انتشار جدیدترین شماره فصلنامه حوزه

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، صد و هفتاد و یکمین و صد و هفتاد و دومین شماره فصلنامه حوزه ویژه بهار و تابستان 1393 به مدیر مسؤولی سید عباس صالحی از سوی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم منتشر شد.

این شماره از فصلنامه حوزه از سرمقاله با عنوان «رحمت و امنیت، برترین حق شهروندان شهر خدا» و گفت‌وگو با عنوان «امام و رعایت حقوق مردم در گفت‌وگو با آیت الله حاج شیخ محمد قاضی» و این مقالات تشکیل شده است:

امام خمینی رحمة الله علیه و اهمیت کرامت انسانی

امیرالمؤمنین علیه السلام اسوه امام خمینی رحمة الله علیه در حقوق شهروندان

حقوق شهروندی یکتاپرستان و اقلیت فرقه پرستان در حکومت اسلامی (با تمرکز بر اندیشه امام خمینی رحمة الله علیه)

صیانت از حقوق شهروندی در سیره امام خمینی رحمة الله علیه

مردم سالاری دینی از نگاه امام خمینی رحمة الله علیه

مدارا با شهروندان در اندیشه و سیرت امام خمینی رحمة الله علیه

پیوند مردم و حکومت اسلامی در اندیشه امام خمینی رحمة الله علیه

امام خمینی رحمة الله علیه و اهمیت کرامت انسانی

محمد مسعود سعیدی

چکیده: انسان‌ها در نزد خداوند متعال، به گونه تکوینی، دارای کرامت‌اند، کرامتی که می‌توانند با رفتار اختیاری خود، آن را استوار و یا سست سازند. در دنیای کنونی، بعد از پشت سر گذاشتن تجربه‌های تلخ و شیرین بسیار دولت‌ها و مردمان، به بخشی از این کرامت پی برده شد.

شماری از دولت‌ها، سیاستمداران به تلاش برخاستند تا آنچه را از سوی قدرت‌های نادیده گرفته و پایمال می‌شود احیا کنند و در چارچوب پیمان جهانی آن را به رسمیت بشناسانند و برای رعایت پایبندی به مواد آن؛ آن را در قابل حقوق بشر مطرح کنند.

اما اسلام، قرن‌ها پیش، این کرامت ذاتی انسان را مورد تأکید جدی قرار داد و راه‌هایی را برای حفظ آن، فرا روی انسان‌ها نهاد. امام خمینی رحمة الله علیه، رهبر فقید انقلاب اسلامی ایران، همواره به مسؤولان نظام، رعایت مردم را سفارش می‌کرد و عهدنامه مالک اشتر را نمونه‌ای از برنامه حکومت دینی می‌دانست.

امیرالمؤمنین علیه السلام اسوه امام خمینی رحمة الله علیه در حقوق شهروندان

علی اکبر ذاکری

چکیده: در این مقاله، به حقوق شهروندی بر اساس سیره علوی، از نگاه امام خمینی رحمة الله علیه پرداخته شده است. در آغاز چند نکته مهم درباره حقوق شهروندی که بر اساس تابعیت و حقوق متقابل است، بیان گردیده و روی این نکته تأکید شده که افزون بر حکومت نبوی، حکومت علوی، به طور گسترده ملاک عمل امام خمینی رحمه‌الله علیه بوده است و در موارد مختلف، امام به عهدنامه مالک اشتر استشهاد کرده است، زیرا که در آن حقوق اساسی وجود دارد.

در ادامه، سیره علوی، به بحث گذارده شده و با محور قرار دادن حق حیات و زندگی، ریشه‌یابی و بررسی سخن معروف امام علی علیه السلام در عهدنامه مالک، آنجا که می‌فرماید: «مردم یا بردار دینی تو هستند یا مانند تو در آفرینش» در دستور کار قرار گرفته است. از جمله گزاره‌هایی که آز آن سخن به میان آمده، عدالت قضایی در حکومت علوی است که مورد تأکید مکرر امام خمینی رحمة الله علیه بوده و نیز توجه به امنیت اجتماعی اقلیت‌ها، عدالت در حکومت و تأمین مالی تمام مردم.

