛ جایگاه آنان در جامعه چگونه بود و نقش‌آفرینی آنان در هدایت جامعه شیعی به چه صورت بوده است، پاسخ این پرسش نویسنده را یاری می‌کند تا به بررسی و تحلیل جایگاه و نقش خواص جامعه شیعی عصر غیبت بپردازد.
نتیجه حاصل از پژوهش اثبات می‌کند که نخبگان عصر رضوی با حضور خود در عرصه‌های دینی، علمی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی به هدایت جامعه شیعی پرداخته و امام امت را در رسیدن به اهدافش یاری کردند، بارزترین ویژگی نخبگان در تمام عرصه ها، تقوا و بصیرت آنان بود که مانع لغزش آنان و هدایت جامعه به سمت رشد و کمال می‌شد.
بنابراین، در دوران غیبت نیز باید نخبگان در عرصه‌های مختلف با سلاح تقوا، علم و بصیرت حضور فعال داشته و جامعه را از انحرافات و لغزش‌ها مصون دارند.
جایگاه اختیار و تلاش انسان در پدیده ظهور (تأملی بر دو بخش آخر کتاب راز پنهانی و رمز پیدایی)
حسن ملایی
رحیم لطیفی
چکیده: از جمله تألیف‌هایی که در تبیین معارف مهدوی به نگارش در آمده، کتاب «راز پنهانی و رمز پیدایی» است. نویسنده در بخش دوم و سوم این کتاب، با طرح مطالبی راجع به مبانی نظری زمینه‌سازی مردمی برای ظهور و قیام حضرت ولی عصر علیه السلام، موجب برداشت‌های ناصوابی را در ذهن برخی خوانندگان و در نتیجه نگاه تنگ‌بینانه آن‌ها نسبت به وظایف منتظران در عصر غیبت شده است. در این نوشتار، ادعاهای نویسنده کتاب در این باره، بررسی و نقد شده است.
نقش حجتهای الاهی در سعادت انسان (با تأکید بر نقش اهل بیت علیهم السلام)
محمد کاظمی
مهدی یوسفیان
چکیده: هدف اصلی این پژوهش آن است که نقش حجتهای الاهی را در سعادت انسان با بهره‌گیری از قرآن و روایات، تبیین کند. البته درباره نقش اهل بیت علیهم السلام که از مصادیق بارز حجتهای الاهی هستند تأکید بیش‌تری خواهد شد. انسان برای دستیابی به سعادت، به امور متعددی نیازمند است: وجود واسطه میان انسان‌ها و خداوند؛ پاسخگویی به نیازهای علمی؛ ضرورت اقامه دین و اصلاح‌گری و لزوم وجود الگوی کامل برای زندگی سعادتمندانه و بخصوص تحقق بخشی به عبودیت انسان در برابر خداوند متعال (که هدف اصلی از خلقت انسان است)؛ چهار محور اساسی برای زندگی سعادتمندانه است که حجتهای الاهی بخش مهمی از آن را پوشش می‌دهند. آخرین حجت الاهی نیز اگر چه دوران غیبت را می‌گذرانند؛ بهره‌مندی از وجود ایشان در مسیر سعادت قطع نشده است. البته این بهره‌گیری در زمان ظهور به بالاترین حد ممکن خواهد رسید. همین نقش بی‌بدیل حجتهای الاهی در هدایت و سعادت انسان‌ها، موجب شده تا در آموزه‌های دینی با روش‌های مختلف، میان انسان و آنان ارتباطی دائمی برقرار گردد.
نام‌ها و القاب حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در عرفان اسلامی
دادخدا خدایار
چکیده: در انسان شناسی عرفان اسلامی، انسان، اشرف و زبده همه مخلوقات است و عصاره همه انسان‌ها، انسان کامل است؛ چون جامع همه حضرات و مظهر اسم «الله» می‌باشد. لذا انسان کامل، خلیفه خدا بر روی زمین بوده و عالَم هیچ‌گاه از وجود او خالی نیست. انبیا و اوصیای الاهی مصداق انسان کامل‌اند و اکمل و اتم آن‌ها، پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله و سلم می‌باشد و پس از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه مطهر، اهل بیت علیهم السلام نمونه‌های روشن انسان کامل هستند. انسان کامل در همه زمان‌ها، هادی و مرشد خداجویان و سالکان طریقت می‌باشد.
در تصوف و عرفان اسلامی، از انسان کامل با القاب، نام‌ها، تعابیر، ویژگی‌ها و اوصاف متفاوت و متعددی یاد کرده‌اند که از نظر مفهوم و مصداق به هم نزدیک و مترادف می‌باشند که از جمله آن‌ها عبارتند از: خلیفه، امام، قطب، غوث، هادی، مهدی، صاحب الزمان. حال این سؤال قابل طرح است که بین عناوین و نام‌های متعدد انسان کامل، در عرفان اسلامی با حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، امام دوازدهم شیعه امامیه چه ارتباط معنایی و مصداقی وجود دارد؟ در بررسی اجمالی انجام شده، به نظر می‌رسد الفاظ و اوصاف به کار رفته برای انسان کامل در تصوف و عرفان اسلامی، مترادفات و القاب و اوصاف «مهدویت شیعی» است که در متون و آثار عرفانی، به صورت صریح، یا با رمز و اشاره آمده است. در این مقاله به بررسی تجلی انسان کامل و امام زمان شیعی در آیینه عرفان اسلامی پرداخته شده است.
فصلنامه انتظار موعود نشریه‌ای علمی ترویجی است که به صورت تخصصی در حوزه معارف مهدوی به منظور ارتقای علمی معارف مهدوی و ایجاد فضای نقد و بررسی بین محققان و اندیشمندان حوزه مهدویت به نشر مقالات علمی پژوهشی می‌پردازد، مخاطبان اصلی این نشریه متخصصان و صاحب‌نظران معارف مهدوی بوده و فصلنامه تلاش می‌کند آخرین دست‌آوردهای علمی را در این زمینه به جامعه دینی عرضه کند.
سی و ششمین شماره فصلنامه علمی ترویجی انتظار موعود ویژه زمستان 1390 به همت مرکز تخصصی مهدویت حوزه علمیه قم (بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود علیه السلام) و به مدیر مسؤولی حجت‌الاسلام والمسلمین محسن قرائتی در 175 صفحه و به قیمت 3500 تومان منتشر شده است./907/پ202/ق