به جای تأسیس پژوهشگاه جدید، انگیزه پژوهشگران تقویت شود

حجت الاسلام رضا صادقی پژوهشگر حوزوی در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، جدال لفظی و سرگرم شدن به معماهای زبانی را از مهم ترین آسیب های پژوهش های حوزوی دانست و اظهار داشت: پرداختن به پرسش هایی که دانستن پاسخ آنها هیچ تغییری در سلوک و زندگی فردی و اجتماعی انسان ها ایجاد نمی کند، آسیب مهم پژوهش های حوزوی است.

حجت الاسلام صادقی با بیان اینکه مهم ترین آسیب پژوهش های حوزوی را به حاشیه راندن وحی و سخنان معصومین (ع) است، گفت: تمرکز بر فهم سخنان و متون پیچیده قدما و تلاش برای تدوین متون مشابه یکی از دلایل این آسیب است.

این پژوهشگر حوزوی عنوان کرد: همان گونه که آموزش علوم انسانی در چارچوب ترمی و واحدی جواب نمی دهد، مقاله نیز قالب مناسبی برای ارائه نتایج پژوهش در علوم انسانی نیست؛ علوم انسانی و اسلامی دارای نظام فکری مشخصی هستند که ابعادی معرفتی و وجودی دارند و پژوهش در چنین نظامی نیازمند طراحی دوره ها و روش های متفاوتی است.

وی با اشاره به اینکه در علوم انسانی هیچ گاه نمی توان در مورد میزان کاربردی بودن پژوهش ها با قطعیت سخن گفت، اظهار داشت: پژوهش کاربردی باید اصالت داشته باشد یعنی باید روش و مبنای مشخصی داشته و به پرسش مشخصی پاسخ دهد؛ یک پژوهش اگر در نهایت تأثیری در رفتار جمعی، فردی و اخلاق انسان نداشته باشد نمی توان از اهمیت و اولویت آن دفاع کرد.

حجت الاسلام صادقی با اشاره به وجود مشکل موازی کاری در میان مراکز پژوهشی، ابراز کرد: جهت دهی به پژوهش بخش نامه ای نیست و مشکل موازی کاری را با تاسیس ده‌ها مرکز نیز قابل حل نیست؛ برای پنهان کردن موازی کاری به سادگی می توان عنوان پژوهش و ترتیب مطالب را تغییر داد؛ بنابراین وجود یک مرکز بالادستی برای هماهنگی مراکز پژوهشی تاثیر عملی چندانی در حل این مشکل نخواهد داشت.

این پژوهشگر حوزوی با بیان اینکه نتیجه پژوهش در علوم دینی و انسانی بیش از همه تحت تأثیر شخصیت پژوهشگر است، گفت: در این علوم بر خلاف علوم ریاضی و تجربی دو شخصیت متفاوت وقتی در موضوع یکسانی پژوهش کنند نتیجه یکسانی به دست نمی آید؛ بنابراین به جای تأسیس مراکز پژوهشی جدید باید به راه‌های تقویت انگیزه های توحیدی و معنوی در پژوهشگاه های موجود فکر کرد.

حجت الاسلام صادقی عنوان کرد: اگر انجام پژوهش های حوزوی با انگیزه های مالی و مادی صورت گیرد، اصالت خود را از دست می دهند و تأثیر معنوی و دینی مثبتی نخواهند داشت.

وی اظهار داشت: اکنون برای یک موضوع در دو پژوهشگاه هزینه می شود و گمان می شود باید یک مرکزی وجود داشته باشد که اطلاع رسانی و هماهنگی کند اما آیا در علوم انسانی پژوهش مجدد درباره یک موضوع اشکالی دارد؟

این پژوهشگر حوزوی با بیان اینکه اگر پژوهش تبدیل به یک شغل شود و با انگیزه کسب درآمد انجام شود اصالت خود را دست می دهد و اغلب به اندازه همان مبلغ قرارداد تأثیر بیرونی دارد، ابراز کرد: پژوهش در علوم انسانی و اسلامی در درجه نخست یک رشد و تحول درونی برای خود پژوهشگر است که البته بازتاب بیرونی نیز دارد؛ اگر پژوهش تبدیل به یک شغل شود و با انگیزه کسب درآمد انجام شود اصالت خود را دست می دهد و اغلب به اندازه همان مبلغ قرارداد تأثیر بیرونی دارد؛ به پژوهش باید به عنوان یک سیر انفسی نگاه کرد.

وی ادامه داد: نتیجه یک پژوهش چکیده شخصیت و منش خود پژوهشگر است که به عنوان یک اسوه و الگو به نمایش گذاشته می شود؛ بنابراین اگر پژوهشگران از لحاظ شخصیت تهذیب و اصلاح شوند نتیجه پژوهش آن‌ها نیز اصلاح و تهذیب جامعه است.

حجت الاسلام صادقی افزود: به عبارت دیگر سطحی شدن پژوهش ها و ناتوانی آنها در حل مشکلات انسانی به دلیل تکراری بودن موضوع و مسأله نیست؛ مشکل اصلی تغییر شخصیت و منش و هدف پژوهشگر است.

این پژوهشگر حوزوی گفت: اگر دو شخصیت مانند مرحوم شهید مطهری داشته باشیم که هر دو همزمان در مورد موضوع واحدی مانند عدالت یا حجاب پژوهشی انجام دهند قطعا باید از آن استقبال کرد و نباید نگران موازی کاری بود اما اگر پژوهشگرانی ضعیف با انگیزه دریافت مبلغ قرارداد در مورد موضوعات متفاوتی قلم بزنند باید نگران بود./1350/ت302/ف