حقوق شهروندی یکتاپرستان و اقلیت فرقه پرستان در حکومت اسلامی (با تمرکز بر اندیشه امام خمینی رحمة الله علیه)

علی الهی خراسانی

چکیده: در حکومت اسلامی، اکثریت از آن یکتاپرستان است؛ شهروندانی که پیرو یکی از ادیان توحیدی و الهی بوده و از مذاهب رسمی پیروی می‌کنند. در این بین، اقلیتی وجود دارد که فرقه پرست بوده و از مذاهب و آیین‌های ساختگی و غیر رسمی پیروی می‌نمایند و اما اکثریت یکتاپرست و در کنار مسلمانان به طور کامل، از حقوق شهروندی برخوردارند؛ حقوقی از جمله: رفاه و امنیت، آزادی در فعالیت‌های مذهبی و اجتماعی و حق آزادی بیان.

امام خمینی رحمة الله علیه، بر اساس سه شاخص عدالت اجتماعی، کرامت انسانی و امنیت عمومی، به طور صریح و اساسی، از حقوق شهروندی یکتاپرستان دفاع کرده است. نسبت به حقوق شهروندی اقلیت فرقه­پرستان، باید گفت: نمی‌توان بر اساس تفکر سنتی تقسیم جهان به دارالاسلام و دارالحرب، این اقلیت را از کشور بیرون راند؛ بلکه طبق آیات قرآن و نیز بیان امام خمینی رحمة الله علیه، اگر این گروه در شرایط فتنه‌انگیزی نباشند، از حقوق طبیعی و اساسی برخوردارند. قانون اساسی جمهوری اسلامی نیز جلوه و نمادی است از اندیشه امام خمینی رحمة الله علیه در پاسداشت رعایت حقوق تمامی شهروندان جامعه.

صیانت از حقوق شهروندی در سیره امام خمینی رحمة الله علیه

 سید حسین همایون مصباح

چکیده: قوام و دوام، توسعه و پیشرفت، آسایش و آرامش جامعه مردم، بسته به پیوندهای استوار و اثرگذاری‌ها و کنش‌های دوسویه روشن و سامان‌مند است. عناصر و عوامل بسیاری در بسامان شدن بده بستان‌ها و اثرگذاری‌ها و پیوندها نقش و سهم دارند که از مهم‌ترین و کارآمدترین آن‌ها، حقوق، مسؤولیت‌ها و تکلیف‌های دو جانبه میان مردم است. این حقوق و تکالیف هم‌دامنه و قلمرو فراگیر و جهانی دارد و هم قلمرو محدود به جغرافیای زیستی و طبیعی با حکومت و حاکمیت مشخص و ملی.

این نوشتار، ناظر به شاخه دوم است که از آن به حقوق شهروندی یاد می‌شود. حقوق شهروندی، مجموعه‌ای از حقوق و مسؤولیت‌های دوسویه آدمیان در جامعه به منظور بهره‌مندی عادلانه همگان از منابع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و زیستی را در بر می‌گیرد.

مرکز ثقل و تمرکز این جستار شیوه‌های صیانت از حقوق شهروندی است که نویسنده پس از تعریف و توضیح حقوق شهروندی، به شرح ساز و کار صیانت و حمایت از حقوق شهروندی می‌پردازد. در این راستا پنج ساز و کار فرهنگی، حقوق ـ قضایی، سیاسی، اخلاقی و اجتماعی حمایت و صیانت از حقوق شهروندان را توجه به سیره امام خمینی رحمة الله علیه بازگو و ارزیابی می‌نماید.

مردم سالاری دینی از نگاه امام خمینی رحمة الله علیه

محمدصادق مزینانی

چکیده: در این مقاله، پس از اشاره به اهمیت و ضرورت طرح این بحث، مفاهیمی چون: دموکراسی، مردم­سالاری، رابطه دین و مردم­سالاری دینی، به بوته بررسی نهاده می‌شود. آنگاه سخن از این به میان می‌آید که در نگرشی امام، دموکراسی و مردم­سالاری سه گونه مطرح شده است: ایجابی، رد و نقد دموکراسی و بهره‌گیری از دموکراسی در مقام جدل.

