مروری بر کتاب انسان مثل اعلای خداوند

به گزارش خبرنگار سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، درباره خدا از منظرهای گوناگون و براساس رویکردهای مختلف بحث‌های متفاوتی را می‌توان مطرح کرد. می‌توان با درنظرگرفتن نقش و کارکرد مفهوم خدا در میان اقوام مختلف، تلقی آنها را از خدا بازگفت یا چنین تحقیقی را در زمینه‌ای تاریخی مطرح کرد و به تاریخ این تلقی‌ها و نقش‌ها نظر کرد و حتی براساس تحقیقات باستان‌شناسانه از تلقی و تصور آدمیان از خدا یا خدایان پیش از تاریخ متعارف بشری سخن به میان آورد. از سوی دیگر می‌توان براساس رویکردهای فلسفی یا جامعه‌شناختی درباره نسبت خدا و اخلاق، خدا و علم، خدا و حقوق و مانند اینها تأمل کرد. نیز می‌توان از منظر علوم مختلف به مسئله خدا نگریست و مثلا از حیث روان‌شناختی به تحلیل مفهوم خدا پرداخت. در هریک از مسائل و مباحث مذکور آرا و اقوال گوناگون وجود دارد. اما خدا یکی از مهم‌‌ترین مفاهیم در تاریخ فلسفه و تأملات فلسفی بوده است و از آغاز پیدایش فلسفه و حتی فلاسفه پیش از سقراط (برای نمونه می‌توان به سخنان جالب توجه کسنوفانوس اشاره کرد) تا به امروز، بحث درباره آن ادامه یافته و در این باره گاه رویکردهای جدید مطرح شده و گاه بحث‌های قدیمی با استدلال‌های روزآمد شده پی گرفته شده است.

کتاب «انسان، مَثَل اعلای خدا در فلسفة آکوئیناس و حکمت صدرائی»، نوشته حجت الاسلام دکتر افشارپور را انتشارات باقرالعلوم منتشرکرده است.

ساختار کتاب

این کتاب چهاربخش و یک خاتمه دارد:

بخش اول: در بخش اول به مباحث مقدماتی و مفهوم شناسی پرداخته شده است.

بخش دوم: نویسنده در این فصل نظریه «انسان مثل اعلای خدا» را در فلسفه آکویناس در قالب چهار فصل و دو پیوست توضیح می دهد.

بخش سوم: در این فصل نظریه «انسان مثل اعلای خدا» در حکمت صدرایی در شش فصل به همراه نه پیوست توضیح داده می شود.

بخش چهارم: این فصل به بررسی تطبیقی مثل اعلای خدا در حکمت صدرائی و فلسفه تومائی در سه فصل اختصاص دارد.

خاتمه: در خاتمه کتاب نیز نتیجه گیری شده و پیشنهادهای مؤلف با توجه به موضوع کتاب آمده است.

ویژگی های کتاب

1. معرفی نظریه جدید در باب شناخت انسان و نردبان بودن آن برای شناخت خدا؛

2. بیان نگاه تطبیقی میان فلسفه اسلامی و فلسفه غرب؛

3. بیان نگاه تقریبی و بین الادیانی به اسلام و مسیحیت بر اساس مثالیت انسان برای خدا و صورت الهی انسان

جمع بندی

کتاب «انسان، مَثَل اعلای خدا در فلسفة آکوئیناس و حکمت صدرائی» پژوهشی تطبیقی در باب مَثَل اعلای خداوند تعالی و نویسنده در این اثر به دنبال معرفی انسان به عنوان مَثَل اعلای خدا در اندیشة فلسفی قدیس آکویناس و حکیم ملاصدرا و بررسی تطبیقی نظریه این دو فیلسوف نامدار است. نویسنده در این کتاب تلاش دارد پژوهش تطبیقی خود را با در نظر گرفتن همه جنبه های ذکر شده به سرانجام برساند و وجهی نوین از جنبة بین الادیانی و تقریبی این نظریه را نیز ارائه نماید.

برشی از کتاب

در ضفحات 464 تا 466 درباره نقاط اشتراکی فلسفه اسلامی ملاصدرا و فلسفه غربی آکوئیناس این مطالب به رشته تحریر درآمده است:

تأکیدات مشترک میان اسلام و مسیحیت یکی از عواملی است که فیلسوف مسلمان و فیلسوف مسیحی را بر آن می‌دارد تا راهی عقلانی برای معرفت خداوند و صفات او از طریق موجودی که به صورت خدا و مثال او خلق شده است بیابد. بر این اساس آکویناس فلسفه خود را این گونه با آموزه‌های کتاب مقدس هم راستا گردانیده که در انسان نوعی مشابهت با خدا هست بدین صورت که انسان متمثل به خدا شده است اما نه به نحو مشابهت و تساوی همه جانبه، چون ممثل‌به در اینجا بی نهایت است، لذا صورت خدا در انسان هست اما نه به طور کامل، بلکه به نحو ناقص. از آن سو ملاصدرا سعی دارد تا این مسأله فلسفی خود را این گونه با وحی هم افق گرداند که هر چند خداوند تعالی از مِثل در ذات و شبیه در صفات منزه است، اما داشتن مثال برای او محال نیست (مخصوصا باتوجه به تفاوتی که مِثل و مَثَل یا مثال دارند) و به همین دلیل است که در آیه شریفه صراحتا از وجود مَثَل برای خداوند سخن به میان آمده است. اگر نوعی مضاهات و مماثلت میان انسان و پروردگار در ذات و صفات و افعال وجود نمی‌داشت، هرگز میان معرفت نفس و معرفت رب ملازمه ای برقرار نبود و حضرات معصومین (ع) هرگز چنین سخنی نمی‌فرمودند.

انتشارات دانشگاه باقرالعلوم(ع) کتاب «انسان، مَثَل اعلای خدا در فلسفة آکوئیناس و حکمت صدرائی» » را در قطع وزیری و 488 صفحه به چاپ رسانده است.

علاقه‌مندان می‌توانند برای خرید این کتاب به انتشارات دانشگاه باقرالعلوم به آدرس: قم، شهرک پردیسان، انتهای بلوار دانشگاه، دانشگاه باقرالعلوم (علیه‌السلام)مراجعه کنند./826/ن602/ق