نسخه الکترونیک کتاب بافتارهای خیزش علمی شیعه در سده های چهارم و پنجم قمری

به گزارش خبرگزاری رسا،پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی کتاب بافتارهای خیزش علمی شیعه در سده های چهارم و پنجم قمری با تأکید بر آثار شیخ مفید را متشر کرد.

سیدمصطفی احمدزاده، رئیس پژوهشکده اسلام تمدنی درباره  این کتاب چنین نوشته است:

پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله بر اساس نخستین آیات وحی، سنگ زیرین بنای تمدن اسلامی را بر پایه علم و قلم استوار ساخت. آن حضرت همواره بر جایگاه و نقش کلیدی دانش و دانش‌اندوزی در رشد و توسعه فردی و اجتماعی تأکید می‌ورزید. در سده‌های بعدی هرچند یاران و پیروان آن بزرگوار تلاش کردند عَلَم عِلم را بر دوش کِشند و نظام دانش‌افزایی را زنده بدارند، رفته‌رفته مناسبات و تعاملات علمی، جای خود را به منازعات سیاسی و جنگ‌های داخلی داد. سالیانی دراز گذشت تا مسلمانان نیک دریافتند که قوه محرکه تمدن‌سازی اسلام در دانش و گرامیداشت عالِم نهفته است؛ ازاین‌رو راهبردهایِ نظامی را که بر آتش اختلاف می‌دمید، رها کردند و بر راهبردهای فرهنگی، آموزشی و پژوهشی که وحدت‌ساز و تعالی‌بخش بود، روی آوردند.

ستیغ این دگرگونی در سده چهارم و پنجم هجری قمری به بار نشست. فرق و مذاهب اسلامی در کنار یکدیگر و نه در برابر همدیگر، به تکاپوی علمی دامن زدند و از فاصله‌ها کاستند و بر غنای علمی خویش و جامعه اسلامی افزودند. بار دیگر دانش و دانشمند بر صدر جای گرفت و تمدن اسلامی جان تازه‌ای یافت و خوش درخشید.

تاریخ تشیع، دوران غیبت تا سقوط دولت آل‌بویه ( ۲۶۰ - ۴۵۰ )، عصر طلایی شیعیان است. در این دو سده، از یک سو بافتارهای بیرونی، زمینه را برای رشد علمی جامعه شیعه فراهم ساخت و از سوی دیگر شیعیان زیدیه، اسماعیلیه و امامیه در کنار یکدیگر قرار گرفتند و با الهام از آموزه‌های اهل بیت علیهم السلام، با درک بهنگام موقعیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جهان اسلام به تناسب رویکردهای خود و با استفاده از بافتارهای درونی خویش، به تعامل سازنده با عصر شکوفایی تمدن اسلامی دست زدند و خیزش علمی بزرگی را برای تشیع به ارمغان آوردند.

ظهور شخصیت علمی جهانی و دانشمند نام‌آشنای شیعی، شیخ مفید، یکی از صدها دستاورد خیزش علمی شیعیان در این دوران است. شیخ مفید به عنوان نماد برجسته خیزش علمی شیعه، با استفاده از بافتارهای تحول‌یافته خلافت عباسی به عنوان نهاد مشروع حاکم بر جهان اکثریت، توانست رهبری و مدیریت تحولات گفتمانی جامعه شیعه را به عهده بگیرد و میان آرمان‌گرایی سیاسی شیعی و واقع‌گرایی جمعیتی آن تعادل برقرار سازد و برگ زرینی بر کتاب پربرگ و بار تاریخ تشیع بیفزاید.

پژوهشکده اسلام تمدنی با هدف ایجاد بینش تمدنی بر پایه اسلام اصیل و تأمین بنیادهای نظری و پشتوانه‌های علمی تمدن نوین اسلامی - ایرانی، بررسی ظرفیت‌های تمدنی جهان اسلام را در راستای احیای تمدن اسلامی در دستور کار خویش نهاده است.

آنچه اکنون پیش روی خوانندگان گرامی قرار دارد، در راستای تحقق هدف مذکور ساخته و پرداخته گردیده که حاصل پژوهش جناب آقای دکتر محمد باغستانی عضو محترم هیئت علمی گروه هنر و تمدن اسلامی پژوهشکده اسلام تمدنی است.

این اثر خیزش علمی شیعه را در سده‌های چهارم و پنجم از زاویه بافتارهای بیرونی و درونی نهاد علم کاویده و به بررسی عوامل مؤثر در درخشش نماد این دوران، شیخ مفید، پرداخته است. تحلیل‌های تاریخی، بهره‌گیری از منابع معتبر و دست اول، وفور ارجاعات و مستندات تاریخی، دسته‌بندی‌های نو، توجه به ظرایف و دقایق گزارش‌های تاریخی و تمرکز بر مسئله‌ دانش از چشم‌انداز تمدن‌سازی از جمله ویژگی‌هایی است که این پژوهش را از سایر پژوهش‌های این حوزه متمایز ساخته است.

ضمن سپاس از مؤلف ارجمند و ناظر محترم دکتر علی ناظمیان فرد، از ارزیابان این اثر جناب آقای دکتر نعمت‌الله صفری فروشانی و جناب آقای دکتر سیدجمال موسوی و شورای محترم علمی گروه هنر و تمدن اسلامی و اعضای شورای محترم میز تمدن اسلامی و ریاست آن شورا جناب حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر محسن الویری و جناب آقای دکتر سیدحسین سیدی مدیر محترم گروه هنر و تمدن اسلامی و کارشناس محترم گروه جناب آقای رضا سلطانی و شورای محترم پژوهشکده اسلام تمدنی تشکر می‌کنم. بایسته است از حمایت‌های ریاست محترم دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی جناب حجت‌الاسلام و المسلمین آقای مسعودی و ریاست محترم پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر لک‌زایی که زمینه انتشار این اثر را