امام، به تحقق دموکراسی اصیل در جامعه اسلامی و رعایت حقوق مردم به تمام و کمال باور دارد؛ ویژگی‌های دموکراسی مورد قبول خود را به شرح، بیان می‌کند. امام خمینی رحمة الله علیه، منتقد اصل و اساس دموکراسی غربی است؛ چرا که دموکراسی‌های غربی را افزون بر ابهام مفهومی و آفات بسیار، از واقعیت دموکراسی اصیل و پاسدار حقوق شهروندان، بیگانه، حتی آن‌ها را سازگار با آرمان‌های مورد ادعای فلسفه دموکراسی نیز نمی‌داند. در پایان شبهه ناسازگاری میان آزادی و تکلیف در پاره‌ای از مسائل سیاسی، طرح و پاسخ امام ارائه می‌گردد.

 مدارا با شهروندان در اندیشه و سیرت امام خمینی رحمة الله علیه

 سید عباس رضوی

چکیده: امام خمینی رحمة الله علیه، فقیه نظریه‌پرداز و بنیان‌گذار نظام دینی، به رفق و مدارا، در نظام دینی جایگاه ویژه‌ای داد و در اداره امور و بست و گشاد کارها، در عین قاطعیت از رفق و مدارا بهره‌های فراوان گرفت و دشواری‌های بزرگی را با کمک آن از سر راه برداشت. در عرصه‌های گوناگون؛ از جمله تعلیم و تربیت، هدایت مردمان؛ تبلیغ دین و پیشبرد برنامه‌ای سیاسی و اجتماعی، این اصل را سرلوحه کار خویش قرار داد.

بهره‌گیری از دیدگاه و سیره آن بزرگ در برخورد با شهروندان و گروه‌های سیاسی برای پیروان امام، مشعل راه است و می‌تواند مردم ما را بر سر سفره صلح و صفا بنشاند و در عین پایبندی بر اصول از بحران‌ها گذر دهد.

پیوند مردم و حکومت اسلامی در اندیشه امام خمینی

 سید محمد مرتضوی

چکیده: امام خمینی رحمة الله علیه مهم‌ترین شخصیت تأثیرگذار در قرن حاضر است که با اتکا به خداوند و حمایت مردم، توانست وابسته‌ترین حکومت را به نظام استکبار جهانی در منطقه خاورمیانه، سرنگون سازد و نظام اسلامی بر اساس نظریه ولایت مطلقه فقیه را جایگزین آن کند و انقلاب اسلامی را تا مرحله تمدن‌سازی به پیش ببرد و تأثیر عمیقی در کشورهای اسلامی و آزادی‌خواهان جهان بگذارد.

سؤال اساسی مقاله این است که پیوند مردم و حکومت اسلامی در نگاه امام خمینی رحمة الله علیه چگونه است و چسان می‌توان این پیوند را حفظ کرد و توسعه داد. نگارنده با بررسی سخنان امام خمینی رحمة الله علیه در سه محور:

ـ عوامل پیوند و حکومت با انگیزه‌های دنیوی ـ معیشتی و انگیزه‌های دینی ـ معنوی

ـ نمودهای پیوند مردم با حکومت

ـ راهکارهای حفظ پیوند مردم و حکومت

به این نتیجه رسیده است که پیوند مردم و حکومت، بسته به ویژگی مردمی مسؤولان و کارکرد ایشان و حرکت در مسیر انقلاب و خط امام خمینی رحمة الله علیه است که شرح مباحثات و مستندات آن در متن مقاله آمده است.

گفتنی است، صد و هفتاد و یکمین و صد و هفتاد و دومین شماره فصلنامه حوزه در 348 صفحه به قیمت شش هزار تومان از سوی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم منتشر شده است./998/ن602/ق